Điều hoà linh hoạt nguồn vốn dành cho các dự án đầu tư công

Chiều 21/9, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã chủ trì cuộc họp của Tổ công tác số 2 của Chính phủ làm việc với 29 bộ, ngành, địa phương về tình hình giải ngân vốn đầu tư công.

Theo Phó Thủ tướng, với cơ chế làm việc Chính phủ-bộ, ngành-địa phương, nhiều tổ công tác do Thủ tướng Chính phủ thành lập đã xuống các địa phương để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, tạo chuyển biến rõ rệt trong công tác giải ngân vốn đầu tư công.

Tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương kiểm điểm lại tình hình triển khai các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, đặc biệt là kết quả giải quyết những khó khăn, vướng mắc trong thời gian qua để đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công đã được phân bổ trong năm 2023. Bên cạnh đó là những kiến nghị, đề xuất tháo gỡ những vấn đề liên quan đến thẩm quyền của Quốc hội, Chính phủ hoặc cần sự phối hợp liên ngành, cơ chế giải ngân các nguồn vốn ODA…

"Từ nay đến cuối năm còn rất ít thời gian, do vậy, các đồng chí cần chỉ rõ khó khăn thuộc cấp nào và đề xuất giải quyết như thế nào, bằng các giải pháp và biện pháp nào?", Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Tiến độ giải ngân cao hơn mức trung bình cả nước

Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Đỗ Thành Trung cho biết, Tổng kế hoạch đầu tư vốn ngân sách nhà nước năm 2023 được Quốc hội và Thủ tướng Chính phủ giao cho 29 bộ, ngành, địa phương thuộc tổ công tác số 2 là 241.088,964 tỷ đồng. Số vốn đã phân bổ chi tiết là 234.394,655 tỷ đồng, đạt 97,22%.

Theo số liệu giải ngân của Bộ Tài chính, tổng số vốn đã giải ngân của 29 cơ quan là 104.915,882 tỷ đồng đạt 43,52% (cao hơn mức bình quân cả nước là 39,41%).

Trong đó 10 cơ quan giải ngân trên mức bình quân của cả nước; 13 cơ quan giải ngân thấp (10-39,41%); 6 cơ quan giải ngân rất thấp (dưới 10%).

Một số bộ, ngành địa phương kiến nghị điều chỉnh giảm vốn phân bổ như Bộ GD&ĐT (271,028 tỷ đồng); Bộ KH&CN (53,712 tỷ đồng); Bộ LĐTBXH (1.293,263 tỷ đồng); Bộ TN&MT (312,498 tỷ đồng); Bộ TT&TT (402,968 tỷ đồng); Ban quản lý các làng văn hóa du lịch Việt Nam (83,305 tỷ đồng); Quảng Bình (81,25 tỷ đồng); Phú Yên (241,498 tỷ đồng vốn nước ngoài và 164,169 tỷ đồng vốn từ nguồn bội chi ngân sách địa phương); Khánh Hòa 304,832 tỷ đồng vốn nước ngoài…

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu một số bộ, ngành, địa phương giải ngân chậm, kiến nghị điều chỉnh giảm vốn phân bổ với số lượng lớn phải giải trình rất rõ nguyên nhân, đề xuất hướng giải quyết.

Vướng mắc được các bộ, ngành, địa phương báo cáo liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng, tái định cư tại một số địa phương còn chậm, phát sinh nhiều vấn đề vượt thẩm quyền. Việc triển khai các dự án trong Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội (Chương trình phục hồi) chậm giao kế hoạch vốn, thời gian giải ngân kế hoạch vốn ngắn.

Do đặc thù chi ngân sách nhà nước giao kế hoạch vào thời điểm đầu năm, dự án phải có khối lượng mới có thể giải ngân nên tiến độ giải ngân chung ở những tháng đầu năm tương đối thấp và sẽ đẩy mạnh vào các tháng cuối năm.

Một số nguyên nhân khác mang tính chất đặc thù, chuyên ngành (dự án quan trọng quốc gia, di tích lịch sử, văn hóa,..). Các bộ, cơ quan chuyên ngành của địa phương cần chủ động xem xét, giải quyết theo chức năng, nhiệm vụ.

Bên cạnh đó, các địa phương chưa chủ động trong việc dự phòng quỹ đất cho công tác giải phóng mặt bằng, tái định cư, dẫn tới việc triển khai các dự án (khi được phê duyệt) còn chậm.

Công tác chuẩn bị dự án còn chậm, chất lượng chưa cao. Vẫn còn tình trạng dự án được dự kiến bố trí vốn nhưng đến nay chưa hoàn thiện thủ tục đầu tư nên chưa thể phân bổ hết kế hoạch vốn được giao và có khối lượng để giải ngân.

Năng lực, trình độ của một số cán bộ chưa đáp ứng yêu cầu trong: Quản lý dự án, hiểu biết pháp luật về đất đai, đầu tư, xây dựng, ngân sách nhà nước còn hạn chế,... dẫn đến việc cần nhiều thời gian để nghiên cứu, xử lý và phải lấy ý kiến của nhiều cơ quan, đơn vị khác.

Lãnh đạo các Bộ TN&MT, Tài chính, KH&ĐT đã trao đổi, làm rõ một số vấn đề lớn đang làm chậm trễ tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, nhất là đối với các dự án lớn hoặc sử dụng nguồn vốn ODA như giải phóng mặt bằng, tái định cư, chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng, đánh giá tác động môi trường, nguồn vật liệu cho các dự án trọng điểm, phương án điều hoà nguồn vốn đầu tư trung hạn và Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội,…

"Bộ KH&ĐT sẽ ban hành bộ tiêu chí để hướng dẫn bộ, ngành, địa phương đánh giá mức độ sẵn sàng của các dự án đầu tư công trung hạn để xác định nhu cầu và khả năng giải ngân của dự án, từ đó khắc phục tình trạng đăng ký vốn nhiều nhưng không thực hiện được", Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Đỗ Thành Trung chia sẻ.

Phát huy tinh thần trách nhiệm, có giải pháp linh hoạt, sáng tạo

Kết luận cuộc làm việc, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu các bộ, ngành, địa phương tiếp tục rà soát, cập nhật đầy đủ số liệu về tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, nhất là dự kiến tình hình những tháng cuối năm trên cơ sở cam kết của lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương với quyết tâm chính trị và nhiều giải pháp linh hoạt, sáng tạo. Như vậy mới có "bức tranh" tổng thể, khoa học, chính xác về tình hình giải ngân vốn đầu tư công.

Phó Thủ tướng đề nghị các cơ quan phân loại những dự án có thể tăng tốc với các giải pháp quyết liệt từ nay đến cuối năm, còn những dự án chuẩn bị chưa đầy đủ, chưa sát yêu cầu thực tiễn, thiếu khả thi thì làm rõ trách nhiệm của cơ quan, đơn vị đề xuất, đăng ký vốn.

"Riêng những dự án chưa giải ngân do nguyên nhân khách quan, chưa bảo đảm tính hiệu quả nhưng vẫn cần thiết thì xem xét phương án sử dụng một phần vốn đã phân bổ để chuẩn bị dự án mới thật tốt để triển khai trong năm tiếp theo", Phó Thủ tướng lưu ý.

Về hướng tháo gỡ khó khăn đối với các dự án sử dụng nguồn vốn ODA, Phó Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành khẩn trương làm việc với đối tác quốc tế để thống nhất cơ chế đền bù, đơn giản hoá thủ tục điều chỉnh dự án, đề xuất kéo dài dự án gặp khó khăn do nguyên nhân khách quan…

Phân tích thêm về nguyên nhân chậm tiến độ của các dự án sử dụng nguồn vốn Chương trình phục hồi, Phó Thủ tướng cho rằng phải làm rõ cả nguyên nhân do chuẩn bị dự án chưa tốt, lẫn nguyên nhân thiếu thời gian để thực hiện đầy đủ quy trình, thủ tục đầu tư, từ đó đề xuất phương án duy trì nguồn vốn này cho các dự án đang triển khai.

Đối với khó khăn nguồn nguyên vật liệu xây dựng, Phó Thủ tướng nêu rõ: Trừ những dự án cấp bách, trọng điểm" được áp dụng cơ chế riêng về khai thác, sử dụng mỏ vật liệu, các dự án khác phải chuẩn bị đầy đủ thủ tục về đánh giá tác động môi trường (nguy cơ sạt lở, ngập lụt), bảo đảm chất lượng tư vấn, khảo sát nguồn vật liệu phục vụ dự án, "không được tạo ra trường hợp cá biệt".

Phó Thủ tướng giao các bộ, ngành, địa phương tiếp tục rà soát, xem xét gia hạn thời gian thực hiện, điều hoà các nguồn vốn đầu tư công trung hạn hoặc Chương trình phục hồi dành cho các dự án có tiến độ thực hiện tốt.

"Các bộ, ngành, địa phương phải phát huy tinh thần trách nhiệm với đất nước, nhân dân trong giải ngân vốn đầu tư công. Cùng cơ chế, chính sách, thủ tục hành chính nhưng có nơi làm tốt, có nơi gặp khó khăn thì các đồng chí chủ động trao đổi, áp dụng những bài học, kinh nghiệm hiệu quả trong tháo gỡ vướng mắc của bộ, ngành, địa phương mình", Phó Thủ tướng nói và nhấn mạnh "số vốn đầu tư công được phân bổ còn rất thấp so với nhu cầu thực tế như trong ngành y tế, giáo dục… Vì vậy, người đứng đầu phải nhìn thấy hết, tổng hợp đầy đủ nhu cầu của bộ, ngành, địa phương mình. Việc điều phối vốn đầu tư công phải được coi là mục tiêu, nhiệm vụ chính trị để giải quyết những nhu cầu cấp thiết trong đời sống kinh tế, xã hội hiện nay".