Sớm nghiên cứu, đề xuất cơ chế giá điện 2 thành phần

Trên cơ sở quy định tại Nghị định số 137/2013/NĐ-CP ngày 21/10/2013 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Điện lực và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Điện lựcvà Quyết định 28/2014/QĐ-TTg ngày 7/4/2014 của Thủ tướng Chính phủ quy định về cơ cấu biểu giá bán lẻ điện, Bộ Công Thương đã có văn bản giao Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) nghiên cứu, đề xuất xây dựng cơ chế giá bán điện hai thành phần. Đồng thời cũng yêu cầu EVN đề xuất đối tượng khách hàng sử dụng điện sẽ được áp dụng.

Thế nào là giá điện 2 thành phần

Chuyên gia kinh tế năng lượng PGS, TS. Bùi Xuân Hồi cho biết, hiện nay, giá bán điện theo biểu giá điện hiện hành chỉ gồm thành phần điện năng, trong khi quá trình cung cấp điện gồm 2 thành phần: Công suất đăng ký và điện năng tiêu dùng. Do đó, việc áp dụng cơ chế giá 1 thành phần không phản ánh đúng chi phí người tiêu dùng gây ra cho hệ thống, không góp phần cải thiện hệ số sử dụng thiết bị, tạo rủi ro cho ngành Điện khi thu hồi chi phí cố định qua giá điện năng.

Lấy ví dụ so sánh giữa một hộ tiêu thụ công suất 1kWh trong 1 giờ/ngày (dùng hết 24kWh trong 1 ngày) với 1 hộ dùng 24kWh chỉ trong 1 giờ/ngày và 1 ngày cũng tiêu thụ 24kWh, ông Bùi Xuân Hồi cho rằng, dù điện năng tiêu dùng như nhau (24kWh/ngày), trả một hóa đơn giống nhau, nhưng chi phí thực tế mà ngành Điện phải trả cho 2 hộ này lại hoàn toàn khác nhau. Cụ thể, với trường hợp đầu tiên, ngành Điện chỉ đầu tư quy mô 1kWh (chi phí cố định) và trả phí vận hành cho 24 giờ (chi phí biến đổi). Trong khi trường hợp còn lại, ngành Điện phải đầu tư quy mô lên tới 24kWh và trả phí vận hành trong 1 giờ.

Ông Trần Việt Hòa - Cục trưởng Cục Điều tiết Điện lực (Bộ Công Thương) cho rằng: Giá điện 2 thành phần sẽ đem lại tín hiệu đúng cho cả bên sản xuất điện và bên tiêu thụ điện, giúp nâng cao hiệu quả kinh tế từ việc phân bổ, sử dụng nguồn lực hợp lý. Cụ thể, ngoài thành phần giá điện năng, khi áp dụng thêm giá công suất (đ/kWh hoặc đ/kVA) sẽ khuyến khích khách hàng sử dụng điện hiệu quả, góp phần nâng cao hệ số phụ tải điện và tiết kiệm được tiền điện; đồng thời giúp giảm việc đầu tư công suất nguồn và mở rộng lưới điện đáp ứng nhu cầu điện cho khách hàng và thu hồi được chi phí đầu tư đối với khách hàng đăng ký công suất lớn nhưng sử dụng ít hơn so với mức công suất đã đăng ký. Do đó, đây được xem như biện pháp quản lý nhu cầu phụ tải tự nhiên.

Liên quan đến cơ chế này, ông Nguyễn Tiến Thỏa – Chủ tịch Hội đồng thẩm định giá Việt Nam đề xuất sớm triển khai cơ chế giá điện 2 thành phần vì có 3 tác dụng: Thứ nhất, giá điện 2 thành phần sẽ phát ra những tín hiệu cho nhà sản xuất đảm bảo bù đắp chi phí vật tư và chi phí vận hành. Bên cạnh đó, người sử dụng điện biết được chi phí sử dụng điện để điều chỉnh hành vi sử dụng điện sao cho hiệu quả, tiết kiệm nhất. Thứ hai, góp phần khuyến khích khách hàng sử dụng điện thực hiện có hiệu quả, từ đó nâng cao hiệu số phụ tải, tiết kiệm lượng điện tiêu thụ. Thứ ba, như biểu giá điện một thành phần hiện nay, công suất đăng ký cao nhưng sử dụng thấp thì cũng không ổn. Biểu giá điện 2 thành phần giúp cân bằng phụ tải cho hệ thống. Cơ chế này giúp các hộ sử dụng điện sử dụng ổn định hơn, các phụ tải cũng ổn định hơn mọi thời điểm.

Sẽ triển khai thí điểm?

Đến thời điểm hiện tại, nhiều đơn vị Điện lực thuộc EVN đã triển khai áp dụng công tơ điện tử có khả năng đo công suất và điện năng đối với khách hàng sử dụng điện cho mục đích sản xuất, kinh doanh (những khách hàng thuộc đối tượng áp dụng giá điện theo thời gian sử dụng điện trong ngày - TOU).

Nếu áp dụng giá điện 2 thành phần theo công suất và điện năng thì giá điện sẽ được phản ánh đúng, đủ chi phí tới khách hàng sử dụng điện. Khách hàng có cùng sản lượng điện năng sử dụng theo tháng (theo kWh) nhưng có thời gian sử dụng công suất đăng ký cực đại thấp – tức là hệ số phụ tải (load factor) thấp thì phải trả giá cao hơn khách hàng có hệ số phụ tải cao. Bên cạnh đó, việc áp dụng giá điện theo 2 thành phần kết hợp với quy định giá điện theo giờ cao/thấp điểm hiện hành sẽ góp phần cân bằng biểu đồ phụ tải của hệ thống và giảm bớt nguồn lực đầu tư nguồn và lưới điện để đáp ứng công suất sử dụng điện trong giờ cao điểm.

Đại diện Cục Điều tiết Điện lực khẳng định ở thời điểm hiện tại, việc áp dụng giá điện 2 thành phần mới ở bước nghiên cứu thí điểm thông qua dữ liệu đo đếm từ công tơ điện nhằm tính toán, nghiên cứu ứng dụng và không ảnh hưởng tới tiền điện của khách hàng sử dụng điện. Đây là bước thí điểm cần thiết để đánh giá, tính toán được khoản tiền điện chênh lệch giữa biểu giá điện hiện hành và biểu giá điện hai thành phần nhằm giúp cơ quan quản lý xây dựng cơ chế giá điện hai thành phần, sẵn sàng áp dụng ở thời điểm phù hợp.

Sau khi hoàn thành quá trình nghiên cứu, đề xuất xây dựng cơ chế giá bán điện hai thành phần, trên cơ sở đề xuất về cơ chế và lựa chọn đối tượng khách hàng áp dụng giá bán điện hai thành phần, Bộ Công Thương yêu cầu EVN sẽ thực hiện tính toán đối chứng, so sánh việc áp dụng giá bán điện theo hai thành phần với việc áp dụng giá bán điện theo biểu giá điện hiện hành. Mặt khác, EVN cũng sẽ thực hiện việc nghiên cứu, đánh giá tác động đối việc thực hiện giá bán lẻ điện bình quân cũng như tác động tới các nhóm khách hàng khi áp dụng cơ chế giá bán điện hai thành phần. Sau giai đoạn tính toán, đối chứng, Bộ Công Thương tiếp tục nghiên cứu, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét quyết định việc triển khai áp dụng.