Vì sao lãi suất thấp kỷ lục mà cổ phiếu chưa tăng?

Lãi suất giảm không phải là tín hiệu tích cực cho cổ phiếu, mà là tín hiệu cảnh báo cho các khó khăn kinh tế trước mắt.

CôngThương - “Mô hình FED”

Nếu từng đầu tư vào cổ phiếu trong những năm 1990, bạn ắt phải nghe thấy cụm từ “mô hình FED”. Cụm từ này dùng để chỉ mối quan hệ giữa lợi suất trái phiếu chính phủ và mức định giá cổ phiếu. Lợi suất trái phiếu thấp đẩy tỷ lệ P/E tăng và tỷ suất cổ tức giảm xuống. Những ai cho rằng giá cổ phiếu những năm cuối thập niên 1990 cao một cách vô lý liền bị coi là “không hiểu chuyện ".

“Lý luận” của “mô hình FED” tương đối đơn giản. Giá trị hiện tại của một cổ phiếu chính là các dòng tiền chiết khấu theo một mức lãi suất hợp lý dựa trên thị trường trái phiếu. Lãi suất chiết khấu càng thấp, giá trị hiện tại càng cao. Trên quan điểm của những người lạc quan, “mô hình FED” hay ở chỗ nó dựa trên lợi nhuận dự kiến. Vì thế hoàn toàn có thể dự báo tốc độ tăng trưởng lợi nhuận cao, nhờ thế mà hạ tỷ lệ P/E tương lai, rồi kết luận thị trường đang “rẻ”.

Đối với từng cổ phiếu, “trò” này còn đơn giản hơn: các ngân hàng đầu tư phải chứng minh cổ phiếu đang rẻ thì mới bán được. Vì thế họ thuyết phục các nhà phân tích đưa ra dự báo tăng trưởng lợi nhuận đủ nhanh để khiến tỷ lệ P/E tương lai trông có vẻ thấp.

Nhìn vào đồ thị dưới đây, có thể thấy mô hình FED quả thực là đúng trong khoảng 15 năm, sau đó thì không. Trong thập niên vừa qua, lợi suất trái phiếu thấp không còn đi đôi với định giá cổ phiếu cao, và ngược lại.

Vì sao lãi suất thấp kỷ lục mà cổ phiếu chưa tăng? (1)

Ảo giác tiền tệ

Vậy điều gì đã xảy ra? Năm 2003, ông Cliff Asness từ tập đoàn quản lý quỹ AQR, viết một bài trên Tạp chí Quản lý danh mục đầu tư với tên gọi “Chống lại Mô hình FED”. Ông cho rằng “mô hình FED” chỉ là một ảo giác tiền tệ.

Trước hết là về mặt lý thuyết. Có hai cách lý giải mối quan hệ giữa lợi suất trái phiếu và lợi suất đầu tư cổ phiếu (earnings yield). Thứ nhất đó là hai tài sản cạnh tranh nhau. Lợi suất trái phiếu thấp (và đi cùng với nó thường là tỷ lệ tiền mặt thấp) khiến nhà đầu tư chán nản và chuyển sang cổ phiếu. Thứ hai là phương pháp chiết khấu dòng tiền như nói ở trên.

Có hai loại lãi suất cần phải tính tới ở đây, lãi suất danh nghĩa và lãi suất thực tế (sau khi điều chỉnh theo lạm phát). Lãi suất danh nghĩa (chứ không phải thực tế) giảm xuống là vì kỳ vọng lạm phát giảm. Nhưng điều gì xảy ra đối với tăng trưởng lợi nhuận trong trường hợp này?

Khi lãi suất thực tế hạ, lý luận như trên vẫn chính xác. Cách hiểu đơn giản nhất là lãi suất thực tế đã cân bằng cung cầu về vốn. Nếu niềm tin của doanh nghiệp tăng, họ sẽ muốn đầu tư; họ sẽ cần thêm vốn và lãi suất thực tế sẽ tăng. Nếu doanh nghiệp thận trọng (như hiện nay chẳng hạn), họ sẽ không muốn đầu tư và cầu vốn giảm xuống, lãi suất thực cũng giảm theo. Nói tóm lại, lãi suất thực cao khi kinh tế mạnh và thấp khi kinh tế yếu. Rõ ràng trường hợp sau có lợi cho đầu tư cổ phiếu.

Nhưng ngân hàng trung ương có thể can thiệp để hạ lãi suất thực (ví dụ như hiện nay). Đúng là có những thời điểm lãi suất thực cao một cách vô lý. Cái mức “vô lý” này không đi kèm với tăng trưởng mạnh mà với những bất ổn trên thị trường tài chính. Khi ấy ngân hàng trung ương có thể, và nên, kéo lãi suất xuống. Người ta sẽ kỳ vọng khủng hoảng chỉ là tạm thời.

Nhưng khủng hoảng lần này dài một cách bất thường, nên quá trình can thiệp cũng phải kéo dài bất thường. Khi ra tín hiệu tiếp tục giữ lãi suất ở mức thấp cho đến năm 2015, FED cũng đồng thời cho thấy họ kỳ vọng kinh tế sẽ tiếp tục yếu ớt cho đến khi ấy, và nhà đầu tư sẽ điều chỉnh kỳ vọng lợi nhuận của mình theo hướng đó.

Nay có nguy cơ ngân hàng trung ương sẽ giữ lãi suất thấp một cách bất hợp lý, tăng trưởng tín dụng sẽ quá cao, kết quả là tiền không đi vào sản xuất kinh doanh mà lại chảy vào đầu cơ (như Thái Lan trong những năm 1990). Giới đầu tư có thể cho rằng ngân hàng trung ương sẽ cắt giảm lãi suất khi thị trường chao đảo và nếu đi xuống thì NHTW sẽ dang tay ra đỡ. Đó chính là tâm lý đã tạo nên hàng loạt bong bóng trong những năm 1987-2007 mà điểm cuối là bong bóng nhà đất.

Mô hình bong bóng

Thực tế, thị trường bất động sản cũng là “đất sống” của mô hình FED. Lãi suất thấp khiến việc cho vay thế chấp mua nhà dễ chịu hơn, kết quả là nhiều người mua nhà hơn đẩy giá nhà lên cao. Nhưng giống như giá cổ phiếu là giá trị vốn hóa của lợi nhuận tương lai, giá nhà là giá trị vốn hóa của tiền thuê nhà trong tương lai. Do đó giá phụ thuộc vào tăng trưởng tiền thuê nhà và tiền lương.

Nếu lãi suất thực/danh nghĩa thấp khiến lạm phát và tăng trưởng kinh tế thấp, thì tiền thuê nhà và tiền lương thực/danh nghĩa cũng thấp. Giá sẽ bị đẩy đến mức thiếu bền vững; lãi suất cho vay thế chấp mua nhà nay xuống thấp kỷ lục và giá nhà đã rời xa đỉnh cũ.

Người đọc tinh mắt có thể lập luận như trên không đúng với tài sản phi rủi ro như trái phiếu bảo đảm lạm phát. Lợi suất thực hạ là ngay lập tức giá loại tài sản này tăng. Nếu các tài sản khác được định giá dựa trên trái phiếu bảo đảm lạm phát, thì chúng cũng phải tăng.

Nhưng lợi tức đối với tài sản rủi ro bằng lợi suất phi rủi ro cộng thêm phần bù rủi ro (risk premium). Nếu lợi suất thực thấp (như bây giờ), tức các nhà đầu tư đang ngại rủi ro. Do đó họ sẽ yêu cầu phần bù rủi ro cao hơn khi nắm giữ cổ phiếu hoặc nhà, rõ ràng đây không phải tin tốt đối với các loại tài sản này.

Vậy thì điều gì đã xảy ra vào những năm 1980 và 1990? Phải nhớ rằng đầu những năm 1980 là giai đoạn lạm phát và lãi suất đều cao. Khi hai con số trên giảm xuống, lợi suất đối với cả cổ phiếu lẫn trái phiếu đương nhiên sẽ hạ.

Đáng tiếc là sự tương quan mang tính chất tạm thời này lại được coi là “quy luật vàng” và được dùng để luận giải cho việc giá cổ phiếu tiếp tục tăng cao hơn. Nhưng đến một thời điểm, lợi suất trái phiếu thấp không còn là điểm cộng cho cổ phiếu là trở thành tín hiệu cảnh báo đối với tăng trưởng trong tương lai. Khi ấy, “mô hình FED” sụp đổ.

Theo CafeF

baocongthuong.com.vn
Bạn thấy bài viết này thế nào?
Kém Bình thường ★ ★ Hứa hẹn ★★★ Tốt ★★★★ Rất tốt ★★★★★

Tin mới nhất

Bộ Công Thương tiếp tục chỉ đạo nóng việc thực hiện hóa đơn điện tử bản lẻ xăng dầu

Bộ Công Thương tiếp tục chỉ đạo nóng việc thực hiện hóa đơn điện tử bản lẻ xăng dầu

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên vừa ký Công điện chỉ đạo thực hiện nghiêm quy định về hóa đơn điện tử đối với hoạt động kinh doanh, bán lẻ xăng dầu.
Cổ phiếu TCB bùng nổ giao dịch, VN-Index cán mốc 1.290 điểm

Cổ phiếu TCB bùng nổ giao dịch, VN-Index cán mốc 1.290 điểm

Ngay từ đầu phiên, trong nhóm cổ phiếu ngân hàng, TCB đã tăng kịch trần dù sau đó hạ nhiệt nhưng đây vẫn là cổ phiếu tác động tích cực nhất tới chỉ số VN-Index.
Mới hoàn thành hơn 50% mục tiêu phát hành trái phiếu Chính phủ quý I/2024

Mới hoàn thành hơn 50% mục tiêu phát hành trái phiếu Chính phủ quý I/2024

Tính đến ngày 20/3, Kho bạc Nhà nước huy động được 72.774 tỷ đồng trái phiếu Chính phủ, đạt khoảng 57,3% kế hoạch của quý I/2024.
Tài xế công nghệ, người bán hàng online cần đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc

Tài xế công nghệ, người bán hàng online cần đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc

Đại biểu Quốc hội cho rằng, nhóm lao động công nghệ như tài xế công nghệ, shipper, bán hàng online cần đưa vào các trường hợp đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Hai doanh nghiệp bị xử phạt vì không công bố thông tin liên quan phát hành trái phiếu

Hai doanh nghiệp bị xử phạt vì không công bố thông tin liên quan phát hành trái phiếu

Ủy ban Chứng khoán Nhà nước vừa công bố quyết định xử phạt 2 doanh nghiệp vì sai phạm trong công bố thông tin liên quan đến phát hành trái phiếu.

Tin cùng chuyên mục

Vốn điều lệ của hệ thống ngân hàng tăng 0,7%, tổng tài sản giảm 2,63%

Vốn điều lệ của hệ thống ngân hàng tăng 0,7%, tổng tài sản giảm 2,63%

Số liệu thống kê cập nhật mới nhất của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho thấy, đến cuối tháng 1/2024, tổng vốn điều lệ của hệ thống các tổ chức tín dụng tăng nhẹ.
Techcombank năm thứ hai liên tiếp được vinh danh nơi làm việc xuất sắc nhất Việt Nam

Techcombank năm thứ hai liên tiếp được vinh danh nơi làm việc xuất sắc nhất Việt Nam

Techcombank năm thứ hai liên tiếp vinh dự được GPTW vinh danh “Nơi làm việc xuất sắc nhất” với kết quả khảo sát đạt tỉ lệ 94%, tăng 7% so với 2022.
3 tháng đầu năm, Việt Nam đầu tư 22 dự án ra nước ngoài

3 tháng đầu năm, Việt Nam đầu tư 22 dự án ra nước ngoài

3 tháng đầu năm 2024, các doanh nghiệp Việt Nam đã đầu tư ra nước ngoài 22 dự án mới và 2 lượt điều chỉnh vốn đầu tư, với tổng vốn đăng ký đạt 28,94 triệu USD.
Khẩn trương triển khai ngay các biện pháp cần thiết để nâng hạng thị trường chứng khoán

Khẩn trương triển khai ngay các biện pháp cần thiết để nâng hạng thị trường chứng khoán

Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan khẩn trương triển khai ngay các biện pháp cần thiết để nâng hạng thị trường chứng khoán.
Cầu mua đẩy giá cuối phiên giúp VN-Index tăng nhẹ

Cầu mua đẩy giá cuối phiên giúp VN-Index tăng nhẹ

Trong bối cảnh thị trường diễn biến tương đối ảm đạm, hai mã ngành bán lẻ là MWG và MSN bật tăng, trở thành hai cổ phiếu tác động tích cực nhất tới VN-Index.
BAOVIET Bank nhận giải thưởng về mảng ngoại hối năm 2023

BAOVIET Bank nhận giải thưởng về mảng ngoại hối năm 2023

BAOVIET Bank nhận danh hiệu “Best Newcomer” cho mảng thị trường ngoại hối năm 2023, do Sở Giao dịch Chứng khoán London trao tặng dưới hứng kiến của NHNN.
Thu hút FDI quý I/2024 đạt hơn 6,17 tỷ USD

Thu hút FDI quý I/2024 đạt hơn 6,17 tỷ USD

Theo số liệu từ Cục Đầu tư nước ngoài, 3 tháng đầu năm 2024, Việt Nam thu hút được 6,17 tỷ USD vốn FDI, tăng 13,4% so với cùng kỳ năm 2023.
Chứng khoán VNDirect có thể hoạt động trở lại vào ngày mai (28/3)?

Chứng khoán VNDirect có thể hoạt động trở lại vào ngày mai (28/3)?

Trong thông báo mới nhất Công ty CP Chứng khoán VNDirect (VND) gửi tới khách hàng, VND khẳng định đang trong quá trình khắc phục và kết nối trở lại.
SeABank - Nơi những người dành cả thanh xuân để cống hiến

SeABank - Nơi những người dành cả thanh xuân để cống hiến

Trên hành trình 30 năm phát triển, kết nối giá trị cuộc sống của SeABank luôn có những người tận tâm gắn bó, nhiệt huyết đam mê, dành cả thanh xuân để cống hiến
Hoàn thiện chuỗi sản xuất thông minh, lợi thế để Việt Nam thu hút vốn ngoại

Hoàn thiện chuỗi sản xuất thông minh, lợi thế để Việt Nam thu hút vốn ngoại

Tiếp tục hoàn thiện chuỗi sản xuất sẽ tạo ra những lợi thế quan trọng để Việt Nam hấp dẫn các nhà đầu tư nước ngoài.
Từ ngày 1/7, chính thức chi trả an sinh xã hội qua tài khoản

Từ ngày 1/7, chính thức chi trả an sinh xã hội qua tài khoản

Hiện việc chi trả an sinh xã hội qua tài khoản vẫn đang thí điểm tại một số địa phương, dự kiến sau ngày 1/7 sẽ chính thức triển khai nhân rộng trên toàn quốc.
Nhận diện điểm sáng kinh doanh năm 2024: Kênh đầu tư nào hấp dẫn?

Nhận diện điểm sáng kinh doanh năm 2024: Kênh đầu tư nào hấp dẫn?

Theo chuyên gia, năm 2024 là thời điểm để các nhà đầu tư tham gia vào chuỗi cung ứng giá trị cao, góp phần tạo động lực lớn cho tăng trưởng kinh tế.
Ngân hàng Việt có nhiều cơ hội hợp tác với doanh nghiệp FDI

Ngân hàng Việt có nhiều cơ hội hợp tác với doanh nghiệp FDI

Các ngân hàng Việt đã đầu tư nguồn lực, công nghệ, chính sách phù hợp cho phân khúc FDI nhằm đồng hành lâu dài cùng sự phát triển của các doanh nghiệp này.
Đánh dấu 25 năm thành lập, Manulife Việt Nam tung sản phẩm mới với cam kết hoàn phí

Đánh dấu 25 năm thành lập, Manulife Việt Nam tung sản phẩm mới với cam kết hoàn phí

Sản phẩm bảo hiểm nhân thọ “An Tâm Vui Sống 2.0” với thời gian đóng phí ngắn nhưng được bảo vệ dài và cam kết hoàn phí lên đến 110% cùng nhiều quyền lợi khác.
Thanh khoản thấp nhưng VN-Index tăng hơn 14 điểm

Thanh khoản thấp nhưng VN-Index tăng hơn 14 điểm

Dòng tiền hướng vào nhóm bất động sản, khu công nghiệp và các mã trụ cột ngành ngân hàng đã giúp VN-Index trở lại với vùng đỉnh trên ngưỡng 1.280 điểm.
Bitcoin bất ngờ trở lại mốc 70.000 USD

Bitcoin bất ngờ trở lại mốc 70.000 USD

Giá Bitcoin bất ngờ tăng vọt trong tuần giao dịch cuối cùng của tháng 3 và trở lại mốc 70.000 USD.
BIDV đề xuất giải pháp tài chính thúc đẩy phát triển bền vững

BIDV đề xuất giải pháp tài chính thúc đẩy phát triển bền vững

Diễn đàn Tài trợ thương mại 2024, Ngân hàng BIDV đã đề xuất nhiều giải pháp tài chính thúc đẩy tài trợ thương mại vì mục tiêu chống biến đổi khí hậu.
Việt Nam ưu tiên thu hút đầu tư vào chuỗi sản xuất thông minh

Việt Nam ưu tiên thu hút đầu tư vào chuỗi sản xuất thông minh

Theo lãnh đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, sản xuất điện tử, chíp bán dẫn, sản xuất thông minh hiện là những lĩnh vực đang được Việt Nam ưu tiên thu hút đầu tư.
92% cửa hàng bán lẻ xăng dầu phát hành hóa đơn điện tử từng lần bán

92% cửa hàng bán lẻ xăng dầu phát hành hóa đơn điện tử từng lần bán

Theo Tổng cục Thuế, toàn quốc đã có 14.727 cửa hàng bán lẻ xăng dầu thực hiện phát hành hóa đơn điện tử từng lần bán hàng, ước đạt 92,2%.
Đề xuất quy định phân loại nợ của tổ chức tài chính vi mô

Đề xuất quy định phân loại nợ của tổ chức tài chính vi mô

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đang lấy ý kiến dự thảo Thông tư quy định về phân loại tài sản có của tổ chức tài chính vi mô.
Xem thêm
Mobile VerionPhiên bản di động