Hành trình đưa điện về nông thôn: Động lực nâng cao chất lượng cuộc sống

Nỗ lực không ngừng nghỉ

Đảng và Chính phủ luôn coi đầu tư đưa điện về nông thôn là mục tiêu và nhiệm vụ quan trọng trong chiến lược xoá đói, giảm nghèo, thực hiện chính sách an sinh xã hội và chiến lược công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp - nông thôn. Công cuộc điện khí hóa nông thôn ở Việt Nam đã trải qua nhiều giai đoạn. Ở thời kỳ nào, người làm điện Việt Nam cũng đều nỗ lực không ngừng để đưa dòng điện tới những vùng sâu, vùng xa nhất của đất nước.

Năm 1975, sau khi đất nước thống nhất, ở nông thôn miền Bắc, lưới điện phân phối được đầu tư rất nhỏ lẻ, chủ yếu để cấp điện cho các trạm bơm tưới tiêu phục vụ nông nghiệp, hoạt động không thường xuyên theo mùa vụ. Điện cũng được cấp phục vụ sản xuất cho một số nông trường, lâm trường quốc doanh. Một lượng nhỏ dân cư nông thôn được sử dụng điện rất hạn chế trong sinh hoạt nhờ lưới điện của các trạm bơm nông nghiệp, các nông trường, lâm trường. Lúc đó, khu vực nông thôn miền Nam và miền Trung hoàn toàn chưa có điện, do điều kiện chiến tranh và mạng lưới điện chỉ cấp điện cho khu vực nội thị một số thành phố, thị xã, trung tâm các tỉnh lỵ và các khu vực quân sự.

Từ năm 1975 cho tới cuối năm 1985 là thời kỳ khắc phục hậu quả chiến tranh, khôi phục kinh tế theo Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ IV, V. Trong thời kỳ này, ngành điện được Nhà nước quan tâm, bố trí các nguồn vốn chủ yếu để phục hồi và xây dựng mới các công trình nguồn điện, lưới điện truyền tải. Điện năng lúc này ưu tiên cho sản xuất, cho các cơ sở kinh tế trọng điểm của Trung ương, địa phương và đáp ứng một phần nhu cầu điện sinh hoạt ở các thành phố lớn, thị xã, tỉnh lỵ với chủ trương triệt để tiết kiệm.

Năm 2013, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 2081/QĐ-TTg ngày 8/11/2013 phê duyệt Chương trình cấp điện nông thôn, miền núi và hải đảo giai đoạn 2013 - 2020, sau đó là Quyết định số 1740/QĐ-TTg năm 2018 phê duyệt Chương trình mục tiêu cấp điện nông thôn, miền núi và hải đảo giai đoạn 2016 - 2020 có thể được xem là chặng đường cuối cùng cho Chương trình điện khí hóa nông thôn của Việt Nam.

Theo Bộ Công Thương, giai đoạn 2016 - 2020, huy động vốn ngân sách trung ương cho chương trình là 4.743 tỷ đồng cùng với vốn đối ứng của các chủ đầu tư. Chương trình đã đạt được những kết quả đáng khích lệ: 17/17 xã được cấp điện, đạt 100% kế hoạch đề ra; cấp điện cho các đảo: Lý Sơn (Quảng Ngãi), Bạch Long Vỹ (Hải Phòng), Nhơn Châu (Bình Định), Cù Lao Chàm (Quảng Nam), đảo Trần và Cái Chiên (Quảng Ninh). Số hộ dân được cấp điện từ các nguồn trong giai đoạn vừa qua là 204.737/1.076.000, đạt 19% trên địa bàn 3.079 thôn, bản thuộc 1.107 xã.

Tại khu vực nông thôn, tỷ lệ số hộ dân được sử dụng điện tính đến 31/12/2019 đạt 99,26%; chỉ còn khoảng 0,74% số hộ dân nông thôn chưa được tiếp cận điện. Tới hết năm 2023, 100% số xã trên cả nước đã có điện, số hộ dân nông thôn được sử dụng điện đạt 99,6%.

Theo Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), hiện nay, mức độ phủ điện của Việt Nam cao hơn một số nước trong khu vực. EVN đã cấp điện đến 100% số xã. Số hộ dân có điện, sử dụng điện tăng từ 97,31%, tương ứng 19 triệu hộ (năm 2010) lên 99,47%, tương ứng 27,41 triệu hộ (tháng 6/2019). Trong đó, số hộ dân nông thôn có điện sử dụng tăng từ 96,29%, tương ứng 13,26 triệu hộ (năm 2010) lên 99,18%, tương ứng 16,98 triệu hộ (tháng 6/2019).

Với vai trò chủ lực, nòng cốt, EVN đã vượt qua nhiều khó khăn, thử thách, đưa điện về vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, góp phần quan trọng trong công cuộc hiện đại hóa, công nghiệp hóa nông nghiệp và nông thôn Việt Nam.

Nâng cao chất lượng cuộc sống

Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ và Bộ Công Thương, việc phát triển hệ thống lưới điện nông thôn đã làm “thay da đổi thịt” bộ mặt nông thôn Việt Nam. Điện lưới nông thôn đã xóa nhòa khoảng cách địa lý; người dân vùng sâu, vùng xa, miền núi, hải đảo đã tiếp cận với những thông tin, với khoa học kỹ thuật để phát triển kinh tế địa phương.

Theo Phó Tổng giám đốc EVN Võ Quang Lâm, việc cung ứng điện tại các huyện đảo, vùng sâu, vùng xa trên cả nước luôn là vấn đề đầy thách thức đối với EVN. Nhưng đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng được EVN chú trọng thực hiện. Bởi thực hiện thắng lợi nhiệm vụ này không chỉ góp phần phát triển kinh tế, tạo động lực xóa đói, giảm nghèo, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân mà còn góp phần thực hiện công bằng, an sinh xã hội, tăng cường khối đại đoàn kết giữa các dân tộc, giữ vững ổn định chính trị, quốc phòng, an ninh, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biển, đảo của Tổ quốc.

Nhìn lại chặng đường bền bỉ đưa điện thắp sáng các vùng nông thôn, bản, làng vùng cao, vùng sâu, vùng xa, vùng hải đảo của Tổ quốc, có thể thấy, điện khí hóa nông thôn luôn là vấn đề đầy thách thức đối với Chính phủ và ngành điện. Khó là bởi, trong khi ngân sách eo hẹp thì đây là những dự án cần nguồn vốn lớn, việc thiết kế, thi công kéo điện ở miền núi, địa hình phức tạp, các đảo xa bờ phụ thuộc vào điều kiện thời tiết, đòi hỏi có nhiều kinh nghiệm và kỹ thuật cao, trong khi người sử dụng lại ít.

“Thực tế tại nhiều vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, bà con thường sống thưa thớt, có dự án kéo điện cả chục km chỉ cho vài chục hộ dân sử dụng. Hóa đơn tiền điện/hộ gia đình nhiều khi chưa tới 20.000 đồng/tháng, trong khi để thu được tiền, nhân viên điện lực phải đi nửa ngày mới tới nơi, nên việc cân đối hiệu quả kinh tế gặp nhiều khó khăn. Thế nhưng, xác định đây là một trong những nhiệm vụ chính trị đặc biệt quan trọng được Đảng, Nhà nước giao phó, ngành điện đang nỗ lực cao nhất với mục tiêu xóa vùng trắng điện lưới quốc gia, để không ai bị bỏ lại phía sau”, ông Võ Quang Lâm chia sẻ.

Điện lưới quốc gia đã vươn tới, bao phủ nhiều bản, làng heo hút nhất, với mong ước cải thiện đời sống kinh tế của người dân, tạo động lực cho phát triển kinh tế. Thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục thực hiện phương châm Nhà nước và Nhân dân, Trung ương và địa phương cùng làm để huy động được mọi nguồn lực trong xã hội, từ Trung ương đến địa phương và những người dân trong vùng dự án, huy động tối đa nguồn lực xã hội hóa.

Đồng thời, sử dụng tối ưu, hiệu quả nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2021 - 2025, bao gồm hỗ trợ từ ngân sách trung ương và các nguồn ODA để đầu tư xây dựng các dự án thuộc Chương trình cấp điện nông thôn, miền núi và hải đảo để đưa Việt Nam trở thành một trong những nước đi đầu trên thế giới trong công tác đầu tư điện nông thôn.

Theo Quy hoạch phát triển điện lực Quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn 2050, sau khi Kế hoạch thực hiện quy hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, Bộ Công Thương sẽ triển khai xây dựng mới “Chương trình cấp điện nông thôn, miền núi và hải đảo để cấp điện cho các hộ dân chưa có điện và cải tạo lưới điện thông thôn; thực hiện cung cấp điện từ lưới điện quốc gia, kết hợp với cung cấp điện từ nguồn năng lượng tái tạo cho khu vực nông thôn, miền núi và hải đảo, phấn đấu 100% số hộ dân nông thôn có điện đến năm 2025”.