Lo “siết” giới hạn cấp tín dụng bất lợi kép cho cả khách hàng và ngân hàng

Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đề nghị cân nhắc kỹ lưỡng việc điều chỉnh tổng mức dư nợ cấp tín dụng đối với một khách hàng và tổng mức dư nợ cấp tín dụng đối với một khách hàng và người có liên quan tại dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi.

Theo chương trình Kỳ họp thứ năm, sáng 5/6, Quốc hội sẽ nghe tờ trình và báo cáo thẩm tra về Dự án Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi), sau đó, chiều cùng ngày tiến hành thảo luận tại tổ.

Chưa rõ căn cứ điều chỉnh giảm

So với các dự án luật khác, hồ sơ dự án này được gửi đến Quốc hội khá chậm, vi thế, Ủy ban Kinh tế cũng mới hoàn thành báo cáo thẩm tra mấy ngày trước.

Ở báo cáo có dung lượng 30 trang, cơ quan thẩm tra còn lo ngai về khá nhiều quy định mới, trong đó có giới hạn cấp tín dụng.

So với Luật hiện hành, dự thảo Luật đã điều chỉnh tổng mức dư nợ cấp tín dụng đối với một khách hàng và tổng mức dư nợ cấp tín dụng đối với một khách hàng và người có liên quan tương ứng từ không được vượt quá 15% và 25% xuống còn 10% và 15% vốn tự có của ngân hàng thương mại, ngân hàng hợp tác xã, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, quỹ tín dụng nhân dân, tổ chức tài chính vi mô; tương tự giảm từ 25% và 50% xuống còn 15% và 25% đối với tổ chức tín dụng phi ngân hàng.

Chính phủ giải thích, các giới hạn cấp tín dụng hiện nay được xây dựng trên cơ sở tính toán quy mô vốn tự có của TCTD từ năm 2010. Từ năm 2010 đến nay vốn tự có của các TCTD đã tăng đáng kể (khối TCTD nhà nước tăng từ 6 đến 10 lần, khối NHTMCP tăng khoảng từ 3 đến 10 lần, khối TCTD nước ngoài/chi nhánh ngân hàng nước ngoài tăng từ 2 đến 8 lần). Với giới hạn cấp tín dụng theo quy định tại Luật hiện hành thì số dư nợ cấp tín dụng tuyệt đối cho một khách hàng hoặc khách hàng và người có liên quan cũng tăng rất nhiều.

Chính phủ cũng khẳng định việc giảm giới hạn cấp tín dụng thời điểm này không hạn chế nguồn vốn tín dụng cấp cho sản xuất kinh doanh mà ngược lại, giúp cho nhiều khách hàng khác có thể tiếp cận được thêm nguồn vốn tín dụng của ngân hàng.

Cơ quan thẩm tra chỉ ra rằng, tờ trình dự án luật và báo cáo tổng kết thi hành Luật Các TCTD có nêu lý do giảm giới hạn cấp tín dụng cho khách hàng nhằm giảm mức độ tập trung rủi ro tín dụng và hạn chế sở hữu chéo, tuy nhiên chưa nêu rõ thực trạng cấp tín dụng của các TCTD cũng như các rủi ro chủ yếu hiện nay, cũng như chưa thuyết minh việc đề xuất các tỷ lệ thay thế tỷ lệ tại Luật hiện hành.

Cân nhắc kỹ lưỡng

Ủy ban Kinh tế đề nghị cân nhắc kỹ lưỡng việc sửa đổi các giới hạn này.

Vì, việc giảm tổng mức dư nợ cấp tín dụng sẽ tác động ngay đến nguồn vốn cung ứng cho nền kinh tế, ảnh hưởng lớn đến việc tiếp cận nguồn vốn của doanh nghiệp, chi phí vốn tăng cao.

Trong bối cảnh thị trường chứng khoán, thị trường trái phiếu doanh nghiệp chưa thực sự là kênh huy động vốn ổn định cho nền kinh tế và còn nhiều rủi ro, thậm chí đã có những trường hợp vi phạm pháp luật trong thời gian qua, nguồn vốn từ hệ thống ngân hàng vẫn giữ vai trò hết sức quan trọng, đặc biệt hiện nay các doanh nghiệp đang rất thiếu vốn để phục hồi và phát triển sau tác động của dịch Covid-19 cũng như những diễn biến phức tạp trên thị trường tài chính, ngân hàng trong nước và trên thế giới, cơ quan thẩm tra nhấn mạnh.

Canh đó, Ủy ban Kinh tế cho rằng việc giảm tổng mức dư nợ cấp tín dụng có thể tác động tiêu cực đến thu hút FDI của Việt Nam. Theo các Hiệp hội doanh nghiệp nước ngoài tại Việt Nam, trường hợp quy định này được áp dụng, các doanh nghiệp FDI đang vay nợ ở Việt Nam ở mức gần với giới hạn tối đa 15% và 25% theo Luật hiện hành sẽ phải tìm kiếm các nguồn vốn mới.

Thực tế, các doanh nghiệp FDI sẽ nhận được khoản cấp tín dụng, trước hết từ các ngân hàng có mối quan hệ toàn cầu ở Việt Nam. Việc giảm khả năng vay trong nước của khối FDI đối với các ngân hàng này sẽ tốn nhiều chi phí hơn và khiến dòng vốn có thể sẽ phải huy động từ nước ngoài, do vậy kém hấp dẫn hơn trong thu hút FDI.

Lần sửa đổi này, định nghĩa về người có liên quan dự kiến sửa đổi theo hướng rộng hơn, trong đó bao gồm các công ty con của công ty con của công ty hay TCTD hoặc mở rộng một số người có quan hệ huyết thống là người có liên quan. Điều này đồng nghĩa với cách tính tổng mức dư nợ tín dụng cho “một khách hàng và người có liên quan” sẽ rộng hơn, dẫn đến tổng dư nợ cấp tín dụng cho nhóm khách hàng sẽ nhỏ hơn trước.

Như vậy, việc mở rộng định nghĩa về người có liên quan đồng thời với việc thu hẹp tổng mức tín dụng được cấp cho một khách hàng và người có liên quan sẽ gây tác động bất lợi kép cho cả khách hàng và ngân hàng, cơ quan thẩm tra lo ngại.

Ngoài ra, dự thảo Luật có quy định trường hợp nhu cầu vốn của một khách hàng và người có liên quan vượt quá giới hạn cấp tín dụng thì TCTD được vay hợp vốn hoặc khả năng hợp vốn chưa đáp ứng được nhu cầu khách hàng thì Thủ tướng Chính phủ quy định (tương tự như Luật hiện hành). Tuy nhiên, do giới hạn cấp tín dụng thu hẹp hơn nên việc thực hiện các quy định này sẽ mất thêm nhiều thời gian, thủ tục cho các TCTD hơn so với trước kia.

Thông lệ quốc tế (quy định của các nước như Thái Lan, Indonesia, Hàn Quốc, Malaysia...) đều quy định ở mức tỷ lệ cao hơn so với quy định tại dự thảo Luật. Việc giảm tổng mức dư nợ cấp tín dụng thấp hơn so với một số nước láng giềng cũng có thể khiến môi trường đầu tư ở Việt Nam kém cạnh tranh hơn so với các nước trong khu vực, báo cáo thẩm tra nêu rõ.