Trung Quốc công bố kế hoạch xóa bỏ thâm hụt thương mại của Mỹ, cuộc chiến có kết thúc?

Bằng cách tăng nhập khẩu hàng hóa từ Mỹ với tổng giá trị hơn 1 nghìn tỷ USD trong vòng 6 năm tới, Trung Quốc sẽ tìm cách giảm thặng dư thương mại - mà năm 2018 vừa qua đã đạt mức kỷ lục 323 tỷ USD - xuống mức thâm hụt bằng 0 vào năm 2024. Bản kế hoạch này của Trung Quốc được đưa ra trong các cuộc đàm phán tại Bắc Kinh hồi đầu tháng 1, đã gặp phải sự hoài nghi của các nhà đàm phán Mỹ- những người yêu cầu Trung Quốc làm tốt hơn nữa, đòi hỏi sự mất cân bằng thương mại phải được xóa bỏ trong vòng hai năm tới. Các nhà kinh tế học đã nghiên cứu mối quan hệ thương mại này cho rằng sẽ khó có thể xóa bỏ khoảng cách thương mại, mà theo họ là được duy trì phần lớn bởi nhu cầu của Mỹ đối với các sản phẩm của Trung Quốc.

Ảnh minh họa

Chứng khoán Mỹ đã mở rộng mức tăng và đồng đôla Mỹ cũng tăng giá sau tin tức này từ Trung Quốc. Chỉ số S&P 500 đã tăng điểm, tăng 1,3% trước 1h27 chiều ngày 18/1 và hướng tới mức tăng hàng tuần thứ tư liên tiếp, đồng đô la Mỹ được giao dịch ở mức cao. Đây không phải là lần đầu tiên Trung Quốc đưa ra đề nghị làm giảm thâm hụt thương mại của Mỹ như một cách cố gắng phá vỡ sự bế tắc giữa các bên đã làm mờ đi triển vọng kinh tế toàn cầu và thị trường tài chính kể từ năm ngoái.

Vào tháng 5/2018, Tổng thống Trump đã loại bỏ khuôn khổ cho một thỏa thuận được đàm phán bởi Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin cho thấy Trung Quốc sẽ tăng đáng kể việc mua hàng hóa của Mỹ. Nhà kinh tế trưởng của Bloomberg Economics Tom Mitchik cho rằng khi đồng ý mua thêm hàng hóa từ Mỹ, Trung Quốc có thể chuyển thặng dư thương mại của mình sang các đối tác thương mại khác. Nếu Trung Quốc chuyển nhập khẩu từ các nước khác sang Mỹ - ví dụ nhập ít đậu nành Brazil hơn, nhiều đậu nành Mỹ hơn - có thể giúp giải quyết vấn đề song phương với Mỹ, nhưng tăng chi phí làm mất cân bằng với các quốc gia khác.

Ngoài ra, các loại sản phẩm mà Trung Quốc đề nghị nhập khẩu nhiều hơn có thể chiếm phần lớn trong tổng kim ngạch nhập khẩu. Máy bay, đậu nành và ô tô là một trong những mặt hàng nhập khẩu hàng đầu của Trung Quốc từ Mỹ trong năm ngoái. Trong những năm qua, Trung Quốc đã đề xuất mua thêm các công nghệ với các ứng dụng an ninh quốc gia như một phần trong các cuộc đàm phán thương mại với Mỹ.

Liệu kế hoạch của Trung Quốc về xóa bỏ thâm hụt thương mại của Mỹ có giúp kết thúc cuộc chiến thương mại hay không? Theo Brad Setser, chuyên gia phân tích kinh tế quốc tế của Bộ Tài chính dưới thời Tổng thống Obama cho rằng ngay cả khi thực hiện các đơn hàng nhập khẩu một cách ồ ạt cũng không thể loại bỏ thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc. Bởi vì không rõ những công ty và người nông dân Mỹ có thể làm thế nào để đáp ứng nhu cầu gia tăng nhanh chóng của Trung Quốc. Đơn giản việc tăng xuất khẩu đậu nành sẽ cần nhiều đất riêng để trồng trọt và đầu tư vào dự trữ.

Tương tự như vậy, xuất khẩu nhiều khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) sang Trung Quốc sẽ đòi hỏi sự gia tăng đầu tư. Đối với Boeing, vốn đang căng thẳng để đáp ứng các đơn đặt hàng hiện có cho các máy bay của mình, nếu tăng xuất khẩu sang Trung Quốc có nghĩa là thêm một nhà máy mới.

Hơn nữa, không ai có thể giải quyết được nhu cầu của Mỹ đối với hàng hóa do Trung Quốc sản xuất và kiểm soát việc lắp ráp các sản phẩm của Trung Quốc như điện thoại thông minh, máy tính xách tay hoặc một phần các nguyên nhân chính gây ra thâm hụt thương mại của Mỹ. Việc chuyển sản xuất hoặc lắp ráp cuối cùng đến nơi khác như Việt Nam sẽ cần làm rất nhiều để giảm thâm hụt của Mỹ với Trung Quốc nhưng tính khả thi vẫn rất khó dự đoán.

Không có quyết định nào được hoàn tất trong các cuộc đàm phán thương mại đầu tháng 01 và cuộc đàm phán tiếp theo sẽ được thực hiện vào cuối tháng 01 tại Washington ở cấp cao hơn. Mỹ sẽ bỏ lỡ cơ hội thảo luận với các đối tác thương mại của mình sau khi Tổng thống Donald Trump hủy chuyến đi của ông và phái đoàn Mỹ đến Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos vào ngày 22-25/01 trong bối cảnh chính phủ Mỹ đang đóng cửa một phần.

Trong khi không có kế hoạch nào được tiết lộ về cuộc đàm phán Mỹ- Trung tại đây, Phó Chủ tịch Trung Quốc Vương Kỳ Sơn dự kiến ​​sẽ tham dự hội nghị thượng đỉnh Davos. Không có dấu hiệu rõ ràng nào cho thấy một kế hoạch của Trung Quốc như vậy bây giờ sẽ có cơ hội thành công cao hơn hoặc ngay cả khi nó thực sự khả thi. Các nhà đàm phán của Mỹ cũng tập trung vào các vấn đề bao gồm cả Trung Quốc bị cáo buộc sai sót về sở hữu trí tuệ và sự hỗ trợ của nhà nước về công nghiệp, đây là những tranh chấp khó giải quyết hơn nhiều.

Các điểm nghẽn chính của Mỹ là những vấn đề nổi bật hơn so với kế hoạch nhập khẩu của Trung Quốc trong vòng đàm phán vừa qua tại Bắc Kinh. Tuy vậy, kế hoạch nhập khẩu của Trung Quốc hàm ý sẽ tăng dần tổng giá trị nhập khẩu hàng năm từ 155 tỷ USD lên khoảng 200 tỷ USD vào năm 2019 và tăng dần sau đó, đạt tổng giá trị hàng năm khoảng 600 tỷ USD vào năm 2024.