Vì sao tuyến Metro số 1 bị nhà thầu Nhật Bản làm khó, ảnh hưởng đến thi công và chạy thử?

Mới đây, Ban Quản lý đường sắt đô thị TP. Hồ Chí Minh đã có văn bản khẩn gửi Văn phòng UBND Thành phố và Sở Kế hoạch đầu tư báo cáo tiến độ dự án Metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) để chuẩn bị nội dung phục vụ Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang tiếp Phó Chủ tịch điều hành cấp cao Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA).

Theo đó, Ban Quản lý đường sắt đô thị TP. Hồ Chí Minh cho biết, phía nhà thầu Nhật Bản từ chối thực hiện các công việc quan trọng liên quan tuyến Metro này. Trong khi đó, TP. Hồ Chí Minh đã ấn định hoàn thành thi công tuyến Metro số 1 vào cuối quý 4/2023 sau nhiều lần trễ hẹn về đích. Điều này dấy lên lo ngại sẽ ảnh hưởng đến thi công và chạy thử, tuyến Metro số 1 tiếp tục trễ hẹn?

Dự án Metro số 1 được thực hiện từ năm 2012 với tổng mức đầu tư hơn 43.757 tỉ đồng, trong đó vốn vay từ JICA là hơn 38.265 tỉ đồng, vốn đối ứng hơn 5.491 tỉ đồng.

Tiến độ thi công dự án đến nay đã đạt khoảng 95,66% tổng khối lượng. Trong đó, gói thầu CP1a (đoạn ngầm từ ga Bến Thành đến ga Nhà hát Thành phố) đạt 99,85%; gói CP1b (đoạn ngầm từ ga Nhà hát Thành phố đến ga Ba Son) đạt 99,73% khối lượng; gói CP2 (đoạn trên cao và depot) đạt 97,54% và gói thầu CP3 (mua sắm thiết bị cơ điện, đầu máy toa xe, đường ray và bảo dưỡng) đạt 90,75%.

Ban Quản lý đường sắt đô thị TP. Hồ Chí Minh cho biết thêm, theo kế hoạch thời gian tới dự án sẽ hoàn thành cơ bản công tác thi công xây dựng phần hạ tầng (gồm các nội dung hoàn thiện kiến trúc, lắp đặt thiết bị hệ thống, cầu bộ hành, xây dựng Tòa nhà Văn phòng Công ty O&M, gói thầu CP4) và bắt đầu tiến hành công tác vận hành chạy thử kỹ thuật, vận hành thử đoạn trên cao tiến đến chuẩn bị công tác vận hành thử toàn tuyến.

"Để hoàn thành công tác thi công xây dựng và tiến hành chạy thử trên toàn tuyến vào quí 4/2023 theo kế hoạch thì vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức phía trước", theo Ban Quản lý đường sắt đô thị TP. Hồ Chí Minh.

Đó là việc nhà thầu Hitachi (nhà thầu gói CP3) Nhật Bản hiện vẫn từ chối thực hiện các công việc quan trọng của dự án Metro số 1 và theo hợp đồng, gồm: đào tạo; bảo dưỡng và bảo trì; phối hợp với tư vấn đánh giá chứng nhận an toàn hệ thống; công tác phối hợp giao diện với các nhà thầu thi công của dự án (các gói thầu CP1a, CP1b, CP2, nhà thầu thi công tòa nhà Công ty O&M); các công việc phối hợp liên quan đến đẩy nhanh tiến độ thi công cầu bộ hành các nhà ga trên cao thuộc gói thầu CP2.

Về vấn đề trên, UBND TP. Hồ Chí Minh đã tiến hành nhiều hình thức hỗ trợ Nhà thầu Hitachi trong các vấn đề thủ tục với các bên có liên quan, hỗ trợ trong việc tách các mốc thanh toán trong hợp đồng để thúc đẩy việc thanh toán và tải chính của nhà thầu.

Ban Quản lý đường sắt đô thị TP. Hồ Chí Minh thừa nhận, Metro số 1 là một trong các dự án Metro đầu tiên ở Việt Nam, phía Việt Nam hầu như chưa có kinh nghiệm trong việc triển khai dự án. Mọi việc từ lập dự án đến hoàn thiện hợp đồng, giám sát cũng như công tác thi công đều do tư vấn Nhật Bản và các nhà thầu Nhật Bản thực hiện.

"Việc các nhà thầu và tư vấn Nhật Bản liên tục lạm dụng các điểm vênh, chưa hoàn thiện trong hợp đồng để làm ảnh hưởng tiến độ dự án Metro số 1 là thái độ thực hiện dự án chưa đúng đắn, nhất là trong bối cảnh cần đẩy nhanh tiến độ hoàn thành dự án', theo Ban Quản lý đường sắt đô thị TP. Hồ Chí Minh.

Trước lý do trên của phía nhà thầu Nhật Bản, Ban Quản lý đường sắt đô thị TP. Hồ Chí Minh đã kiến nghị Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang trao đổi với Phó Chủ tịch điều hành cấp cao JICA về đề nghị các Tổng thầu EPC của dự án Metro số 1 dốc toàn lực thực hiện các công việc còn lại để hoàn thành dự án theo đúng tiến độ. Về phía UBND TP. Hồ Chí Minh sẽ luôn tiếp tục hỗ trợ các nhà thầu tối đa để hoàn thành công tác thi công trong năm 2023.