Đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu giảm từ 20 xuống 15 năm: Giữ người lao động ở lại hệ thống

Tại dự thảo Luật Bảo hiểm Xã hội (BHXH) sửa đổi, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội đề xuất sửa đổi nhiều nội dung liên quan đến chế độ hưu trí. Trong đó, Bộ này có đề cập đến việc sửa đổi số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng chế độ hưu trí theo hướng giảm dần từ 20 năm xuống 15 năm và hướng tới còn 10 năm. Mức hưởng lương hưu trong trường hợp này cũng sẽ được tính toán phù hợp nhằm tạo điều kiện cho người lao động cao tuổi, người có số năm tham gia BHXH thấp được tiếp cận và thụ hưởng quyền lợi BHXH.

Phó Vụ trưởng BHXH, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội – ông Nguyễn Duy Cường cho biết, nguyên lý của BHXH trên thế giới hiện nay cho thấy, để được hưởng lương hưu thì người lao động phải đáp ứng đồng thời hai điều kiện là đủ tuổi nghỉ hưu và đủ thời gian đóng bao hiểm xã hội tối thiểu. Điều kiện về thời gian đóng BHXH tối thiểu, theo quy định của Luật BHXH hiện hành là phải đủ 20 năm. “Theo như quy định hiện hành đã và đang gây khó khăn cho những người lao động, giảm cơ hội được hưởng lương hưu của một số đối tượng do không đóng đủ BHXH 20 năm” - ông Nguyễn Duy Cường nói.

Vì thế, dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) đã sửa đổi theo hướng quy định người lao động khi đủ tuổi nghỉ hưu mà có thời gian đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 15 năm trở lên thì được hưởng lương hưu hàng tháng. Quy định này nhằm tạo cơ hội cho một số nhóm đối tượng bắt đầu tham gia BHXH muộn (45-47 tuổi mới bắt đầu tham gia) hoặc tham gia không liên tục, hoặc làm công việc đặc thù có thời gian làm nghề ngắn dẫn đến khi đến tuổi nghỉ hưu vẫn không tích lũy đủ 20 năm đóng BHXH vẫn có cơ hội được hưởng lương hưu hàng tháng.

Dù vậy, ông Nguyễn Duy Cường cho biết thêm, lại có những người lao động hiểu là họ đóng BHXH đến khi đủ 15 năm thì không tham gia nữa. Trong khi đó, việc giảm thời gian đóng BHXH tối thiểu xuống 15 năm chỉ hướng đến một số nhóm đối tượng nhất định do không có điều kiện đóng dài, chứ không phải tất cả những người tham gia BHXH bắt buộc.

“Với nguyên tắc đóng - hưởng trong BHXH thì người lao động có thời gian đóng BHXH dài sẽ được hưởng tỷ lệ hưởng lương hưu cao và mức lương hưu cao hơn. Những người không có điều kiện đóng BHXH dài, có thể hưởng mức lương hưu khiêm tốn nhưng có nguồn thu nhập lương hưu ổn định khi về già. Và đặc biệt là có BHYT đảm bảo tốt hơn cuộc sống khi về già cho người lao động”- ông Nguyễn Duy Cường nhấn mạnh.

Thời gian qua, bên cạnh ý kiến tán thành với đề xuất đóng BHXH tối thiểu giảm từ 20 xuống 15 năm, nhằm tạo điều kiện, thu hút nhóm người lao động cao tuổi (từ 45 đến 55 tuổi), thậm chí kể cả đối với một số nhóm đối tượng đã hưởng chế độ BHXH một lần, có thể tham gia hoặc quay lại tham gia để được hưởng lương hưu.

Quy định này cũng cần thiết để khuyến khích người lao động bảo lưu thời gian, chờ nhận lương hưu khi đến tuổi quy định, tạo cơ hội giữ người lao động ở lại trong hệ thống BHXH, góp phần thúc đẩy tính liên kết đa tầng, linh hoạt của hệ thống… Song có ý kiến đề nghị giữ nguyên quy định 20 năm như hiện hành để đảm bảo tiền lương hưu được nhận không quá thấp và cũng tạo sự hấp dẫn cho chế độ hưu trí về mức hưởng, bảo đảm mức sàn an sinh xã hội nhất định.

Hiện, để có cơ sở vững chắc khi lựa chọn phương án báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định, cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ cần giải trình kỹ lưỡng, thuyết phục về việc thay đổi này