Đừng đánh mất khoảnh khắc khi chỉ nhìn thế giới thu gọn qua 'con mắt' điện thoại

Một câu chuyện thấm thía và đáng suy ngẫm mà tôi được nghe gần đây, trong khoảnh khắc thiêng liêng con chào đời, ông bố muốn ghi lại bằng điện thoại những hình ảnh đặc biệt ấy. Anh xin phép bác sĩ, bật chế độ quay phim để lưu giữ trọn vẹn khoảnh khắc đó nhưng câu hỏi của bác sĩ: "Nhìn con trực tiếp không thích hơn nhìn qua màn hình?" đã khiến anh lặng người đi, không biết trả lời thế nào.

Khoảnh khắc ấy, anh mới nhận ra mình đã đánh mất cơ hội được tận hưởng trọn vẹn niềm hạnh phúc làm cha. Anh đang quá tập trung vào việc ghi lại khoảnh khắc bằng ống kính máy ảnh mà quên mất rằng, chính khoảnh khắc đó, chính cảm xúc của anh lúc này mới là điều đáng quý nhất.

Công nghệ số đang thay đổi cách chúng ta sống, làm việc và tương tác với nhau. Nó mang đến nhiều tiện ích, nhưng cũng đồng thời đặt ra nhiều thách thức, đặc biệt là trong cách chúng ta tiếp cận và ghi lại những khoảnh khắc đẹp trong cuộc sống. Từ việc chụp ảnh selfie hàng ngày đến việc /chu-de/livestream.topic những sự kiện lớn, chúng ta đang sống trong một thế giới mà mọi thứ đều được ghi lại, chia sẻ với tốc độ chóng mặt.

Mặc dù lưu giữ những kỷ niệm đẹp là điều dễ hiểu, nhưng lạm dụng hành vi này đã dẫn đến nhiều hệ lụy đáng báo động. Chúng ta đang dần đánh mất đi khả năng tận hưởng trọn vẹn khoảnh khắc, thay vào đó là sự tập trung vào việc ghi lại nó cho mục đích chia sẻ trên mạng xã hội.

Đơn cử, trong một triển lãm nghệ thuật, thay vì dành thời gian chiêm ngưỡng tác phẩm, nhiều người lại mải mê chụp ảnh selfie trước tác phẩm, thậm chí là dẫm lên tác phẩm vào khu vực cấm hay chen lấn, xô đẩy để có được góc chụp đẹp nhất. Họ bỏ qua những chi tiết tinh tế, những cảm xúc sâu sắc mà tác phẩm mang lại để phục vụ cho nhu cầu “sống ảo” của bản thân. Điều này không chỉ làm giảm giá trị của trải nghiệm nghệ thuật, mà còn gây phiền hà cho những người khác muốn chiêm ngưỡng tác phẩm một cách trọn vẹn.

Tương tự, tại các di tích lịch sử, thay vì tìm hiểu về giá trị văn hóa, lịch sử của nơi đó, nhiều người lại chỉ quan tâm đến việc chụp ảnh check-in, bỏ qua những câu chuyện lịch sử, những giá trị văn hóa được lưu giữ tại đó. Họ biến những địa điểm lịch sử thành “phông nền” cho những bức ảnh selfie, thay vì trân trọng những giá trị lịch sử, văn hóa mà chúng lưu giữ.

Hành vi chụp ảnh, quay phim không đúng lúc, đúng chỗ đang trở nên phổ biến. Ngay cả trong những khoảnh khắc thiêng liêng như trong đám tang của nghệ sỹ, nhiều người vẫn sẵn sàng chen lấn, xô đẩy để có được những thước phim độc nhất, bất chấp sự phản cảm và đau lòng của những người xung quanh. Họ biến những khoảnh khắc đau buồn thành nội dung giải trí cho mạng xã hội, thiếu đi sự tôn trọng và đồng cảm cần thiết.

Sự phát triển của mạng xã hội đã tạo điều kiện cho nhiều người trở thành “nhà sáng tạo nội dung số”, từ YouTuber, TikToker. Cuộc đua giành lượt xem, lượt thích đã khiến nhiều người bất chấp đạo đức để tạo ra những nội dung câu khách. Họ sẵn sàng hy sinh những giá trị truyền thống, đạo đức, thậm chí là pháp luật để đạt được mục tiêu của mình. Việc cạnh tranh khốc liệt này đã dẫn đến sự thiếu vắng những giá trị nhân văn trong nội dung được chia sẻ trên mạng xã hội.

Bên cạnh những mặt trái, nền tảng số cũng là nơi những câu chuyện cuộc sống chân thật được lan tỏa. Các kênh về đời sống, ẩm thực, văn hóa vùng miền ngày càng nở rộ, mang đến cho khán giả những góc nhìn đa dạng và thú vị. Thậm chí, những người nông dân ở vùng sâu, vùng xa cũng có thể tự tin giới thiệu cuộc sống thường nhật của mình qua những thước phim đơn giản.

Những kênh này không chỉ mang đến nội dung giải trí, mà còn giúp khán giả hiểu hơn về cuộc sống, con người và văn hóa của các vùng miền. Chúng cũng góp phần quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam. Từ những video đầu tiên còn nhiều bỡ ngỡ, những người sáng tạo đã dần trưởng thành, tạo dựng kênh riêng và thu hút đông đảo người xem.

Công nghệ số giúp chúng ta kết nối với nhau dễ dàng hơn, nhưng đồng thời cũng tạo ra khoảng cách giữa con người với con người. Thay vì trò chuyện trực tiếp, nhiều người lại chọn cách nhắn tin, gọi video... Chúng ta đang dần mất đi khả năng giao tiếp hiệu quả, khả năng thấu hiểu cảm xúc của người khác, thay vào đó là sự phụ thuộc vào những công cụ giao tiếp ảo.

Trong kỷ nguyên số, chúng ta đang dần mất đi khả năng quan sát, cảm nhận thế giới xung quanh bằng chính đôi mắt của mình. Thay vào đó là sự phụ thuộc vào những hình ảnh được ghi lại bởi camera, những thông tin được cung cấp bởi mạng xã hội. Chúng ta đang dần mất đi khả năng cảm nhận những chi tiết tinh tế, những sắc thái đa dạng của cuộc sống, thay vào đó là những hình ảnh được xử lý, chỉnh sửa, sắp đặt theo một cách nhất định.

Để khắc phục những hệ lụy của việc lạm dụng công nghệ, chúng ta cần thay đổi cách suy nghĩ và hành động. Hãy dành thời gian để tận hưởng trọn vẹn những khoảnh khắc đẹp, thay vì chỉ mải mê ghi lại chúng bằng điện thoại. Hãy dành thời gian trò chuyện trực tiếp với bạn bè, gia đình, thay vì chỉ nhắn tin, gọi video. Hãy sử dụng công nghệ một cách có trách nhiệm, giữ gìn những giá trị truyền thống và văn hóa, để những khoảnh khắc đẹp của cuộc sống không bị thu nhỏ trong “con mắt” của chiếc camera điện thoại và bởi sự lạm dụng công nghệ. Hãy nhớ rằng, những kỷ niệm đẹp nhất không phải là những bức ảnh được đăng tải trên mạng xã hội, mà là những trải nghiệm chân thực, những khoảnh khắc được sống trọn vẹn trong tâm trí.

Quay trờ lại với câu chuyện ban đầu, thiết nghĩ câu hỏi của bác sĩ như một lời nhắc nhở sâu sắc về giá trị của những khoảnh khắc hiện tại và cách chúng ta ứng xử, lựa chọn. Chọn nhìn bằng mắt và lưu giữ trong con tim, khối óc hay qua ống kính smartphone? Câu trả lời, có lẽ nằm ở chính sự lựa chọn của mỗi người. Bởi lẽ, cuộc sống luôn trôi đi, và những khoảnh khắc đẹp nhất chỉ có thể được cảm nhận trọn vẹn khi ta thực sự sống trong hiện tại.