Ký kết các FTA song phương: Anh đón đầu Brexit như thế nào?

Để tránh kịch bản “bi thảm” này, Chính phủ Anh đã đón đầu Brexit bằng cách sao chép các hiệp định thương mại của EU "càng nhiều càng tốt" và để sẵn sàng ra đi trong trường hợp Brexit không có thỏa thuận. Tại cuộc họp Quốc hội vào tháng 01 năm ngoái, Bộ Thương mại Quốc tế Anh đã báo cáo rằng, Chính phủ muốn đạt được “sự liên tục và ổn định” bằng cách bảo đảm nước Anh sẽ tiếp tục hưởng lợi từ các hiệp định này. Vậy nước Anh đã đạt được những gì?

Ảnh minh họa

Cho đến nay, Anh chỉ thống nhất được 4 trong số 40 hiệp định. Cuộc đàm phán về 19 hiệp định khác đang “không đúng hướng” và có 2 hiệp định thậm chí “không được đàm phán”. Tuy nhiên, Bộ Thương mại Quốc tế Anh cho biết, các cuộc đàm phán để nhân rộng các hiệp định thương mại vẫn sẽ được tiếp tục. 40 hiệp định mà Vương quốc Anh đã tham gia (thông qua tư cách thành viên EU) được xây dựng theo hướng giúp giao dịch dễ dàng hơn giữa EU và phần còn lại của thế giới. Những hiệp định như vậy bao gồm nới lỏng các quy tắc nhất định, giảm thuế quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu, hoặc cho phép tiếp cận thị trường dễ dàng hơn. Chính phủ Anh ước tính rằng, khoảng 11% thương mại của Anh phụ thuộc vào các hiệp định thương mại của EU với 70 quốc gia.

4 hiệp định thương mại song phương mà Anh đã đạt được bao gồm: với Thụy Sỹ (ký ngày 11/02), Quần đảo Faroe (ký ngày 01/02), Đông và Nam Phi (ký ngày 31/01), và Chile (ký ngày 30/01). Trong đó, Thụy Sỹ là quốc gia mới nhất vừa ký kết hiệp định với Anh. Bộ Thương mại Quốc tế cho biết, thương mại giữa hai nước đạt 32,1 tỷ bảng trong năm 2017. Theo hiệp định song phương được xác nhận tại Bern vào ngày 11/02, thuế quan đối với hàng hóa sẽ tiếp tục được cắt giảm đối với phần lớn hàng hóa giao dịch giữa hai nước. Nếu không có hiệp định, Chính phủ Anh cho biết ngành công nghiệp ô tô của Anh có thể phải đối mặt với mức thuế lên tới 8 triệu bảng, trong khi các nhà xuất khẩu nhôm có thể phải đối mặt với mức thuế lên tới 4 triệu bảng. Quần đảo Faroe là đối tác thương mại lớn thứ 114 của Anh.

Tổng thương mại giữa hai nước trị giá 236 triệu bảng năm 2017. Cá và động vật giáp xác chiếm phần lớn lượng nhập khẩu của Anh từ Faroe năm 2017, trị giá 201,7 triệu bảng, trong khi tổng xuất khẩu của Anh sang nước này chỉ có giá trị 6 triệu bảng - chủ yếu là máy móc và thiết bị cơ khí. Chính phủ Anh cho biết, hiệp định thương mại song phương đã đạt được sẽ có nghĩa là người tiêu dùng tiếp tục được hưởng lợi từ sự lựa chọn lớn hơn và giá cá thấp hơn "như cá hồi Đại Tây Dương, cá tuyết chấm đen và cá bơn".

Thương mại giữa khu vực Đông và Nam Phi (ESA) trị giá 1,5 tỷ bảng trong năm 2017, chiếm khoảng 0,1% tổng thương mại của Anh. Hiệp định thương mại giữa Anh với khu vực này bao gồm Madagascar, Mauritius, Seychelles và Zimbabwe. Thịt và cá là hàng hóa nhập khẩu chính của Anh từ khu vực này (111 triệu bảng). Hiệp định thương mại với Chile được ký kết vào cuối tháng 01, là thỏa thuận đầu tiên được thực hiện. Tổng giá trị thương mại giữa hai nước là 1,8 tỷ bảng trong năm 2017. Trái cây, các loại hạt và đồ uống là những hàng hóa nhập khẩu chủ yếu của Anh từ Chile. Chính phủ Anh cho rằng, hiệp định song phương này sẽ giúp bảo vệ các bộ phận của ngành công nghiệp rượu vang của Anh.

Ngoài ra, nước Anh cũng đã ký thỏa thuận với Australia và New Zealand, nhưng đây là "các thỏa thuận công nhận lẫn nhau" chứ không phải là các hiệp định thương mại tự do. Thỏa thuận này sao chép tất cả các khía cạnh của các hiệp định hiện tại của EU khi công nhận các tiêu chuẩn sản phẩm, chẳng hạn như ghi nhãn và chứng nhận rượu vang.

Tại Diễn đàn Kinh tế thế giới ở Davos vừa qua, Bộ Thương mại Quốc tế Anh đã tuyên bố nước "đồng ý về nguyên tắc" một hiệp định thương mại tự do với Israel và dự kiến hội nghị thương mại giữa hai nước sẽ được tổ chức tại London trong những tháng tới. Nhưng Chính phủ Anh có lẽ không thể hoàn thành tất cả 40 hiệp định thương mại trước ngày 29/3, bởi vì một số hiệp định thương mại mà EU đã ký kết sẽ là thách thức đối với Anh, một số hiệp định “gần như không thể” đạt được vào cuối tháng 3, ví dụ như Thổ Nhĩ Kỳ là một quốc gia mà khả năng đạt được hiệp định sẽ rất khó khi nước này nằm trong một liên minh hải quan với EU.

Việc thiếu các hiệp định thương mại đã ký kết hiện nay không phải là một bất ngờ đối với các chuyên gia phân tích chính sách thương mại của Anh, vì các hiệp định hiện tại đều liên quan đến luật pháp của EU. Một số quốc gia cũng có thể e ngại trong việc ký kết các hiệp định với Anh ngay bây giờ, do không rõ Brexit cuối cùng sẽ như thế nào.

Điều gì sẽ xảy ra nếu các hiệp định thương mại không được thực hiện đầy đủ vào ngày 29 tháng 3 và Anh rời EU mà không có thỏa thuận? Với các quốc gia mà Anh không có hiệp định thương mại chính thức, cả hai bên sẽ phải giao dịch theo các quy tắc do Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) giám sát. Thương mại sẽ không bị dừng lại nếu điều này xảy ra nhưng một số rào cản sẽ tăng lên, đơn giản vì khi có các hiệp định thương mại tự do, các ưu đãi thương mại sẽ tốt hơn so với điều khoản WTO. Vì vậy, ít nhiều thì các doanh nghiệp Anh sẽ vẫn bị tổn hại trong thời gian tới bởi thuế quan trong giao dịch với một số nước chưa có hiệp định thương mại tự do với Anh.