Rút ngắn thời gian, cắt giảm thủ tục trong đấu thầu

Nhiều ưu tiên, ưu đãi trong đấu thầu

Chính phủ mới đây đã trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội dự án Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Đấu thầu; Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư; Luật Hải quan; Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu; Luật Đầu tư; Luật Đầu tư công; Luật Quản lý, sử dụng tài sản công.

Hoạt động đấu thầu. (Ảnh minh họa)

Trong đó, về sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu thầu, đã sửa đổi một số quy định nhằm bảo đảm quyền tự chủ, tự quyết định hoạt động lựa chọn nhà thầu của tổ chức, cá nhân chủ trì thực hiện nhiệm vụ khoa học, công nghệ.

Bên cạnh đó, sửa đổi quy định về ưu đãi đối với doanh nghiệp đổi mới sáng tạo; tổ chức khoa học công nghệ; sản phẩm, dịch vụ công nghệ số theo hướng ưu tiên trong đánh giá về năng lực, kinh nghiệm, cộng điểm hoặc cộng tiền cho các đối tượng này.

Sửa đổi quy định về phương pháp đánh giá hồ sơ dự thầu đối với gói thầu có nội dung thuộc lĩnh vực công nghệ chiến lược, viễn thông nhằm bảo đảm chất lượng, hiệu quả của gói thầu.

Về hoạt động đấu thầu của doanh nghiệp nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, dự thảo Luật này cũng sửa đổi quy định về phạm vi áp dụng của Luật Đấu thầu theo hướng: Chỉ áp dụng Luật này đối với dự án của doanh nghiệp nhà nước có sử dụng trên 50% vốn ngân sách nhà nước trong tổng mức đầu tư của dự án.

Đối với gói thầu thuộc dự án sử dụng dưới 50% vốn ngân sách và các dự án đầu tư khác, doanh nghiệp nhà nước tự quyết định việc lựa chọn nhà thầu trên cơ sở công khai, minh bạch, hiệu quả kinh tế và trách nhiệm giải trình.

Mặt khác, cho phép đơn vị sự nghiệp công lập nhóm 1, nhóm 2 được tự quyết định việc lựa chọn nhà thầu khi thực hiện hoạt động đấu thầu không sử dụng ngân sách nhà nước nhằm nâng cao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các đơn vị này.

Cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục

Đáng chú ý, dự thảo Luật (sửa đổi) đã bổ sung quy định về đấu thầu trong nước, đấu thầu quốc tế để thúc đẩy chuyển giao công nghệ, tiếp cận công nghệ tiên tiến nước ngoài trong lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số;

Bổ sung nguyên tắc cho phép chủ đầu tư, người có thẩm quyền căn cứ quy mô, tính chất, điều kiện thực tế của gói thầu để lựa chọn áp dụng các hình thức lựa chọn nhà thầu phù hợp (đấu thầu, chỉ định thầu hoặc các hình thức khác theo quy định của luật) trên cơ sở bảo đảm minh bạch, hiệu quả kinh tế và trách nhiệm giải trình.

Bổ sung, mở rộng các trường hợp áp dụng hình thức chỉ định thầu và lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt đối với gói thầu, dự án cần bảo đảm lợi ích quốc gia hoặc có yêu cầu đặc thù về nghiên cứu, ứng dụng và phát triển khoa học, công nghệ, đáp ứng yêu cầu đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án lớn, quan trọng, cấp bách.

Đồng thời, nâng cao chất lượng, hiệu quả của hoạt động đấu thầu theo hướng: Bổ sung quy định chỉ định thầu kèm theo điều kiện về tỷ lệ tiết kiệm để đảm bảo lựa chọn nhà thầu đáp ứng yêu cầu về chất lượng, chi phí, rút ngắn thời gian đấu thầu.

Bổ sung quy định về tỷ lệ giá đề nghị trúng thầu không được thấp hơn giá gói thầu để khắc phục tình trạng bỏ thầu giá thấp dẫn đến không đảm bảo chất lượng, hiệu quả thực hiện gói thầu, dự án.

Bổ sung quy định về giám sát hoạt động đấu thầu để nâng cao trách nhiệm của người có thẩm quyền. Đồng thời, phòng, chống tiêu cực, tham nhũng trong đấu thầu.

Đặc biệt, cắt giảm, đơn giản thủ tục, rút ngắn thời gian trong đấu thầu theo hướng: Bãi bỏ thủ tục thẩm định kết quả lựa chọn nhà thầu; lược bỏ một số thủ tục, thao tác đấu thầu qua mạng và một số tiêu chí đánh giá thầu nhằm rút ngắn thời gian, cắt giảm thủ tục trong đấu thầu.

Bãi bỏ vai trò bên mời thầu và chuyển giao một số nhiệm vụ của bên mời thầu cho tổ chuyên gia, chủ đầu tư nhằm tinh gọn, xóa bỏ cấp trung gian trong quá trình lựa chọn nhà thầu; không áp dụng bảo đảm cạnh tranh đối với các đơn vị sự nghiệp công lập và doanh nghiệp có cùng cơ quan quản lý.

Về phân cấp, phân quyền, sửa đổi quy định về chỉ định thầu, chào hàng cạnh tranh theo hướng Luật chỉ quy định nguyên tắc và giao Chính phủ quy định chi tiết về các hình thức này nhằm tạo cơ chế linh hoạt, chủ động, kịp thời để Chính phủ quy định các trường hợp chỉ định thầu trong trường hợp cần thiết nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án lớn, quan trọng, cấp bách.

Cần bảo đảm hiệu quả sử dụng vốn nhà nước

Về sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu thầu, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính Lê Quang Mạnh cho biết, dự thảo Luật đề xuất thu hẹp phạm vi điều chỉnh, chỉ áp dụng đối với các dự án đầu tư sử dụng từ 50% vốn ngân sách nhà nước trở lên trong tổng mức đầu tư của doanh nghiệp nhà nước.

Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính Lê Quang Mạnh

Quy định này giúp tăng tính tự chủ, giải phóng nguồn lực cho doanh nghiệp nhà nước, nhưng cần làm rõ cơ sở pháp lý, thực tiễn, tiêu chí xác định tỷ lệ 50% và đánh giá tác động chính sách.

Bên cạnh đó, đây là thay đổi chính sách lớn, đề nghị Chính phủ báo cáo xin ý kiến của cấp có thẩm quyền trước khi trình Quốc hội xem xét, quyết định.

Về xét duyệt trúng thầu đối với gói thầu xây lắp, dự thảo Luật bổ sung quy định giá trúng thầu không được thấp hơn giá gói thầu theo tỷ lệ do Chính phủ quy định, nhằm ngăn chặn tình trạng bỏ thầu quá thấp, thi công kém chất lượng.

Theo ông Lê Quang Mạnh, quy định mức “giá sàn” có thể làm giảm cạnh tranh về giá, không xử lý triệt để vấn đề năng lực thi công và thiếu linh hoạt với các dự án, công trình quy mô nhỏ.

Do đó, đề nghị Chính phủ cân nhắc giải pháp bổ sung, thay thế như kiểm soát chặt chẽ chất lượng thi công từ đầu thông qua cơ chế giám sát và yêu cầu nhà thầu phải cam kết bảo hành dài hạn hơn nếu chào giá thấp; hoàn thiện chế tài mạnh mẽ đối với nhà thầu vi phạm hợp đồng, bao gồm cả việc cấm tham gia đấu thầu trong một thời gian nhất định.

Dự thảo luật còn bổ sung quy định theo hướng cho phép chủ đầu tư, người có thẩm quyền lựa chọn áp dụng các hình thức lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng, đây là nội dung sửa đổi lớn và được bổ sung sau khi hồ sơ luật được Bộ Tư pháp thẩm định. Vì vậy, đề nghị Chính phủ báo cáo giải trình, đánh giá kỹ về tác động chính sách để Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội có căn cứ xem xét, quyết định.

Ngoài ra, các nội dung về chỉ định thầu, chuyển nhiệm vụ của “bên mời thầu” trong lựa chọn nhà thầu sang chủ đầu tư và tổ chuyên gia, ưu đãi trong đấu thầu, cho phép chủ đầu tư được lựa chọn hình thức lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư, bổ sung “phương pháp đánh giá dựa trên kỹ thuật”, đấu thầu trong lĩnh vực khoa học công nghệ, đơn vị sự nghiệp công lập... cũng được sửa đổi theo hướng tăng tự chủ, tinh giản thủ tục, quy trình, nhưng cần bảo đảm tính minh bạch, trách nhiệm giải trình và hiệu quả sử dụng vốn nhà nước.