Nền kinh tế Nga đang bắt đầu “ngấm đòn” các lệnh trừng phạt

Sau gần một năm áp dụng các biện pháp trừng phạt dần dần gia tăng, khi các cường quốc lớn trên thế giới cắt đứt quan hệ với Nga do cuộc chiến ở Ukraine, có vẻ như nền kinh tế Nga cuối cùng cũng cảm nhận được gánh nặng của các biện pháp trừng phạt. Doanh thu năng lượng của Nga đã giảm đáng kể trong những tháng gần đây và dự kiến sẽ tiếp tục giảm vào năm 2023, khi nhiều biện pháp trừng phạt được đưa ra.

Điều này đã có tác động dây chuyền đối với các ngành công nghiệp khác, với doanh số bán ô tô giảm đáng kể và các lĩnh vực sản xuất khác dự kiến sẽ bị ảnh hưởng nặng nề. Cho đến nay, nền kinh tế Nga vẫn có khả năng phục hồi, nhưng nó sẽ phải đối mặt với nhiều áp lực hơn khi các quốc gia trên khắp Bắc Mỹ và châu Âu tiếp tục từ bỏ năng lượng và các sản phẩm của Nga.

Trong tháng 1, điều phối viên đặc biệt Amos Hochstein cho Tổng thống Joe Biden đã tuyên bố rằng giới hạn giá dầu của Nhóm G7 đang hoạt động “cho đến nay rất tốt”. Mức trần được đưa ra vào ngày 5/12 để giảm doanh thu xuất khẩu dầu mỏ của Nga, gây áp lực lớn hơn lên nền kinh tế của bang.

Khi giá dầu giảm, chắc chắn rằng giá trần đã giảm, và còn một chặng đường dài phía trước, các nước đạt được lợi ích của mình, đó là tiếp tục cung cấp dầu trên thế giới để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế trong khi hạn chế giá trị mà dầu mỏ mang lại cho Nga.Các quốc gia trên khắp EU đã áp dụng các biện pháp trừng phạt mới đối với dầu khí của Nga vào tháng 12 sau khi các quốc gia thành viên dành nhiều tháng để giảm dần sự phụ thuộc vào năng lượng của Nga.

Giới hạn giá có nghĩa là các nhà nhập khẩu dầu thô của Nga bên ngoài G7 sử dụng các tuyến hàng hải, bảo hiểm và tài chính của phương Tây phải trả không quá 60 USD một thùng cho dầu vận chuyển bằng đường biển của Nga. Tất cả các sản phẩm dầu xuất khẩu bằng đường biển của Nga sẽ bị EU cấm từ ngày 5/2.

Tổng thống Nga Putin đã đáp trả bằng cách ban hành lệnh cấm mua dầu thô và các sản phẩm dầu mỏ của Nga trong 5 tháng đối với bất kỳ quốc gia nào tuân theo mức trần. Tuy nhiên, việc tuân thủ rộng rãi mức trần giá được cho là đã tác động mạnh đến nền kinh tế Nga.

Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí Sạch (CREA) của Phần Lan ước tính chi phí cho những giới hạn này lên tới tổng cộng khoảng 172 triệu USD mỗi ngày. Điều này phản bác lại những lời chỉ trích ban đầu về kế hoạch giới hạn của một số chính trị gia, bao gồm cả Cựu Bộ trưởng Tài chính Mỹ Steve Mnuchin, người cho rằng kế hoạch giới hạn không khả thi. Giới hạn giá tăng áp lực lên nền kinh tế Nga, thêm vào các biện pháp trừng phạt đã có từ trước đối với dầu thô của Nga.

CREA tin rằng tổng chi phí của giới hạn giá cùng với các biện pháp trừng phạt có thể tương đương với 172 triệu đô la mỗi ngày. Phân tích của nhóm cho thấy doanh thu xuất khẩu nhiên liệu hóa thạch của Nga đã giảm 17% trong tháng 12, mức thấp nhất kể từ cuộc chiến Ukraine ban đầu.

Tuy nhiên, Nga vẫn đang đạt được thu nhập đáng kể từ dầu khí, với doanh thu khoảng 691 triệu USD mỗi ngày từ nhiên liệu hóa thạch xuất khẩu, giảm khoảng 1/3 so với đầu năm nay.

Chi phí của cuộc xung đột đang diễn ra ở Ukraine và tác động kinh tế dây chuyền của các biện pháp trừng phạt năng lượng đã khiến Nga phải vay tiền. Thâm hụt ngân sách của Nga đã tăng lên mức kỷ lục vào tháng 12, sau khi Mỹ và EU áp dụng các biện pháp trừng phạt nghiêm ngặt hơn đối với năng lượng Nga.

Khoảng cách tài khóa đã tăng lên khoảng 56 tỷ USD, với tổng chi tiêu cho năm 2022 tăng khoảng một phần ba so với dự đoán trước chiến tranh. Con số này chiếm tổng cộng hàng năm khoảng 2,3% GDP của đất nước. Và không chỉ những hạn chế về doanh số bán năng lượng đang đặt ra mối đe dọa đối với nền kinh tế Nga vào năm 2023, với những kỳ vọng về sự sụt giảm trong các mặt hàng xuất khẩu khác.

Theo Hiệp hội Doanh nghiệp Châu Âu (AEB), doanh số bán ô tô của nước này đã giảm 58,8% vào năm 2022 sau các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với Nga. Điều này khiến nhiều nhà sản xuất ô tô của Nga phải tạm dừng sản xuất, đặc biệt là khi chuỗi cung ứng bị gián đoạn nghiêm trọng, làm giảm khả năng cung cấp các bộ phận.

Do những khó khăn gặp phải trong quá trình sản xuất, giá ô tô ở Nga đã tăng vọt trong năm ngoái, khiến người tiêu dùng không muốn chi tiền cho một chiếc xe mới. Trên thực tế, doanh số bán ô tô đã giảm từ 1,6 triệu chiếc vào năm 2021 xuống chỉ còn 687.370 chiếc vào năm ngoái.

Ngoài ra, một số nhà sản xuất ô tô lớn của châu Âu đã rời thị trường Nga để đối phó với cuộc chiến Ukraine.

Giá dầu và khí đốt cao vào đầu năm 2022 đã giúp tài trợ cho các nỗ lực chiến tranh của Nga trước khi nước này cảm thấy khó khăn do các lệnh trừng phạt quốc tế đối với năng lượng của Nga. Tổng thống Putin đã cắt giảm và trì hoãn chi tiêu phi chiến tranh của đất nước và đang xem xét đánh thuế cao hơn đối với các công ty lớn hơn để tăng doanh thu.

Nga cũng đã phải vay những khoản tiền đáng kể tại các cuộc đấu giá nợ trong nước trong vài tháng qua để lấp đầy khoảng trống, mặc dù mức trần giá gần đây cũng như các lệnh trừng phạt năng lượng dường như không gây thiệt hại cho nền kinh tế Nga cho đến nay. Mặc dù nền kinh tế Nga vẫn duy trì khả năng phục hồi vào năm 2022, nhưng áp lực liên tục từ phương Tây sẽ được cảm nhận đối với một số ngành công nghiệp vào năm 2023.

Khi các quốc gia trên khắp Bắc Mỹ và châu Âu từ bỏ năng lượng và các sản phẩm khác của Nga, cắt đứt quan hệ với nước này và gây ra sự gián đoạn đối với nguồn cung của nước này, có thể dự đoán cuộc chiến ở Ukraine và các phản ứng tiếp theo từ các cường quốc lớn trên thế giới sẽ có tác động to lớn đến nền kinh tế Nga.