Trao quyền quản lý vốn nhà nước cho địa phương

Điều này không chỉ có ý nghĩa quan trọng đóng góp vào sự phát triển của thành phố mà còn thể hiện sự tin tưởng, “trao quyền” thực sự, hiện thực hoá “cơ chế tài chính đặc thù” nhằm giúp TP. Hồ Chí Minh tạo nguồn lực, phát triển kinh tế.

Trao quyền quản lý vốn nhà nước giúp TP. Hồ Chí Minh tạo nguồn lực, phát triển kinh tế

Lối thoát "khát vốn" đầu tư hạ tầng

Với thực trạng hạ tầng đô thị như hiện nay, TP. Hồ Chí Minh cần nguồn vốn khổng lồ để đầu tư đồng bộ theo nhu cầu phát triển. Tuy nhiên, nếu TP huy động vốn sẽ đụng trần nợ công. Cụ thể, TP không được huy động quá 70% so với tổng ngân sách được giữ lại (năm 2017, TP được giữ lại 67.000 tỷ đồng), tức đã huy động không quá 42.000 tỷ đồng. Cho dù TP. Hồ Chí Minh huy động đụng trần thì đây vẫn là con số nhỏ bé so với nhu cầu.

Tuy nhiên, Nghị định 48 (2017) mở ra một “lối thoát”, cho phép doanh nghiệp thuộc thành phố tự vay, tự trả. Điều này có ý nghĩa lớn đối với sự phát triển của thành phố trong bối cảnh nguồn ngân sách khó khăn, các nguồn vốn ODA bị hạn chế, quỹ đất công còn hạn hữu và mức huy động của chính quyền cũng bị khống chế. Doanh nghiệp muốn vay được nhiều thì vốn đối ứng, vốn chủ phải nhiều... Trước thực tế này, thành phố cho phép quỹ đầu tư phát triển có thêm chức năng đại diện vốn chủ sở hữu của Nhà nước theo kết luận của Thủ tướng Chính phủ. Khi doanh nghiệp có vốn đối ứng nhiều thì trần huy động tăng lên gấp 6 lần so với vốn chủ sở hữu. Đây là lối thoát duy nhất cho ngân sách TP trong thời gian tới.

Mô hình cơ quan chuyên trách đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại TP. Hồ Chí Minh là HFIC đã được thành phố thí điểm từ năm 2010 và được đánh giá rất tốt. UBND thành phố cũng đã có báo cáo Thủ tướng mô hình này với đánh giá rằng HFIC đã hoàn thành nhiệm vụ chính trị khi bảo toàn và phát triển nguồn vốn nhà nước giao, sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn huy động.

Theo HFIC, tiêu chí về các dự án được dùng nguồn tiền 67.000 tỷ đồng trên đã được xác định rất rõ. Đó là những dự án đặc thù lớn, các dự án hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội phục vụ dân sinh mà vượt tầm ngân sách của TPHCM đầu tư.

Trao quyền quản lý vốn ở địa phương

Nói về những cơ hội cụ thể mở ra cho TP. Hồ Chí Minh, ĐBQH Phạm Phú Quốc, Tổng giám đốc HFIC cho biết, ngân sách của Trung ương có giới hạn, lại phải phân bổ cho nhiều địa phương trong cả nước. Nhưng vấn đề cử tri cả nước và giới tài chính mong muốn là nguồn vốn thu được từ việc cổ phần hóa không nên hòa vào nguồn ngân sách rồi “pha loãng” cho việc chi thường xuyên hay một số khoản chi khác mà nên được tập trung cho đầu tư phát triển để phục vụ dân sinh, phát triển hạ tầng đô thị.

Cụ thể hơn, tổng vốn sổ sách của các DNNN của TP. Hồ Chí Minh (gồm 54 công ty THHH MTV) khoảng 46.000 tỷ đồng, so với 1,3 triệu tỷ đồng vốn của các tập đoàn, tổng công ty thuộc bộ, ngành Trung ương thì chỉ chiếm khoảng 3,5%. Dù là con số nhỏ so với vốn của Trung ương nhưng nó là cánh tay nối dài của ngân sách TP. Hồ Chí Minh, là dư địa hiếm hoi của thành phố sẽ được chi vào mục đích phục vụ dân sinh. TP. Hồ Chí Minh là đầu mối giao thương về hàng không, cảng biển… nên khi được đầu tư đồng bộ về hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật sẽ còn phục vụ cho các địa phương khác và cả nước.

Có thể nói, cùng với định hướng hình thành cơ quan chuyên trách (CQCT) quản lý vốn tại các DNNN trực thuộc trung ương, việc phân cấp cho các thành phố lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh quản lý các DNNN trực thuộc là phù hợp và cần thiết. Điều này vừa đảm bảo năng lực tương thích với quy mô, vừa đa dạng mô hình để học tập kinh nghiệm, đồng thời phát huy mô hình thực tiễn đã triển khai có hiệu quả là quỹ đầu tư phát triển địa phương với mục tiêu làm đòn bẩy kinh tế thu hút các nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển.

HFIC là cơ quan quản lý vốn ở địa phương mà cụ thể là TP. Hồ Chí Minh cũng nhằm hướng tới việc dễ dàng áp dụng ở mức tối đa các nguyên tắc quản trị công ty theo khuyến nghị của Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD). Đây cũng là điều kiện để thực thi các quyền của chủ sở hữu DN theo nguyên tắc thị trường và gắn với mục tiêu tối đa hóa hiệu quả kinh tế. CQCT như HFIC có nhiều thế mạnh như được giao nhiệm vụ rõ ràng, có trách nhiệm xây dựng quy trình minh bạch đề cử lãnh đạo DN và chính sách đãi ngộ có tính cạnh tranh để thu hút các chuyên gia trình độ cao; thiết lập chính sách công bố thông tin hợp lý, minh bạch dựa trên hệ thống báo cáo đầy đủ; giám sát và đánh giá hiệu quả hoạt động của DN.

Việc Thủ tướng đồng ý cho phép HFIC thực hiện chức năng đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại các doanh nghiệp thuộc UBND TP. Hồ Chí Minh không chỉ được kỳ vọng sẽ tạo ra động lực phát triển kinh tế trên địa bàn thành phố... mà còn cho thấy không nên dồn hết vốn nhà nước vào một cơ quan mà nên tính đến chuyện nâng cấp những mô hình đã thành công ở địa phương.

Việc trao quyền thật sự cho TP. Hồ Chí Minh nói chung và HFIC nói riêng thể hiện niềm tin tưởng của Chính phủ. Người dân kỳ vọng việc TP. Hồ Chí Minh sau khi được phép sử dụng, quản lý nguồn lực, sẽ sử dụng hiệu quả đồng vốn nhà nước cho mục đích phục vụ dân sinh, góp phần nâng cánh cho sự phát triển kinh tế của thành phố lớn nhất cả nước.