Liên minh châu Âu: Cơn khát khí đốt gây ra hiệu ứng domino trên thế giới

Sự gia tăng nhu cầu sau cuộc chiến Ukraine, với nhiều chính phủ châu Âu đang gấp rút chấm dứt sự phụ thuộc vào năng lượng của Nga càng nhanh càng tốt. Trong chín tháng từ tháng 1 đến tháng 9, nhu cầu về LNG của các quốc gia châu Âu đã tăng đáng kể theo dữ liệu do nhóm phân tích Dịch vụ Tình báo Hàng hóa Độc lập (ICIS) cung cấp. Nhu cầu ở Pháp tăng 88% so với cùng kỳ năm 2021, Hà Lan tăng 109% và Bỉ tăng 157%. Tuy nhiên, cơn khát LNG của châu Âu đang gây ra những hậu quả tiêu cực đối với các quốc gia ở các khu vực khác trên thế giới đã nhập khẩu nhiên liệu siêu lạnh với khối lượng lớn. Giá đang tăng vọt và lượng LNG ít được đưa ra thị trường, khiến nó trở thành một lựa chọn kém khả thi hơn nhiều đối với các nước nghèo hơn.

Alex Munton, một nhà phân tích LNG của nhóm nghiên cứu năng lượng Rapidancho rằng cách mà châu Âu có thể cung cấp những khối lượng này là trả nhiều tiền hơn những thị trường khác sẵn sàng trả. Các số liệu của ICIS xác nhận mức độ giảm nhu cầu LNG ở các quốc gia bên ngoài châu Âu, đặc biệt là ở châu Á. Tại Bangladesh, nhu cầu giảm 10% so với năm 2021; ở Pakistan giảm 19%, trong khi ở Trung Quốc giảm 22%. Hậu quả đối với một số quốc gia là rõ ràng. Bangladesh đã trải qua đợt mất điện tồi tệ nhất trong gần một thập kỷ, với hơn 100 triệu người bị mất điện trong vài giờ. Trong nhiều tháng, Bangladesh đã phải vật lộn để đảm bảo đủ lượng khí đốt trên các thị trường toàn cầu. Chuyên gia Mohammad Tamim từ Đại học BRAC ở Dhaka cho biết tình trạng mất điện ở Bangladesh có liên quan đến tình trạng thiếu năng lượng, mặc dù lý do lớn hơn là lưới điện quốc gia cần được nâng cấp. Chủ yếu đó là một thách thức về vận hành hệ thống. Hoạt động của hệ thống độc lập chưa được cập nhật, và cần một lưới điện thông minh vì các nhà máy điện lớn hơn đang đi vào hoạt động.

Tuy nhiên, các quốc gia như Bangladesh, Pakistan và Ấn Độ đã bị ảnh hưởng đáng kể bởi những thay đổi đối với thị trường LNG vào năm 2022. Châu Âu đang cố gắng lấy từng phân tử khí ở bất cứ nơi nào có sẵn. Họ đang mua mọi thứ, từ khí đốt hiện tại đến tương lai. Và sức mua của họ cao hơn nhiều so với các nước đang phát triển. Vì vậy, rõ ràng là các nước như Bangladesh, Ấn Độ và Pakistan đã bị ảnh hưởng rất nặng nề. Pakistan đang ở giữa một cuộc khủng hoảng năng lượng nghiêm trọng và nước này đã không thể thu hút được một gói thầu nào từ các nhà cung cấp cho một cuộc đấu thầu cung cấp một lô hàng LNG mỗi tháng trong vòng từ bốn đến sáu năm. Trong nhiều tháng, Pakistan cũng đã phải vật lộn để mua LNG trên các thị trường giao ngay ngắn hạn. Một trong những vấn đề lớn mà các quốc gia như Pakistan phải đối mặt về nguồn cung LNG là bản chất của các hợp đồng mà họ đã ký với các nhà cung cấp. Pakistan đã ký hợp đồng với các công ty thương mại không nhất thiết phải tự sản xuất LNG. Các hợp đồng thường bao gồm các điều khoản phá vỡ, có nghĩa là các nhà cung cấp có thể bán LNG cho các thị trường khác nếu họ muốn trong thời gian ngắn. Họ phải trả một mức phạt trong trường hợp đó. Tuy nhiên, giá LNG tăng cao ở những nơi khác có nghĩa là họ có thể dễ dàng trả tiền phạt và vẫn kiếm được lợi nhuận đáng kể bằng cách bán ở thị trường có lợi hơn.

Việc Pakistan không thể mua đủ nhiên liệu đồng nghĩa với việc tình trạng thiếu điện có thể trở thành hiện thực lâu dài ở nước này. Chính phủ cho biết họ không thiếu nhiên liệu nhưng họ đã đưa ra một số biện pháp để cố gắng giảm mức tiêu thụ nhiên liệu trên toàn quốc. Đây là một mối đe dọa lớn đối với một nền kinh tế vốn đang chịu nhiều áp lực. Vào cuối tháng 8, IMF đã thông qua khoản cứu trợ trị giá 1,1 tỷ USD (1,13 tỷ euro) cho Pakistan. Đối với Bangladesh, những lo lắng về năng lượng đe dọa sự tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ của nước này. Dự báo tăng trưởng của đất nước đã bị cắt giảm mạnh trong những tháng gần đây. Đó chủ yếu là do sự thiếu hụt năng lượng. Nó ảnh hưởng khá nghiêm trọng đến ngành may mặc. Đặc biệt là ngành dệt và kéo sợi đang gặp khó khăn do cắt điện và thiếu khí đốt. Vì thiếu khí đốt, các nhà máy không thể vận hành thường xuyên. Có rất nhiều thời gian bị gián đoạn, đặc biệt là ở sản xuất hàng loạt. Nếu bị gián đoạn, toàn bộ lô sẽ bị phá hủy.

Theo các chuyên gia, áp lực trên thị trường LNG toàn cầu sẽ không sớm giảm xuống. Nhu cầu của châu Âu sẽ vẫn mạnh nhưng sẽ có rất ít khả năng xuất khẩu LNG bổ sung trong vài năm tới. Nếu thế giới đột nhiên cần nhiều LNG hơn, hoặc nếu có một số thị trường nhất định như châu Âu đột nhiên cần nhiều LNG hơn, thì họ sẽ không thể tạo ra nhiều tổng nguồn cung hơn nữa. Họ chỉ có thể cung cấp nhiều hơn bằng cách lấy đi hoặc dẫn đến việc các quốc gia khác tiêu thụ ít hơn. Có một lượng cung cố định trên thế giới. Đầu tư mạnh vào LNG có nghĩa là công suất mới đáng kể dự kiến sẽ được đưa vào hoạt động trong vòng 4 năm tới, nhưng cho đến lúc đó, sự cạnh tranh về nhiên liệu sẽ tiếp tục khiến một số quốc gia phải chịu giá lạnh.