Tập trung nâng cao chất lượng kiểm toán chuyên đề

Hiểu rõ đặc thù của kiểm toán chuyên đề

Theo dự kiến Kế hoạch kiểm toán năm 2024, kiểm toán nhà nước sẽ lựa chọn một số chuyên đề có quy mô lớn, phạm vi rộng để tổ chức kiểm toán nhằm đánh giá toàn diện, xuyên suốt công tác quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công, hiệu quả, hiệu lực thực thi chính sách đối với chủ đề được lựa chọn, phục vụ hoạt động giám sát của Quốc hội, quản lý điều hành của Chính phủ.

Ông Vũ Ngọc Tuấn - Vụ trưởng Vụ Tổng hợp (Kiểm toán nhà nước) cho biết, nhờ lựa chọn đúng, trúng chủ đề kiểm toán, kết quả kiểm toán chuyên đề đã góp phần quan trọng trong việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công được tiết kiệm và hiệu quả hơn; hoạt động kiểm toán đã tạo lòng tin trong dư luận và công chúng. “Kết quả kiểm toán đã phục vụ tốt cho công tác quản lý, điều hành ngân sách nhà nước, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của Chính phủ, giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp” – ông Tuấn cho hay.

Bên cạnh mục tiêu xác định tính đúng đắn, trung thực của các số liệu quyết toán; đánh giá tính tuân thủ hệ thống các văn bản về quản lý tài chính hiện hành của Nhà nước; kiến nghị xử lý các sai phạm về công tác quản lý kinh tế, tài chính tại các đơn vị được kiểm toán, các cuộc kiểm toán chuyên đề ngày càng coi trọng hơn đến mục tiêu đánh giá tính kinh tế, hiệu lực và hiệu quả của việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công của đơn vị được kiểm toán.

Với lợi thế phạm vi kiểm toán kéo dài trong nhiều thời kỳ so với các cuộc kiểm toán khác sẽ giúp kiểm toán chuyên đề có cơ hội nhìn nhận vấn đề trong một quá trình để đánh giá tốt tính kinh tế, tính hiệu lực, hiệu quả trong quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công. Từ những ưu thế này sẽ giúp kiểm toán chuyên đề đi sâu làm rõ “đến tận cùng” của vấn đề.

Đơn cử, từ kết quả kiểm toán chuyên đề về quản lý, sử dụng túi ni lông do Kiểm toán nhà nước khu vực IV thực hiện (qua theo dõi, đánh giá trong một thời kỳ nhất định) cho thấy, việc miễn, giảm thuế đối với túi ni lông thân thiện môi trường không hiệu quả như mong muốn; tác động từ chính sách thuế đối với việc giảm thiểu sử dụng túi ni lông gây ô nhiễm môi trường không đáng kể, do không phân biệt được ranh giới rõ ràng giữa doanh nghiệp sản xuất túi ni lông thân thiện hay không thân thiện với môi trường…

Ưu tiên các chuyên đề kiểm toán có quy mô lớn, phạm vi rộng

Theo định hướng, Kiểm toán nhà nước sẽ không tăng số lượng, cơ cấu nhiệm vụ kiểm toán năm 2024 so với kế hoạch kiểm toán năm 2023.

Theo đó, Tổng Kiểm toán nhà nước lưu ý, Kiểm toán nhà nước sẽ ưu tiên các chuyên đề kiểm toán có quy mô lớn, phạm vi rộng. Trên cơ sở đó, nếu còn nguồn lực, các đơn vị có thể lựa chọn chủ đề, chuyên đề liên quan đến các vấn đề “nóng” tại địa phương để kiểm toán nhằm đánh giá toàn diện công tác quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công.

Trong đó, với vai trò là đơn vị chủ trì, tổ chức thực hiện thành công hàng chục cuộc kiểm toán chuyên đề có phạm vi toàn Ngành, theo Kiểm toán nhà nước chuyên ngành III, để các cuộc kiểm toán chuyên đề đạt chất lượng, hiệu quả, các đơn vị cần chú trọng chất lượng nguồn nhân lực.

Kiểm toán trưởng Kiểm toán nhà nước chuyên ngành III Lê Tùng Lâm cho biết: Điều này đòi hỏi kiểm toán viên phải có những kiến thức sâu rộng, vừa phải có kiến thức vĩ mô, vừa có kiến thức kinh tế, kỹ thuật của các ngành khác nhau; đặc biệt là khả năng phân tích, tổng hợp và đánh giá chính sách kinh tế vĩ mô.

Ông Lâm khẳng định, việc chuẩn bị tốt nguồn lực con người là yêu cầu tiên quyết để làm nên thành công của cuộc kiểm toán.

Ngoài ra, cần đổi mới cách thức tổ chức kiểm toán, tăng cường thực hiện theo mô hình kiểm toán tập trung thống nhất đối với các cuộc kiểm toán có quy mô lớn để đảm bảo xuyên suốt trong công tác chỉ đạo và tổ chức thực hiện; thống nhất trong kết luận, kiến nghị kiểm toán, tạo thuận lợi cho quá trình tổng hợp kết quả cuộc kiểm toán chuyên đề của toàn Ngành.

Đồng thời, các đơn vị kiểm toán cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ mới để tạo thuận lợi cho hoạt động kiểm toán, nâng cao khả năng phát hiện trong quá trình kiểm toán.

Từ kinh nghiệm triển khai kiểm toán chuyên đề, Kiểm toán nhà nước khu vực VII cho rằng, đơn vị được giao chủ trì thực hiện cuộc kiểm toán phải đề cao uy tín, trách nhiệm trong xây dựng đề cương hướng dẫn kiểm toán, đảm bảo cụ thể, rõ ràng, chi tiết và phù hợp với thực tế thực hiện chương trình, đề án, tạo thuận lợi cho các đơn vị phối hợp thực hiện được hiệu quả.

Các đơn vị kiểm toán cũng lưu ý, để đảm bảo chất lượng kiểm toán chuyên đề, cần tăng cường kiểm tra, kiểm soát rủi ro kiểm toán để kịp thời phát hiện, ngăn chặn, cũng như phòng ngừa vi phạm từ sớm, trong đó, cần đề cao vai trò người đứng đầu, người phụ trách các bộ phận trong thực hiện kiểm toán, đảm bảo gắn trách nhiệm của từng cá nhân, từng khâu với kết quả thực hiện nhiệm vụ.