Người Cơ Tu làm du lịch để giữ văn hóa và bảo vệ môi trường

Xã Hòa Bắc (Hòa Vang, Đà Nẵng), trong đó có hai thôn đồng bào dân tộc Cơ Tu sinh sống là Tà Lang – Giàn Bí nằm ở thượng nguồn sông Cu Đê đó là sông Bắc và Sông Nam, có địa hình đồi núi sông suối tự nhiên nguyên sinh với động thực vật phong phú và đa dạng. Trong những năm qua, nơi đây thu hút nhiều du khách từ cả trong nước và quốc tế đến tham quan, khám phá vẻ đẹp của thiện nhiên. “Họ đến để thưởng thức thiên nhiên, nhưng khi về họ để lại toàn là rác. Không ai quản lý những điểm du khách đến, du lịch tự phát đã tác động tiêu cực đến hệ sinh thái tại đây. Người dân địa phương không có thu lợi được gì, còn phải gánh hậu quả về rác thải”, anh Đinh Như – Trưởng thôn Giàn Bí chia sẻ.

Đinh Như (Alăng Như) – người con của đồng bào Cơ Tu, sinh ra trong câu hát, điệu múa tân tung, da dá, ngủ trưa với tiếng kẽo kẹt của khung cửu dệt và lớn lên với những món ăn của núi rừng. Chọn gắn bó với quê hương, nhìn quê hương phát triển, anh Như cảm nhận được nguy cơ mai một những nét văn hóa đặc sắc của quê hương mình. Điều đó thôi thúc anh phải làm việc gì đó để lưu giữ và phát triển văn hóa bản địa của người Cơ Tu. Anh Như quyết định: “Mình sẽ làm du lịch. Làm du lịch để khai thác hợp lý cảnh quan thiên nhiên quê hương kết hợp khôi phục và gìn giữ nét văn hóa đặc sắc của đồng bào Cơ Tu. Đó là một mô hình du lịch cộng đồng”.

Nghĩ là làm, anh Như tổ chức thành lập một tổ hợp tác du lịch cộng đồng gồm có 45 người và được chính quyền tại xã ủng hộ, tổ hợp tác đã tổ chức các tour trải nghiệm trong ngày để đón khách du lịch. Một mặt nhằm đưa hoạt động du lịch tại địa bàn đi nề nếp, bài bản, quản lý được điểm đến của du khách từ đó thu gom được rác thải, hạn chế tác động tiêu cực đến môi trường, mặt khác, để du khách có thể trải nghiệm các nét văn hóa truyền thống, các món ăn dân dã của núi rừng Tây Bắc, Tổ hợp tác đã khôi phục dần các nghề truyền thống và cũng để tạo thêm thu nhập cho đồng bào Cơ Tu.

Qua hơn 2 năm triển khai mô hình tổ hợp tác, lượng khách du lịch có chiều hướng ngày một gia tăng, nhiều khách có nhu cầu nghỉ lại qua đêm nên anh Như đã mạnh dạn đứng ra vay tiền làm nhà lưu trú (hay còn gọi homestay). Tháng 6/2019, dự án Homestay Đinh Như chính thức khởi công. Dự án nằm trong khuôn viên gia đình anh Như, nhìn ra bờ sông được bao quanh bởi những rặng tre và có hàng cau thẳng tắp dẫn lối vào. Giai đoạn 1 của dự án đã hoàn thành và khánh thành vào đầu tháng 10 vừa qua.

“Dự án nhận được sự quan tâm và theo dõi của UBND huyện Hòa Vang. Từ mô hình này được lãnh đạo xã và huyện quan tâm cho tôi mượn không lãi 300 triệu, cộng với tiền vay mượn thêm, hiện nay Tổ hợp tác làm du lịch đã thành lập được 7 nhóm để phục vụ du khách, và bước đầu khôi phục được nghề dệt thổ cẩm, đan lát , sắp đến sẽ khôi phục nghề điêu khắc hình tượng gỗ,và cho ra các sản phẩm bán kèm theo như, chè dây , mật ong rừng,ớt xim rừng,và thuốc thảo dược của người đồng bào”, anh Như chia sẻ.

Anh Như cho biết ngoài thiên nhiên đẹp, được sự ủng hộ của chính quyền và đồng bào, thì khó khăn của dự án du lịch cộng đồng cần phải vượt qua là rất nhiều đo là những khó khăn về cơ sở hạ tầng giao thông, trình độ văn hóa và cách là du lịch của các thành viên trong tổ nói riêng và người dân trong thôn còn lúng túng, kiến thức về du lịch còn hạn chế. Bên cạnh đó, hiện mới có một mô hình lưu trú, sản phẩm du lịch còn ở số ít do chưa có vốn đầu tư…

Ông Bùi Nam Dũng – Phó Chủ tịch UBND huyện Hòa Vang cho biết, mô hình homestay Đinh Như được đưa vào đề án Xây dựng mô hình du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn văn hóa truyền thống người Cơ tu tại thôn Tà Lang - Giàn Bí”, xã Hòa Bắc, huyện Hòa Vang đến năm 2020”. Dự án thí điểm homestay Đinh Như và đề án này nhận được sự quan tâm rất lớn của chính quyền và người làm du lịch nói chung. Và muốn thành công, cần có sự chung tay của chính quyền, các chuyên gia du lịch và người dân bản địa, dựa trên văn hóa bản địa để tạo lên những san rphaamr du lịch có nét văn hóa đặc trưng riêng cúa núi rừng Hòa Bắc và đồng bào Cơ Tu.

“Tôi nghĩ rằng, muốn bảo tồn văn hóa của đồng bào thì không có cách nào tốt hơn là để các giá trị đó “sống” trong cộng đồng. Tôi hy vọng những nỗ lực của các thành viên tổ hợp tác và bà con 2 thôn Tà Lang – Giàn Bí sẽ là nền tảng để du lịch cộng đồng tại nơi đây phát triển tốt, tạo thêm công việc mới cho người dân góp phần thu nhập,để dân có điều kiện thoát nghèo. Và nếu khả thi có thể nhân rộng mô hình này cho các hộ khác và toàn thôn”, anh Đinh Như chia sẻ.