Làm gì để doanh nghiệp tham gia sâu vào chuỗi giá trị của Hoa Kỳ?

Nhằm thúc đẩy trao đổi thương mại giữa Việt Nam - Hoa Kỳ, chiều 31/7, tại TP. Hồ Chí Minh, Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ (Bộ Công Thương) tổ chức tọa đàm với chủ đề “Phát triển hệ thống các nhà cung ứng tham gia sâu vào chuỗi giá trị của Hoa Kỳ”.

Tham dự tọa đàm có ông Nguyễn Hồng Dương - Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Âu – châu Mỹ (Bộ Công Thương); đại diện của Hiệp hội Thương mại Hoa Kỳ (Amcham), đại diện của các tập đoàn, công ty lớn của Hoa Kỳ như: Deloitte, UPS, Target Sourcing. Ngoài ra còn có các hiệp hội ngành hàng của Việt Nam như: Hiệp hội dệt may (VITAS), Hiệp hội Gỗ Bình Dương (BIFA), Hiệp hội Thủy sản (VASEP), Hiệp hội Thương mại điện tử (VECOM), các chuyên gia nghiên cứu, và đông đảo các doanh nghiệp xuất nhập khẩu của Việt Nam và Hoa Kỳ.

Đây là chương trình tọa đàm đầu tiên trong chuỗi 3 tọa đàm được Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ dự kiến tổ chức trong năm 2024 tại 3 vùng kinh tế trọng điểm nhằm mục tiêu chia sẻ và lắng nghe thông tin từ cộng đồng doanh nghiệp, cập nhật tình hình thương mại song phương, đánh giá xu hướng chính sách của thị trường Hoa Kỳ trong thời gian tới, nhận định về triển vọng hợp tác và khuyến nghị các giải pháp thiết thực kịp thời phục vụ cộng đồng doanh nghiệp và các cơ quan ham mưu chính sách của Việt Nam.

Chia sẻ tại tọa đàm, ông Nguyễn Hồng Dương - Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Âu – châu Mỹ (Bộ Công Thương) thông tin, từ nhiều năm qua Hoa Kỳ luôn là thị trường xuất khẩu quan trọng số 1 của Việt Nam, nhưng cũng đồng thời là thị trường có tiêu chuẩn cao và áp dụng ngày càng nhiều các biện pháp phòng vệ thương mại đối với hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam.

Năm 2023, kim ngạch xuất khẩu sang Hoa Kỳ sụt giảm mạnh do tác động từ suy giảm kinh tế, lạm phát, người dân thắt chặt chi tiêu, lãi suất cao… Nửa đầu năm 2024, xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang Hoa Kỳ đã cơ bản phục hồi và dần lấy lại đà tăng trưởng ổn định.

Dẫn số liệu Ủy ban thương mại quốc tế, Bộ Thương mại Hoa Kỳ (USITC), ông Nguyễn Hồng Dương cho biết, tính đến hết tháng 5/2024, Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ 9 của Hoa Kỳ. Theo đó, kim ngạch thương mại hai chiều của Việt Nam và Hoa Kỳ đạt 54,8 tỷ USD (tăng 15,1% so với cùng kỳ 2023), trong đó xuất khẩu đạt 50,4 tỷ USD (tăng 16% so với cùng kỳ 2023), nhập khẩu gần 4,4 tỷ USD (tăng 4,9% so với cùng kỳ) và thâm hụt thương mại ở mức 46,1 tỷ USD, đứng thứ ba chỉ sau Trung Quốc và Mexico; tăng 18% so với cùng kỳ 2023.

“Đây là mức tăng trưởng khả quan khi hầu hết các nước cạnh tranh trực tiếp với Việt Nam như Trung Quốc, Ấn Độ, Thái Lan, Malaysia, đều có mức tăng trưởng thấp hơn nhiều”, ông Nguyễn Hồng Dương nói.

Trong khi đó, theo số liệu của Tổng cục Hải quan Việt Nam, 6 tháng đầu năm 2024, tổng kim ngạch trao đổi thương mại song phương đạt khoảng 62,2 tỷ USD (tăng 21,4% so với cùng kỳ 2023). Trong đó Việt Nam xuất khẩu sang Hoa Kỳ 55,1 tỷ USD, tăng 24,1% so với cùng kỳ 2023, chiếm tỷ trọng 28,9% tổng xuất khẩu. Còn nhập khẩu từ Hoa Kỳ 7,1 tỷ USD, tăng 3,4 % so với cùng kỳ 2023, chiếm tỷ trọng 3,97% tổng nhập khẩu. Thâm hụt thương mại của Hoa Kỳ với Việt Nam là 48,03 tỷ USD, tăng 27,9% so với cùng kỳ 2023.

Trao đổi trực tiếp với cộng đồng doanh nghiệp tại tọa đàm, các chuyên gia cho rằng trong thời gian tới, để đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa cũng như tham gia sâu hơn vào các chuỗi giá trị của Hoa Kỳ, doanh nghiệp cần tiếp tục phát triển sản phẩm xuất khẩu theo hướng chuyên môn hoá, hiện đại hóa.

Cùng với đó, cải thiện cơ cấu sản phẩm, tập trung phát triển các sản phẩm có giá trị gia tăng cao; áp dụng các tiêu chuẩn, quy chuẩn quản lý chất lượng tiên tiến để nâng cao sức cạnh tranh của ngành. Đồng thời thúc đẩy đầu tư sản xuất nguyên, phụ liệu, công nghiệp hỗ trợ, đẩy mạnh quá trình nội địa hóa để gia tăng hàm lượng giá trị của Việt Nam.

Bên cạnh đó, cần tích cực tham gia các hoạt động xúc tiến, các hội chợ, triển lãm phù hợp; tăng cường giới thiệu sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam trên các phương tiện thông tin truyền thông lớn của Hoa Kỳ cũng như: Liên kết với doanh nghiệp Việt Nam ở nước sở tại nhằm hỗ trợ, mở rộng tiếp cận kênh phân phối sản phẩm để từ đó tạo tính lan toả, kết nối giữa các bang, vùng và địa phương.

Tham gia đóng góp ý kiến tại tọa đàm, Tiến sĩ Lê Cao Thanh - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược (Trường Đại học Công Thương TP. Hồ Chí Minh) đã có nhiều kiến nghị để doanh nghiệp tham gia sâu vào chuỗi giá trị của Hoa Kỳ

Cụ thể, về chiến lược phát triển chuỗi giá trị tầm quốc gia, Tiến sĩ Lê Cao Thanh kiến nghị: Nhân rộng mô hình liên minh chiến lược (liên doanh, hợp tác đầu tư, triển khai các dự án bổ trợ cho chuỗi giá trị); tập trung xây dựng một số chuỗi giá trị mang lại cho thị trường Mỹ những sản phẩm chất lượng chuẩn, giá rẻ hơn; tập trung xây dựng và phát triển thương hiệu sản phẩm Việt Nam cho một số sản phẩm tiêu biểu, đã thâm nhập được vào thị trường Hoa Kỳ.

Đối với công đồng doanh nghiệp Việt Nam, Tiến sĩ Lê Cao Thanh kiến nghị: Nâng cao năng lực công nghệ như đầu tư công nghệ theo yêu cầu của thị trường Hoa Kỳ, nếu đủ năng lực thì đầu tư công nghệ của Hoa Kỳ. Đồng thời đào tạo và phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu công nghệ như gắn việc đào tạo với chuyển giao công nghệ của các đối tác. Gắn hoạt động đào tạo với nhiệm vụ của các đối tác trong liên minh chiến lược.

Ngoài ra, cần đầu tư nghiên cứu và phát triển (R&D): Phát triển mô hình Trung tâm nghiên cứu R&D tại các tập đoàn, các hiệp hội; triển khai các dự án hợp tác nghiên cứu với các đơn vị khoa học; cũng như tăng cường chất lượng và tiêu chuẩn sản phẩm Hoa Kỳ (áp dụng tiêu chuẩn Hoa Kỳ trong sản xuất và quản lý, trong cung ứng nguyên liệu).

“Với doanh nghiệp khi tham gia vào một chuỗi giá trị: Lựa chọn chính xác các hoạt động hoặc các khâu trong chuỗi giá trị nghiên cứu năng lực của đối tác (thương hiệu, tài chính, quy mô, thị trường…); tham vấn các cơ quan có liên quan (cơ quan quản lý nhà nước, tham tán thương mại, Đại sứ quán)”, Tiến sĩ Lê Thanh Cao kiến nghị.

Về phía Chính phủ, Tiến sĩ Lê Cao Thanh kiến nghị: Hỗ trợ và thúc đẩy hợp tác quốc tế và liên kết chiến lược như tạo ra các cơ hội hợp tác thông qua các hội thảo, triển lãm và các sự kiện kết nối doanh nghiệp; cần hoàn thiện chính sách bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ như cải thiện và thực thi nghiêm ngặt các quy định về quyền sở hữu trí tuệ để bảo vệ các sáng kiến và công nghệ mới.

Ở góc độ doanh nghiệp, bà Nguyễn Thị Tuyết Mai - Phó Tổng thư ký Hiệp hội dệt may Việt Nam cho biết, hiện vấn đề truy xuất nguồn gốc sản phẩm đang trở thành xu hướng bắt buộc của các thị trường nhập khẩu. Đơn cử, Hoa Kỳ yêu cầu tuân thủ đạo luật chống lao động cưỡng bức hay các nước châu Âu cũng đã thực hiện các quy định truy xuất nguồn gốc với chuỗi cung ứng dệt may theo Luật tra soát chuỗi cung ứng...

Do đó, bà Nguyễn Thị Tuyết Mai kiến nghị thông qua thương vụ Việt Nam tại Hoa Kỳ có những cảnh báo sớm về những đơn hàng bị giữ lại ở hải quan Hoa Kỳ vì vi phạm đạo luật chống lao động cưỡng bức, để hiệp hội nhắc nhở doanh nghiệp; cảnh báo về các biện pháp phòng vệ thương mại nếu có của Hoa Kỳ trong tương lai; đặc biệt cảnh báo cũng như tư vấn, hỗ trợ về mặt pháp lý cho các doanh nghiệp dệt may, khi vướng phải những khách hàng nộp đơn xin phá sản.