Minh bạch pháp luật thống kê hải quan về xuất nhập khẩu

Tại dự thảo Thông tư nêu trên, cơ quan soạn thảo đã liệt kê các hành vi bị nghiêm cấm trong thống kê hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu; trong đó có quy định dạng quét là “thực hiện các hành vi khác vi phạm pháp luật về thống kê”. VCCI cho rằng, quy định này vừa chưa minh bạch do không rõ những quy định cụ thể nào bị nghiêm cấm, lại vừa không cần thiết vì nếu không quy định tại Dự thảo này thì cũng được quy định tại các văn bản pháp luật khác về thống kê.

Dự thảo Thông tư quy định “loại hình doanh nghiệp” là một trong những phân tổ trong thống kê, trong đó “thống kê hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu theo loại hình doanh nghiệp gồm hai loại chính: Doanh nghiệp có vốn hoàn toàn trong nước; doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài”. Theo VCCI, sử dụng cụm từ “loại hình doanh nghiệp” chưa chính xác, doanh nghiệp trong thông tin thống kê này được phân loại theo “nguồn gốc vốn” (vốn trong nước và vốn đầu tư nước ngoài), còn “loại hình doanh nghiệp” là hình thức tổ chức, quản trị doanh nghiệp theo các loại hình quy định tại Luật Doanh nghiệp. Do vậy, VCCI kiến nghị điều chỉnh cụm từ “loại hình doanh nghiệp” thành “doanh nghiệp theo nguồn gốc vốn”.

Liên quan đến điều tra thống kê hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, dự thảo Thông tư quy định: “Trong trường hợp cần thiết, Tổng cục Hải quan ra quyết định điều tra thống kê đối với các tổ chức, cá nhân có hoạt động/hoặc liên quan đến hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu”. VCCI cho rằng, hoạt động điều tra thống kê sẽ tác động đáng kể đến hoạt động của các đối tượng điều tra (thời gian và chi phí mà doanh nghiệp phải bỏ ra để cung cấp thông tin), do đó cần quy định rõ các trường hợp cụ thể nào Tổng cục Hải quan tiến hành điều tra thống kê, bởi ngoài hoạt động điều tra này, Tổng cục Hải quan còn có nhiều nguồn thông tin thống kê từ hoạt động quản lý nhà nước để có các số liệu chính xác.

Về công bố, phổ biến thông tin thống kê hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, dự thảo Thông tư qui định về hình thức và kênh công bố thông tin: “Cục hải quan các tỉnh, thành phố theo tình hình thực tế thực hiện công bố thông tin thống kê trên các trang tin điện tử do đơn vị quản lý theo yêu cầu hoặc nếu thấy cần thiết”. Để đảm bảo các thông tin thống kê được tiếp cận một cách rộng rãi, VCCI kiến nghị điều chỉnh quy định này theo hướng “thông tin thống kê bắt buộc phải công bố trên trang thông tin điện tử của cục hải quan các tỉnh, thành phố” thay vì tùy thuộc vào quyết định của các cơ quan nhà nước.

Liên quan đến hợp tác trao đổi thông tin với các cơ quan, tổ chức quản lý nhà nước và cơ quan, tổ chức trong nước khác, dự thảo Thông tư quy định: “Trong trường hợp cung cấp, trao đổi thông tin ngoài phạm vi hợp tác trao đổi, cung cấp thông tin thống kê hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu của cơ quan hải quan với các cơ quan quản lý nhà nước và các đối tượng khác, thì việc trao đổi thông tin phải có sự phê duyệt của cấp có thẩm quyền”. Theo VCCI, quy định này chưa đủ rõ ràng về trình tự, thủ tục để các đối tượng có được các thông tin thống kê hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu. Mặt khác, các quy định liên quan tại dự thảo Thông tư cũng chưa làm rõ được những thông tin nào về hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu có thể được tiếp cận rộng rãi, thông tin nào được tiếp cận theo trình tự, thủ tục theo quy định.

Để đảm bảo tính minh bạch của pháp luật, VCCI kiến nghị, cơ quan soạn thảo cần đưa ra những quy định rõ ràng, cụ thể những vấn đề trên.