Nhà hát Opera Hà Nội - “hòn đảo âm nhạc” mang công nghệ đỉnh cao của thế giới

“Hòn đảo âm nhạc” mang linh hồn Hà Nội

Renzo Piano gọi Nhà hát Opera Hà Nội là “hòn đảo âm nhạc.” Không chỉ bởi đây là không gian của những màn trình diễn âm nhạc đỉnh cao, nơi sẽ cất cánh giấc mơ cho những người nghệ sĩ luôn khao khát được trình diễn tại thánh đường nghệ thuật thực thụ, mà còn bởi nhà hát tựa một "viên ngọc quý" vươn lên từ mặt nước Hồ Tây và mang thanh âm dung dị, thuần khiết nhất của Hà Nội.

Trước khi lên ý tưởng thiết kế công trình này, Renzo Piano đã dùng nhiều năm để nghiên cứu về văn hoá lịch sử Hà Nội. Renzo luôn là như vậy, ông bị hấp dẫn bởi vẻ đẹp nội sinh và văn hoá truyền thống các vùng đất. Với ông, mỗi mảnh đất đều có hấp lực ẩn sâu từ một câu chuyện. Khi đọc về Hà Nội, ông bị cuốn hút bởi vẻ đẹp, những câu chuyện văn hoá cổ xưa, đặc biệt là huyền tích của vùng Hồ Tây, nơi có chùa Trấn Quốc cổ kính, có Phủ Tây Hồ linh thiêng soi bóng mặt hồ, hay hương sen ngào ngạt thơm nức.

Vì thế, nhà hát Opera Hà Nội vươn lên từ mặt nước như một “viên ngọc” với nét thanh khiết, sự tinh tế đầy mê hoặc. Ý tưởng này xuất phát từ điều thân thuộc ai cũng biết, tên gọi của thủ đô Hà Nội là chỉ vùng đất được bao quanh bởi những con sông (Hà là sông hồ, Nội là bên trong). Đặc biệt, qua những biến động địa chất hàng vạn năm mà ngày nay Hà Nội có nhiều hồ nước, mỗi hồ đều có khoảng lặng tinh tế là những hòn đảo nằm chính giữa. Các công trình nổi trên mặt hồ cũng trở thành các không gian văn hoá của người dân, vừa trở thành điểm nhấn cảnh quan, vừa là biểu tượng của nếp sinh hoạt văn hoá người Hà Nội. Công trình nhà hát Opera Hà Nội nổi trên mặt hồ cũng chính là một chương mới cho câu chuyện văn hóa của người Hà thành.

Từ xa nhìn lại, kiến trúc mái vòm uốn lượn, nhẹ nhàng tựa những con sóng của mặt nước Hồ Tây. Nhưng Hồ Tây không chỉ có sen, có sóng, mà Hồ Tây còn là những khoảnh khắc, khi bình minh rực rỡ, lúc hoàng hôn thơ mộng. Vì vậy, mái vòm nhà hát được ốp một lớp ceramic hiệu ứng vỏ ngọc trai để có thể phản chiếu trạng thái màu sắc theo từng thời điểm khác nhau trong ngày như cách Renzo Piano từng làm với The Shard ở London, Anh.

Với triết lý luôn nâng niu di sản, giữ gìn giá trị văn hóa, Renzo Piano cũng chủ trì thiết kế cảnh quan xung quanh nhà hát. Di tích lịch sử như chùa Hoằng Ân, chùa Phổ Linh và Đền Kim Ngưu – Phủ Tây Hồ không chỉ được bảo tồn nguyên bản, mà còn được đảm bảo yên tĩnh khi được bao bọc trong những vườn cây. Một trục đường đi bộ cũng được kiến tạo, để không chỉ đến với các di tích tâm linh, du khách có thể thuận tiện đến với bảo tàng triển lãm, vườn cảnh quan... Chưa hết, nơi đây còn có một quảng trường lớn để trở thành không gian cho mọi hoạt động cộng đồng như đi bộ, thể dục thể thao, triển lãm văn nghệ... Từ đó, Hồ Tây như được thay đổi hoàn toàn diện mạo, và còn có nhịp đập mạnh mẽ như "trái tim" thủ đô - Hồ Gươm vẫn từng.

Công nghệ chưa từng có trên thế giới

Công nghệ thiết kế độc đáo nhất của nhà hát Opera Hà Nội chính là kết cấu vỏ mái cực mỏng, với độ dầy chỉ dao động khoảng từ 200m – 600mm. Nếu thu nhỏ nhà hát lại bằng một quả trứng, thì vỏ mái còn mỏng hơn cả lớp vỏ trứng. Ở trong lớp vỏ mái còn được hoàn thiện bởi một lớp bổ sung không chịu lực với khả năng cách âm đặc biệt. Thiết kế vỏ mái siêu mỏng này không chỉ tạo vẻ đẹp thanh thoát, độc đáo cho nhà hát, tạo không gian thoáng mát giúp hút gió tự nhiên tại các khu vực sảnh để không cần phải sử dụng điều hoà, mà còn giúp cho những trải nghiệm âm thanh trong các buổi trình diễn âm nhạc được lọc âm tốt nhất – một trong những yêu cầu tối cao dành cho những nhà hát tầm cỡ quốc tế.

Nhìn từ bên ngoài, mái vòm cong cong rất tự nhiên, nhưng thực tế lại là kết quả của cả một quá trình nghiên cứu rất chuyên sâu của Renzo Piano từ các mô phỏng kết cấu vỏ sinh học có trong tự nhiên như xương, vỏ ốc, sọ chim …, hay là các nghiên cứu về các gân lá của hoa súng nổi trên mặt nước. Kết cấu vỏ mỏng này đã được kiến trúc sư Renzo Piano nung nấu ý tưởng từ 40 năm trước - thời điểm mà kỹ thuật xây dựng chưa phát triển để đáp ứng được thiết kế đỉnh cao này. Ngày nay, khi kỹ thuật máy tính và kỹ thuật xây dựng phát triển, Renzo đã có thể tự tin hiện thực hóa ước mơ tại công trình nhà hát Opera Hà Nội.

Không chỉ có vỏ mái độc đáo bậc nhất thế giới, nhà hát Opera Hà Nội còn được ứng dụng nhiều công nghệ và kỹ thuật thiết kế tân tiến. Toàn bộ tường của khán phòng chính được trang bị hệ thống các tấm acoustic có thể vận hành bằng cơ khí. Với mỗi loại hình show diễn khác nhau, các tấm acoustic sẽ được điều khiển đóng, mở, lên xuống theo các hướng và vị trí khác nhau. Từ đó, đảm bảo độ phản xạ âm, hút âm và thời gian âm vang phù hợp với yêu cầu của từng chương trình nghệ thuật. Đây là hệ thống chưa từng có tại Việt Nam đến thời điểm này, và cũng không nhiều nhà hát trên thế giới có được. Hệ thống này sẽ đảm bảo nhà hát có thể là không gian trình diễn hoàn hảo cho tất cả các loại hình nghệ thuật như opera, hòa nhạc, ba-lê, lễ hội âm nhạc, hội thảo… với âm thanh tự nhiên nhất.

Có thể nói, với Renzo Piano, nhà hát Opera Hà Nội không đơn thuần là một công trình kiến trúc. Nó là một tác phẩm nghệ thuật mang linh hồn của Hà Nội, làm sống dậy những nét văn hoá xưa cũ, nuôi dưỡng những nếp sống dung dị của hiện tại, mà vẫn vẽ gam màu của tương lai bằng những giá trị đương đại tân tiến nhất của thế giới.