Phát triển thị trường chứng khoán minh bạch, lành mạnh và bền vững

Năm 2021, đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp đã tác động tiêu cực đến mọi mặt đời sống kinh tế, xã hội của đất nước, trong đó có thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, tăng trưởng GDP ước tính vẫn đạt khoảng 2,59%, các cân đối vĩ mô của nền kinh tế giữ vững; lạm phát, lãi suất, tỷ giá hối đoái ổn định; thu hút đầu tư tăng nhanh; xuất nhập khẩu hàng hóa lần đầu tiên cán mốc 668 tỷ USD, tăng khoảng 21% so với năm 2020… Các yếu tố này đã góp phần giúp TTCK phát triển rất sôi động.

Chỉ số VN-Index năm 2021 tăng thêm 35,7% so với năm 2020, đạt mốc lịch sử 1.498 điểm vào cuối năm 2021 (vượt qua các lần lập đỉnh trước). Thanh khoản TTCK tăng gấp 2,6 lần so với năm 2020 với bình quân giá trị giao dịch đạt 26.600 tỷ đồng/phiên. Trong tháng 9/2021, qui mô giao dịch thường xuyên đạt 1 tỷ USD/phiên, thậm chí có những phiên đạt 2 tỷ USD. Qui mô vốn hóa của thị trường cổ phiếu đạt 7,77 triệu tỷ đồng, tăng mạnh 46,8% so với năm 2020, bằng 123% so với GDP năm 2020 chưa điều chỉnh (so với GDP điều chỉnh đạt 92,6%). Số tài khoản chứng khoán nhà đầu tư mở mới đạt trên 1,5 triệu tài khoản, bằng tổng số tài khoản mở mới trong 4 năm gần đây cộng lại. Huy động vốn trên TTCK tăng khoảng 25% so với năm 2020, trong đó phát hành cổ phiếu và trái phiếu doanh nghiệp đạt khoảng 155.588 tỷ đồng, tăng gấp 2,3 lần so với năm 2020. Thu ngân sách nhà nước từ TTCK tăng hơn gấp đôi so với năm 2020, đạt khoảng 11.000 tỷ đồng (năm 2020 đạt 5.200 tỷ đồng).

Tuy nhiên, diễn biến TTCK năm 2021 vẫn cho thấy, có những lỗ hổng pháp lý cần phải khắc phục. Chẳng hạn, đối với cổ phiếu doanh nghiệp không có tài sản bảo đảm, cần phải sửa đổi, bổ sung pháp luật để siết điều kiện phát hành nhằm đảm bảo sự minh bạch, phù hợp với năng lực hoạt động của doanh nghiệp, cạnh tranh lành mạnh. Bởi nếu doanh nghiệp làm ăn thua lỗ, có nợ xấu…, mà vẫn phát hành cổ phiếu để huy động vốn lấy tiền về tiêu là yếu tố tiềm ẩn rủi ro cho thị trường. Thị trường trái phiếu doanh nghiệp bùng nổ còn tiềm ẩn những rủi ro mang tính hệ thống khiến Chính phủ đã phải yêu cầu các bộ, ngành liên quan tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý sai phạm. Hệ thống công nghệ giao dịch nghẽn mạch nghiêm trọng phải giải cứu. TTCK thăng hoa, nhưng vẫn có câu chuyện kém vui đặt dấu hỏi là tại sao các nhà đầu tư nước ngoài năm 2021 đã bán ròng kỷ lục so với nhiều năm qua lên đến trên 600.000 tỷ đồng.

Trong năm 2022, Bộ trưởng Bộ Tài chính - Hồ Đức Phớc, yêu cầu, UBCKNN và các đơn vị liên quan, tập trung tiếp tục hoàn thiện thể chế từ cấp độ luật đến nghị định, thông tư hướng dẫn và chiến lược phát triển TTCK để bịt các lỗ hổng pháp lý, đảm bảo cho TTCK phát triển lành mạnh, minh bạch, hiệu quả... hơn. Hoàn thiện bộ máy Sở Giao dịch chứng khoán Việt Nam (mới thành lập) theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại, linh hoạt, hiệu quả, tính chuyên môn hóa cao… để thực hiện thắng lợi mục tiêu đề ra. Xây dựng hệ thống trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ một cách chuyên nghiệp, đảm bảo thuận lợi cho cả hoạt động kinh doanh và quản lý nhà nước có hiệu quả. Tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật và các hành vi trục lợi trên TTCK…