Ngăn chặn từ sớm, từ xa các sản phẩm văn hóa chứa bản đồ “đường lưỡi bò” phi pháp

Mới đây, công chúng đã hết sức bất bình khi bộ phim Hướng gió mà đi (Trung Quốc) phát hành tại Việt Nam xuất hiện hình ảnh, nội dung trong lời thoại về bản đồ "đường lưỡi bò" phi pháp. Cục Điện ảnh, Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch đã khẳng định, đây là phim có nội dung thể hiện không đúng, xâm phạm chủ quyền quốc gia Việt Nam nên không phù hợp để phổ biến tại Việt Nam.

Vì vậy Cục Điện ảnh đã lập tức yêu cầu Công ty Netflix thực hiện gỡ bỏ phim Hướng gió mà đi tại địa chỉ tên miền https://www.netflix.com, ứng dụng Netflix và yêu cầu Công ty Cổ phần Viễn thông FPT thực hiện gỡ bỏ phim này tại địa chỉ tên miền https://fptplay.vn và ứng dụng FPT Play.

Trước đó, nhiều tác phẩm văn hoá quốc tế có chứa bản đồ "đường lưỡi bò" phi pháp cũng đã bị cơ quan chức năng Việt Nam xử lý. Như, tháng 12/2019, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phạt hành chính nhà phát hành CGV 170 triệu đồng vì Abominable (Everest: Người tuyết bé nhỏ) - phim hoạt hình có cảnh bản đồ "đường lưỡi bò". Tác phẩm này được cấp phép, chiếu mười ngày trước khi bị phát hiện, sau đó rút khỏi rạp.

Đầu tháng 7/2021, Netflix Việt Nam gỡ 6 tập Pine Gap - series gián điệp - sau khi cơ quan chức năng phát hiện phim có hình ảnh đường lưỡi bò phi pháp. Tháng 7/2020, phim Gửi thời thanh xuân ấm áp của chúng ta (Put your head on my shoulder) bị phát hiện có hình ảnh bản đồ "đường lưỡi bò" trên biển Đông. Tiếp đó, ngày 3/7, phim Barbie bị cấm chiếu ở Việt Nam vì có hình ảnh phi pháp. Tháng 3/2022, Thợ săn cổ vật (Uncharted) - phim Tom Holland đóng chính - bị cấm ra rạp Việt.

Thời gian qua, hình ảnh đường lưỡi bò phi pháp không chỉ xuất hiện trên các bộ phim điện ảnh, truyền hình mà còn len lỏi và xuất hiện tinh vi ở các dạng ấn phẩm khác như bản đồ, ứng dụng trên ô tô, hộ chiếu… gây bức xúc trong dư luận. Nêu quan điểm về thực trạng này, PGS.TS. Bùi Hoài Sơn – Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội nhấn mạnh, việc lan truyền rộng rãi sản phẩm văn hóa, nghệ thuật chứa bản đồ "đường lưỡi bò" phi pháp vào Việt Nam có thể gây ra những hậu quả tiêu cực về uy tín chính trị của quốc gia, đặc biệt các tổ chức đứng sau sản phẩm này, thể hiện sự thiếu tôn trọng chủ quyền quốc gia của Việt Nam, tinh thần yêu nước và giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam.

Theo PGS.TS. Bùi Hoài Sơn, đây không phải là lần đầu tiên chúng ta chứng kiến các bộ phim, ấn phẩm sách có bản đồ "hình lưỡi bò" và cũng không chỉ ở phạm vi Việt Nam, mà còn ở nhiều nơi trên thế giới. Dư luận cũng tương tự như vậy, không chỉ ở nước ta mà nhiều nước có liên quan đều phản đối vấn đề này. Điều đó cho thấy an ninh văn hóa có ý nghĩa như thế nào đối với an ninh quốc gia, đồng thời thể hiện mối quan hệ giữa chính trị và văn hóa, nghệ thuật. “Xu hướng thể hiện bản đồ “đường lưỡi bò” phi pháp trên các sản phẩm văn hóa, nghệ thuật thực sự rất nguy hiểm nêu không bị ngăn chặn, dỡ bỏ ngay từ đầu sẽ tạo ra những tiền lệ về sau, trở thành một bằng chứng xuyên tạc chủ quyền lãnh thổ quốc gia”- ông Sơn cho hay.

Bên cạnh đó, việc để xảy ra liên tiếp các vụ việc xuất hình ảnh “đường lười bò” phi pháp trên các sản phẩm văn hoá theo ông Bùi Hoài Sơn do bắt nguồn từ sự quản lý chưa chặt chẽ của một số cơ quan quản lý đứng đầu. Các cơ quan quản lý đặt trách nhiệm chính trong việc duyệt và kiểm duyệt các sản phẩm văn hóa ở Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch và Bộ Thông tin và Truyền thông có trách nhiệm đảm bảo rằng các nội dung được phát sóng hoặc trình chiếu là phù hợp với quy định và pháp luật. "Tuy nhiên, cần lưu ý rằng quản lý và kiểm soát nội dung văn hóa là một vấn đề phức tạp và có thể gặp nhiều khó khăn, nhất là trong bối cảnh hiện nay"- ông Sơn nói thêm.

Tới đây, để có sự kiểm soát tốt hơn về sản phẩm văn hóa chứa bản đồ "đường lưỡi bò" phi pháp, ông Bùi Hoài Sơn cho rằng, chúng ta cần thực hiện quyết liệt một số giải pháp, cụ thể: Đó là triển khai thực hiện nghiêm Luật Điện ảnh (sửa đổi), ở đó, các cơ quan chức năng cần tăng cường thực thi các quy định pháp luật liên quan đến nội dung văn hóa và truyền thông, đặc biệt là hậu kiểm với phim chiếu trên không gian mạng.

Các cơ quan quản lý Nhà nước, như Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Thông tin và Truyền thông, cơ quan văn hóa và truyền thông ở các địa phương, cần nắm vững vai trò và trách nhiệm của mình trong việc quản lý và kiểm soát nội dung văn hóa có liên quan đến chính trị nói chung và chủ quyền quốc gia nói riêng. Đồng thời, cần tập trung và tăng cường nguồn lực để thực hiện công tác này một cách hiệu quả.

Cùng với đó là tăng cường hợp tác giữa các cơ quan quản lý và kiểm soát. Các cơ quan quản lý Nhà nước cần cùng nhau làm việc để tạo ra một hệ thống kiểm soát chặt chẽ và hiệu quả. Thông qua việc chia sẻ thông tin, tăng cường sự tương tác và hợp tác, các cơ quan có thể cùng nhau phát hiện và ngăn chặn sự lan truyền của các sản phẩm văn hóa vi phạm. Ngoài ra, cần tạo ra môi trường tác động tích cực từ phía công chúng bằng cách mỗi cá nhân trong xã hội cần nhận thức được vai trò quan trọng của mình trong việc giữ gìn và bảo vệ chủ quyền văn hóa, lãnh thổ của đất nước từ sớm, từ xa.

Cuối cùng, ông Bùi Hoài Sơn nêu rõ đó là phải tăng cường nhận thức và giáo dục cho công chúng, trong đó, để ngăn chặn sự lan truyền của các sản phẩm văn hóa vi phạm, cần tăng cường công tác giáo dục và nâng cao nhận thức cho công chúng về tác động của những sản phẩm văn hóa. “Một công chúng có nhận thức cao sẽ đưa ra những quyết định thông minh và có ý thức khi tiếp xúc với sản phẩm văn hóa không phù hợp”- ông Sơn nhấn mạnh.