Hậu bầu cử 2020: 5 câu hỏi dành cho ông Joe Biden

1. Cứu nền kinh tế Mỹ như thế nào?

Nhiều tháng qua, các nhà kinh tế đã đề nghị Washington tài trợ nhiều hơn cho việc cứu trợ Covid-19. Nhưng các cuộc đàm phán đã đi vào bế tắc, khi đảng Cộng hòa bác bỏ quy mô của kế hoạch chi tiêu do đảng Dân chủ đưa ra, bất chấp một số áp lực từ ông Trump buộc đảng của ông phải thỏa hiệp. Đảng Cộng hòa cho biết, họ sẽ đạt được thỏa thuận trước khi ông Biden nhậm chức nếu ông chính thức là Tổng thống thứ 46 của Mỹ. Nhưng nếu thỏa thuận đó không đạt được, hoặc sự phục hồi bắt đầu chững lại, thì ông Biden được biết đến là người tương đối ôn hòa. Trong chiến dịch tranh cử, ông Biden đã ủng hộ kế hoạch nới lỏng các khoản vay của sinh viên, tăng cường kiểm tra an sinh xã hội cho những người hưu trí và cung cấp tiền cho doanh nghiệp nhỏ. Ông cũng đưa ra đề xuất đầu tư 2 tỷ USD vào lĩnh vực năng lượng sạch, cơ sở hạ tầng và giao thông công cộng. Nhưng đảng Cộng hòa có khả năng sẽ kiên định hơn trong việc chống lại các đề xuất chi tiêu từ Nhà Trắng của đảng Dân chủ, hứa hẹn một cuộc chiến cam go.

2. Giải quyết sự bất bình đẳng ra sao?

Khi sự bất bình đẳng về thu nhập ở Mỹ tăng lên mức cao nhất trong hơn 50 năm qua, những người theo chủ nghĩa tự do đã ép tăng thuế đối với người giàu, một đề xuất mà các cuộc thăm dò cho thấy đã được công chúng ủng hộ rộng rãi. Trong chiến dịch tranh cử, ông Biden kêu gọi đảo ngược các phần của việc cắt giảm thuế năm 2017 do Tổng thống Donald Trump ký, hứa hẹn sẽ nâng mức thuế đối với các tập đoàn từ 21% lên 28%, cùng những thay đổi khác. Các nhóm ước tính kế hoạch của ông có thể huy động hơn 3 tỷ USD trong thập kỷ tới - số tiền có thể được chào đón khi đại dịch làm tăng nợ quốc gia của Mỹ. Nhưng trong khi đề xuất của ông Biden không sâu rộng như một số kế hoạch khác được các thành viên trong đảng của ông ủng hộ, thì bất kỳ nỗ lực tăng lãi suất nào cũng sẽ vấp phải sự chiến đấu gay gắt từ đảng Cộng hòa và nhóm doanh nghiệp, những người cho rằng thuế cao hơn sẽ gây tổn hại cho nền kinh tế. Với nền kinh tế đang trong tình trạng bấp bênh, liệu ông Biden có còn bận tâm thúc đẩy vấn đề đó?

3. Có thể thuyết phục Mỹ hành động về biến đổi khí hậu?

Các nhà hoạt động về biến đổi khí hậu đã từng thất vọng khi ông Biden tiết lộ kế hoạch chống biến đổi khí hậu đầu tiên của mình. Nhưng vào mùa xuân năm nay, ông Biden đã trở lại với một đề xuất sâu rộng, thực hiện với sự giúp đỡ từ một số nhà phân tích. Đề xuất đó bao gồm đầu tư 400 tỷ USD vào nghiên cứu năng lượng tái tạo, thắt chặt các quy định về ô nhiễm ôtô, ngăn chặn tác nhân gây ô nhiễm trong doanh nghiệp, xây dựng 500.000 trạm sạc xe điện và loại bỏ ô nhiễm carbon từ các nhà máy điện vào năm 2035. Đảng Cộng hòa cảnh báo, kế hoạch này sẽ "chôn vùi" nền kinh tế Mỹ. Nhưng việc ban hành ngay cả một phiên bản giới hạn, hoặc tập trung vào quy định mà ông có thể ban hành với tư cách là tổng thống sẽ đánh dấu bước ngoặt rõ rệt, khi Nhà Trắng mở rộng đất công cho việc khoan dầu, cắt giảm các quy định và bỏ xa những nỗ lực toàn cầu, như hiệp định khí hậu Paris. Vậy ông Biden sẽ ưu tiên những đề xuất nào?

4. Chấm dứt các cuộc chiến thương mại hay không?

Trong 4 năm nhiệm kỳ của Tổng thống Donald Trump, các cuộc chiến thương mại với những đồng minh, chỉ trích các tổ chức quốc tế và áp dụng thuế biên giới mới đối với hàng hóa nhập khẩu từ các nước trên thế giới - có lẽ là những chính sách kinh tế đặc biệt nhất. Vẫn chưa chắc chắn ông Biden sẽ tìm cách thiết lập lại, tái khẳng định vai trò của Mỹ với tư cách là một đồng minh và nhà lãnh đạo trên trường thế giới, nhưng nội dung có thể sẽ khác. Khi nói đến Trung Quốc, ông Biden cam kết hành động cứng rắn và ít người mong đợi ông sẽ sớm loại bỏ thuế quan mà chính quyền Trump đã áp lên hàng hóa Trung Quốc trong cuộc chiến thương mại bất cứ lúc nào. Cựu Phó tổng thống Mỹ cũng tán thành ý tưởng về thuế quan trong các trường hợp khác, vạch ra kế hoạch thu phí đối với quốc gia không đáp ứng nghĩa vụ về khí hậu và môi trường.

Các tổ chức quốc tế và đồng minh đang có xung đột với Mỹ, như Canada và châu Âu, có thể mong đợi ít cuộc tấn công hơn. Nhưng một số căng thẳng có thể sẽ kéo dài. Cụ thể trong trường hợp của Vương quốc Anh, việc đồng ý một thỏa thuận thương mại có thể trở nên khó khăn hơn, vì ông Biden đã nói rõ một hiệp định như vậy không phải là ưu tiên cao và có thể phụ thuộc vào ý nghĩa của Brexit đối với biên giới Ireland.

5. Có cứng rắn với các tập đoàn công nghệ hay không?

Các hoạt động của những gã khổng lồ công nghệ ở Mỹ đang bị giám sát chặt chẽ trên khắp thế giới và trong nước Mỹ, nơi các chính trị gia cánh tả và cánh hữu đã kêu gọi các quy tắc cứng rắn hơn trong những lĩnh vực như cạnh tranh và quyền riêng tư của người tiêu dùng. Ông Biden cho biết, ông ủng hộ việc thu hồi luật của Mỹ bảo vệ các công ty công nghệ khỏi trách nhiệm pháp lý đối với nội dung được đăng trên nền tảng của họ. Một số thay đổi đang được thảo luận yêu cầu Quốc hội phải hành động. Nhưng Nhà Trắng tự mình nắm giữ quyền lực đáng kể để tiến hành các cuộc thăm dò cạnh tranh, thực thi quyền riêng tư và những quy định khác. Với quyền hạn của mình, liệu ông Biden sẽ ủng hộ quy định công nghệ hay vấn đề này sẽ lùi lại khi nắm giữ vai trò tổng thống?