Số lượng container rơi xuống biển trên toàn cầu tăng đột biến

Ngành vận tải biển đang chứng kiến mức tăng đột biến chưa từng có trong vòng 7 năm trở lại đây về số lượng container bị mất. Hơn 3.000 chiếc đã rơi xuống biển vào năm ngoái và hơn 1.000 chiếc trong những tháng đầu năm 2021. Hiện tượng này làm gián đoạn chuỗi cung ứng của hàng trăm nhà bán lẻ và nhà sản xuất Mỹ như Amazon và Tesla.

Có rất nhiều lý do dẫn đến sự gia tăng đột ngột của các vụ tai nạn. Thời tiết ngày càng trở nên khó đoán, trong khi các con tàu ngày càng lớn hơn, cho phép các container được xếp chồng lên nhau cao hơn bao giờ hết. Nhưng yếu tố khiến tình hình trở nên trầm trọng hơn là sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử: nhu cầu của người tiêu dùng bùng nổ trong thời kỳ đại dịch đã làm tăng tính cấp thiết cho các hãng tàu trong việc cung cấp sản phẩm càng nhanh càng tốt.

"Số lượng container cần vận chuyển càng tăng lên có nghĩa là tỷ lệ những tàu hàng rất lớn đã đạt công suất tối đa nhanh hơn trước đây rất nhiều. Các công ty vận chuyển phải chịu áp lực giao hàng đúng thời hạn và do đó phải thực hiện nhiều chuyến đi hơn", Clive Reed - nhà sáng lập Công ty Tư vấn Quản lý Tai nạn Hàng hải Reed Marine - cho biết. Và điều này cũng dẫn đến nhiều sai sót kỹ thuật trong vận tải.

Tháng 11/2020, sau khi gió giật mạnh và sóng lớn ập đến chiếc One Apus cao 364 m, hơn 1.800 container rơi xuống biển. Hàng nghìn hộp thép nằm ngổn ngang như mảnh Lego trên tàu, một số bị xé toạc. Đó là tai nạn tồi tệ nhất kể từ năm 2013, khi tàu MOL Comfort bị vỡ làm đôi và chìm cùng toàn bộ hàng hóa gồm 4.293 container xuống Ấn Độ Dương.

Hồi tháng 1/2021, tàu Maersk Essen bị mất khoảng 750 thùng hàng khi đi từ Hạ Môn (Trung Quốc) đến Los Angeles. Một tháng sau, 260 container rơi khỏi Maersk Eindhoven khi nó bị mất điện do biển động.

Theo các chuyên gia vận tải biển, áp lực tốc độ giao hàng đang làm gia tăng rủi ro dẫn đến thảm họa. Các mối nguy hiểm có thể đến từ việc nhân viên bốc dỡ container không chồng chúng lên nhau một cách chính xác, đến việc thuyền trưởng không né các cơn bão để tiết kiệm nhiên liệu và thời gian, khi chịu áp lực từ người thuê tàu. Đây là một hành động sai lầm có thể khiến hàng hóa và phi hành đoàn gặp rủi ro. Theo tính toán của tập đoàn Allianz Global Corporate & Specialty, lỗi của con người chiếm đến 75% nguyên nhân các tai nạn trong vận tải hàng biển.

Với 226 triệu chiếc container được vận chuyển mỗi năm, việc mất đi 1.000 hoặc hơn có thể nghe không đáng kể. Nhưng theo Jacob Damgaard, Phó giám đốc phòng chống tổn thất của Britannia P&I, chúng chiếm đến 60% giá trị tổn thất của tất cả sự số về container.Jai Sharma, chuyên gia tại công ty luật hàng hải Clyde & Co ở London cho rằng, với mức trung bình 50.000 USD mỗi container, ước tính chỉ riêng hàng hóa đã mất 90 triệu USD, mức cao nhất trong lịch sử gần đây. Còn theo dữ liệu của Bloomberg, thiệt hại những tháng đầu năm nay ước lên tới 54,5 triệu USD.

Vấn đề cũng đang thu hút sự chú ý là tàu Ever Given bị mắc cạn ở kênh đào Suez vào hồi tháng trước cũng làm nổi bật lên tính dễ bị tổn thương của ngành vận tải biển. Con tàu khổng lồ đã chặn giao thông qua tuyến đường thủy quan trọng trong gần một tuần và tác động đến thương mại toàn cầu vẫn đang được cảm nhận.

Cho đến nay, không có vụ tai nạn container nào gần đây được cho là trực tiếp do mất an toàn. Tổ chức Hàng hải Quốc tế cho biết vẫn đang chờ kết quả điều tra về những sự cố mới nhất.

Các bên liên quan trong ngành công nghiệp hàng hải đều có trách nhiệm giải quyết tình trạng này. "Giao thông trên biển khác với 10 năm trước. Đổ lỗi cho thuyền trưởng rất dễ, nhưng chúng ta cần xem xét cơ sở hạ tầng cảng cần thay đổi như thế nào, tàu vận chuyển ra sao", Rajesh Unni, Nhà sáng lập Tập đoàn Synergy Marine, chuyên cung cấp dịch vụ cho các chủ tàu, nhận định.

IMO, cơ quan của Liên Hợp Quốc chịu trách nhiệm về các quy định vận chuyển, cho biết các quốc gia có tàu treo cờ phải có trách nhiệm cấp giấy chứng nhận an toàn cho tàu thuyền, trong khi các cảng mà tàu ghé qua có trách nhiệm đảm bảo tuân thủ các quy tắc xếp hàng vào container.