Mỹ thực sự cần hiệp định mới hay suy nghĩ lại việc gia nhập CPTPP?

Điều này có lẽ đã không thể và thậm chí sẽ không cần thiết nếu ông Trump chưa rút Mỹ ra khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) trong những ngày đầu tiên nhậm chức tổng thống. Ngay cả bây giờ, Mỹ vẫn sẽ được lợi ích tốt hơn bằng cách gia nhập lại hiệp định đó với tên gọi mới là Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), đã có hiệu lực vào cuối năm ngoái sau khi 11 quốc gia tiến hành sửa đổi TPP để ký kết hiệp định mà không có Washington. Việc đổi tên thành CPTPP đã tạo đột phá trong sự mở cửa của ngành nông nghiệp một khi được bảo hộ chặt chẽ: Thuế quan đối với nhập khẩu thịt bò ướp lạnh giảm từ 38,5% xuống 27,5% đối với các thành viên của CPTPP và cuối cùng sẽ giảm xuống còn 9%. Trong Hiệp định đối tác kinh tế giữa Nhật Bản và Liên minh châu Âu cũng đã bắt đầu giảm thuế cho các thành viên EU.

Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe và Tổng thống Mỹ Donald Trump tại cuộc gặp thượng đỉnh năm 2018

Việc đứng ngoài CPTPP, những người bị tổn thất là nông dân Mỹ. Xuất khẩu thịt lợn của Mỹ sang Nhật Bản đã giảm 35% trong năm nay, ngay cả khi nhập khẩu thịt bò Nhật Bản từ các nước CPTPP đã tăng. Thượng nghị sĩ Montana Steve Daines vừa mới phàn nàn rằng nông dân trồng lúa mạch đã mất hợp đồng với khách hàng Nhật Bản. Đây là tin xấu cho tổng thống Mỹ khi bắt đầu chiến dịch tái cử. Và nó giải thích tại sao ít nhất một số quan chức Nhà Trắng đang thúc đẩy việc ký một hiệp định nhanh chóng với Nhật Bản tập trung vào nông nghiệp. Đại diện thương mại Robert Lighthizer dường như đang hình dung một quy trình gồm hai giai đoạn sẽ tạo ra hiệp định thương mại nhanh chóng đó và cuối cùng, một hiệp định thương mại tự do song phương rộng lớn hơn. Để tránh việc cần thiết phải có sự phê chuẩn của quốc hội, thỏa thuận đầu tiên sẽ cần chủ yếu dựa trên sự nhượng bộ của Nhật Bản, nhưng điều đó sẽ không dễ dàng.

Mặc dù Nhật Bản dường như sẵn sàng đưa ra cho Mỹ các điều khoản CPTPP về thuế quan nông nghiệp, nhưng họ đã tuyên bố sẽ không nhượng bộ đơn phương, cho rằng bất kỳ hiệp định nào như vậy sẽ không được phép theo quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới. WTO cũng có thể xem xét yêu cầu một thỏa thuận mang lại các điều khoản đặc biệt cho Mỹ nhưng không phải cho các đối tác thương mại khác của Nhật Bản. Các thành viên CPTPP sẽ rất khó chịu khi phải cạnh tranh với nông dân Mỹ một lần nữa mà không được tiếp cận thị trường Mỹ. Hơn nữa, không có dấu hiệu nào cho thấy chính quyền Trump sẽ hài lòng với một thỏa thuận hẹp. Mỹ đã phàn nàn trong nhiều thập kỷ rằng Nhật Bản có lợi thế không công bằng trong ngành ô tô, và Mỹ chắc chắn đòi nhượng bộ thêm - từ hạn ngạch ô tô đối với xuất khẩu ô tô của Nhật Bản, mà Nhật Bản sẵn sàng phản đối, để cam kết chống lại sự thao túng tiền tệ. Tổng thống Trump đã đe dọa sẽ áp thuế 25% đối với ô tô Nhật Bản và châu Âu.

Dường như không có nhiều ý nghĩa khi đối mặt với tất cả những rắc rối này để đạt được hiệp định song phương với Nhật Bản khi CPTPP được thiết kế để cho phép Mỹ tham gia trở lại. Làm như vậy sẽ mang lại sự tiếp cận nông nghiệp tương tự mà Mỹ hiện đang tìm kiếm, và nhiều hơn nữa, bao gồm ngôn ngữ về kỹ thuật số và sở hữu trí tuệ, bảo vệ bằng sáng chế, và các tiêu chuẩn lao động và môi trường mà Nhà Trắng điều chỉnh cho hiệp định thương mại sửa đổi với Canada và Mexico.

Trở thành một phần của hiệp định lớn hơn sẽ giúp các công ty Mỹ có chuỗi cung ứng phức tạp ở châu Á, chưa kể gây áp lực cạnh tranh lên Trung Quốc để nâng cao tiêu chuẩn của chính họ. Các cuộc đàm phán càng kéo dài và càng trở nên gay gắt, Mỹ và Nhật Bản càng khó hợp tác trong các vấn đề quan trọng khác như vấn đề Bắc Triều Tiên, sửa đổi các quy tắc thương mại toàn cầu để giải quyết chủ nghĩa trọng thương của Trung Quốc và thúc đẩy các quốc gia châu Á đứng lên trước sự bành trướng của Trung Quốc. Một hiệp định thương mại “tốt nhất” từ trước đến nay đã thực sự đặt trên bàn đàm phán Mỹ-Nhật, và Mỹ sẽ ký hiệp định đó!.