Doanh số bán xe điện thế giới dự kiến cao kỷ lục, thị trường xe điện Việt Nam ra sao?

Triển vọng phát triển thị trường xe điện toàn cầu

Theo Cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA), doanh số bán xe điện (EV) dự kiến sẽ đạt mức cao kỷ lục trong năm 2022, tuy nhiên cần phải nỗ lực nhiều hơn nữa trong các lĩnh vực khác để giúp hành tinh đạt mục tiêu giảm phát thải ròng vào năm 2050.

Trong một thông báo đi kèm với bản cập nhật Theo dõi Tiến độ năng lượng sạch (TCEP), IEA cho biết đã có “những dấu hiệu tiến bộ đáng khích lệ trên một số lĩnh vực”, nhưng cảnh báo rằng cần phải có những “nỗ lực mạnh mẽ hơn nữa” để đưa thế giới “đi đúng hướng để đạt được mức phát thải ròng bằng 0” vào giữa thế kỷ này.

Đối với xe EV, IEA cho biết, doanh số bán hàng toàn cầu đã tăng gấp 2 lần trong năm 2021, chiếm gần 9% thị trường ô tô. Trong tương lai, năm 2022 được “kỳ vọng sẽ chứng kiến mức doanh số bán xe điện cao kỷ lục, tỷ lệ xe điện trên thị trường toàn cầu lên 13%.

Trước đó, trong báo cáo Triển vọng xe điện toàn cầu 2022 (Global EV Outlook 2022), IEA đánh giá, rất ít lĩnh vực năng lượng sạch trên thế giới năng động như thị trường ô tô điện. Năm 2012, chỉ có 120.000 xe điện được bán ra trên toàn thế giới. Năm 2021, số lượng xe điện bán ra mỗi tuần nhiều hơn tổng số xe bán trong cả năm 2012. Gần 10% doanh số bán ô tô trên toàn cầu năm 2021 là xe điện, tăng gấp 4 lần thị phần của năm 2019. Điều này nâng tổng số ô tô điện trên các tuyến đường thế giới lên khoảng 16,5 triệu xe, gấp 3 lần so số lượng năm 2018. Doanh số bán ô tô điện toàn cầu tiếp tục đà tăng mạnh vào năm 2022, với 2 triệu chiếc bán ra trong quý đầu tiên của năm, tăng 75% so cùng kỳ năm 2021.

Tuy nhiên IEA cũng lưu ý rằng, xe điện vẫn chưa được coi là phổ biến trên toàn cầu. Doanh số bán xe EV ở các nước mới nổi và đang phát triển bị chậm lại do chi phí mua hàng cao hơn và thiếu cơ sở hạ tầng sạc điện.

Ở một diễn biến khác, dự báo mới nhất từ ​​BloombergNEF cho thấy, thị trường Mỹ đang chuyển hướng nhằm đạt được mục tiêu chính do Tổng thống Joe Biden đặt ra vào năm 2021, nỗ lực đạt một nửa số ô tô được bán ở Mỹ chạy bằng pin điện, xe lai sạc điện (plug-in hybrid) hoặc pin nhiên liệu vào cuối thập kỷ.

Năm 2021, xe điện chỉ chiếm chưa đến 5% doanh số bán hàng ở Mỹ, thấp hơn tỷ lệ toàn cầu gần 9% và thấp hơn nhiều so với tỷ lệ chấp nhận ở các nước như Trung Quốc, nơi xe điện hiện chiếm khoảng 24% doanh số bán xe mới. Na Uy trở thành quốc gia đầu tiên chứng kiến ​​doanh số bán xe động cơ đốt trong chạy bằng điện vào năm 2021. Theo dự báo sửa đổi từ BloombergNEF, Mỹ sẽ vượt qua mức bình quân bán xe điện toàn cầu vào năm 2026 thay vì năm 2028.

Thị trường xe điện Việt Nam đang “tăng tốc”

Theo báo cáo bán hàng của Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), trong tháng 7/2022, mẫu xe điện Việt Nam đầu tiên VinFast VF e34 bất ngờ tăng vọt doanh số và đứng ở vị trí thứ 8 trong bảng xếp hạng các mẫu xe bán chạy của tháng.

Với dòng xe này, cũng trong tháng 6 là tháng VinFast đã bán ra tổng cộng 2.141 xe điện VF e34, qua đó thể hiện những bước tiến trong công cuộc chuyển giao từ xe xăng sang xe điện. Tuy nhiên bước sang tháng 8 xe điện bán chậm hơn do khó khăn về nguồn cung linh kiện.

Nhiều chuyên gia cho rằng, người Việt đang bắt đầu thay đổi dần xu hướng sử dụng xe điện. Theo đó, chỉ trong vài năm tới, khi hạ tầng giao thông, các điểm sạc pin xe điện được xây dựng lên, xe điện càng được nhiều người lựa chọn hơn.

Do đó, nếu các tính toán xu hướng trên là đúng, có thể xác định rằng hiện đang là giai đoạn thị trường các mẫu xe chạy điện bắt đầu bùng nổ và với việc mở bán các dòng xe điện chủ lực từ cuối năm 2022, có thể xem như VinFast đã gia nhập thị trường đúng vào "thời điểm vàng" khi doanh số xe điện bắt đầu tăng.

Những thị trường mà VinFast chọn gia nhập, ngoài Việt Nam, cũng đều là các nơi có tỷ lệ phổ cập xe điện đang tăng mạnh như Mỹ, Pháp, Đức, Hà Lan, sắp tới là Canada.

Theo nhận định tại báo cáo mới đây về chỉ số thị trường xe ô tô điện trong nước do Viện Dầu khí Việt Nam công bố, Việt Nam đang rất có tiềm năng phát triển trong lĩnh vực này. Nếu có chính sách hỗ trợ kịp thời, có khả năng Việt Nam sẽ vươn lên nhóm đầu khu vực Đông Nam Á trong lĩnh vực phát triển xe ô tô điện.

Cụ thể, Viện Dầu khí Việt Nam cho rằng, thị trường ô tô của Việt Nam đang còn rất nhiều dư địa khi tỷ lệ sở hữu phương tiện này chỉ ở mức 23 ô tô/1.000 người, chỉ bằng 1/10 của Thái Lan và 1/20 của Malaysia.

Việt Nam là vùng đất giàu tiềm năng với dân số gần 100 triệu người và xe điện chưa phát triển. Xe điện đang trở thành xu hướng toàn cầu, trên thế giới, doanh thu từ thị trường xe điện đang tăng trưởng mỗi năm khoảng 10%. Theo dự đoán của các chuyên gia, doanh thu từ thị trường xe điện đến năm 2025 sẽ đạt khoảng 60 tỷ USD.

Trước đó, VAMA đề xuất 3 kịch bản cho xe điện hóa tại Việt Nam. Kịch bản nhanh bắt đầu từ năm 2025 và sẽ đạt 100%, tức tất cả các xe bán ra thị trường đều là xe điện hóa vào năm 2035. Kịch bản trung bình sẽ từ năm 2025 và đạt 100% vào năm 2045. Còn kịch bản cơ bản từ năm 2025 và đạt 100% vào năm 2050.