Tìm giải pháp phát triển kinh tế hợp tác xã
- Theo tờ trình của Chính phủ về dự án Luật HTX sửa đổi, đóng góp vào GDP của kinh tế HTX giảm sút một nửa trong vòng 15 năm qua. Từ gần 11% năm 1995 đến năm 2010 chỉ còn 5,22%. Tốc độ tăng trưởng kinh tế của thành phần này chỉ bằng khoảng ½ tốc độ tăng trưởng chung của nền kinh tế
Việc sửa đổi luật nhằm mục đích thể chế hóa đầy đủ hơn quan điểm, chủ trương của Ðảng về phát triển kinh tế HTX, góp phần hoàn thiện khung pháp lý để HTX hoạt động đúng bản chất, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc đồng thời khuyến khích người dân, hộ gia đình hợp tác, hỗ trợ lẫn nhau cùng tham gia HTX để tạo thêm việc làm, tăng thu nhập, cải thiện đời sống.
Đa số các ý kiến của các đại biểu Quốc hội bày tỏ tán thành với sự cần thiết sửa đổi Luật HTX, để làm rõ bản chất tổ chức HTX và lợi ích của thành viên tham gia HTX góp phần hiện thực hóa chủ trương về kết hợp “bốn nhà” trong nông nghiệp, bảo đảm hỗ trợ, thúc đẩy HTX phát triển lành mạnh, bền vững đúng với bản chất và mục đích thành lập tránh lạm dụng hỗ trợ của Nhà nước, thực hiện quản lý nhà nước về HTX có hiệu quả từ đó góp phần định hướng xã hội chủ nghĩa nền kinh tế thị trường ở nước ta.
Thảo luận tại hội trường, có nhiều ý kiến khác nhau về bản chất HTX. Các đại biểu Châu Thị Thu Nga (Hà Nội), Phạm Hồng Phong (Hậu Giang), Huỳnh Minh Thiện (TP Hồ Chí Minh), Trần Quốc Tuấn (Trà Vinh) cho rằng, định nghĩa HXT là tổ chức kinh tế tập thể, có tư cách pháp nhân, tự chủ và bình đẳng với các loại hình doanh nghiệp, được quản lý dân chủ, do ít nhất 7 thành viên tự nguyện thành lập, hợp tác giúp đỡ nhau nhằm đáp ứng nhu cầu chung của các thành viên như trong dự thảo là xu thế phát triển chung, đáp ứng nhu cầu xã hội. Định nghĩa này đã bao gồm đủ nội hàm, đáp ứng yêu cầu chung của lợi ích tập thể, mang lại lợi nhuận, tăng thu nhập và việc làm cho các thành viên HTX. Đại biểu Trần Quốc Tuấn dẫn chứng, trên thế giới mô hình HTX phát triển mạnh cùng với mô hình kinh tế nhà nước và kinh tế tư nhân. HTX khác với doanh nghiệp ở chỗ HTX phục vụ nhu cầu, nguyện vọng của thành viên.
Tuy vậy, đại biểu Hồ Thị Thu Thủy (Vĩnh Phúc), Huỳnh Nghĩa ( Đà Nẵng), Nguyễn Văn Sơn (Hà Tĩnh) cho rằng, dự thảo quy định HTX là một tổ chức kinh tế tập thể song bản chất lại như một doanh nghiệp. Các ý kiến đề nghị nếu luật quy định HTX là một loại hình kinh tế tập thể đặc biệt thì cũng cần làm rõ khái niệm và bản chất. Đồng tình với các quan điểm này, đại biểu Danh Út (Kiên Giang) nhấn mạnh, không thể coi HTX là loại hình doanh nghiệp đặc thù. Nếu là doanh nghiệp thì không nhất thiết cần điều chỉnh Luật HTX mà cần điều chỉnh theo Luật Doanh nghiệp. Bên cạnh đó, cũng có ý kiến đề xuất nên tách Luật HTX nông nghiệp, các loại hình HTX khác đưa vào một dự thảo luật khác.
Về chính sách ưu đãi, hỗ trợ phát triển HTX, đa số ý kiến đồng tình với việc ban các chính sách, chương trình hỗ trợ phát triển HTX, liên hiệp HTX về đào tạo cán bộ, phát triển nguồn nhân lực, đất đai, tài chính, tín dụng. Áp dụng khoa học công nghệ, tiếp thị và mở rộng thị trường, đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng, tạo điều kiện để các HTX, liên hiệp HTX được tham gia các chương trình phát triển kinh tế- xã hội của nhà nước.
Cũng có đại biểu cho rằng, Nhà nước không nên và không đủ nguồn lực để hỗ trợ toàn diện cho tất cả các HTX ở mọi lĩnh vực, ngành nghề của nền kinh tế quốc dân. Đại biểu Hồ Thị Thủy (đoàn Vĩnh Phúc) cho rằng, cần giới hạn HTX, liên hiệp HTX được hưởng chính sách hỗ trợ, ưu đãi của Nhà nước. Giới hạn phạm vi ngành, lĩnh vực, địa bàn được hưởng chính sách này như HTX hoạt động ở khu vực miền núi, vùng sâu vùng xa, vùng nông thôn khó khăn…
Đại biểu Huỳnh Minh Thiện (TP. Hồ Chí Minh) đề nghị dự thảo luật sửa đổi cần quy định rõ hơn, cụ thể hơn. Vì thực tế nhiều năm qua HTX chưa thực sự phát triển có phần do chính sách chưa đồng bộ, thiếu nhất quán và do đó chưa tạo được động lực cho loại hình kinh tế này. Đại biểu đề nghị cần làm rõ chính sách hỗ trợ vốn, tăng cường năng lực qua đào tạo nguồn nhân lực. Ngoài ra, cần phân công cơ quan chuyên trách về hợpt tác xã, từ đó quản lý, giám sát, hỗ trợ trong từng giai đoạn cho phù hợp với quá trình thực hiện tái cơ cấu nền kinh tế.
Để Luật HTX đi được vào thực tế cuộc sống, theo đại biểu Huỳnh Nghĩa (Đà Nẵng), việc sửa luật cần đáp ứng hai yêu cầu: thứ nhất đáp ứng chung cho các loại hình HTX, bình đẳng như loại hình doanh nghiệp khác, thứ hai phải bảo đảm tính tự chủ, tự nguyện, tự quyết của các HTX. Mục tiêu của HTX không chỉ là lợi ích kinh tế mà bao gồm cả lợi ích xã hội. Do đó, cần tăng cường quan hệ kinh tế trong HTX, không biến HTX trở thành mô hình tự cung tự cấp, bởi như vậy sẽ hạn chế hoạt động của mô hình này.
Nguyễn Hải