Đề xuất bỏ quy định đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với điều hòa nhiệt độ

Bảo đảm cạnh tranh công bằng giữa các doanh nghiệp sản xuất lắp ráp ô tô

Chiều 27/11, tại Nhà Quốc hội, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 8, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Quốc hội tiến hành thảo luận ở hội trường về dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi).

Phát biểu tại phiên họp, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga - đoàn Hải Dương cơ bản tán thành với các nội dung sửa đổi, bổ sung lần này của dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt cũng như Báo cáo thẩm tra của Uỷ ban Tài chính, Ngân sách.

Trong đó, đại biểu nhất trí cao với việc bổ sung nhóm đồ uống có đường vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, nhất trí với việc tăng thuế với một số mặt hàng nhằm điều chỉnh hành vi tiêu dùng của người dân trong đó có mặt hàng rượu bia, thuốc lá, phù hợp với quy định của Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá; Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia; các quyết định của Thủ tướng Chính phủ góp phần đạt được mục tiêu kép, tăng giá bán thuốc lá, rượu, bia, hạn chế tiêu dùng, bảo đảm sức khỏe cộng đồng, an sinh xã hội góp phần tăng thu Ngân sách nhà nước.

Tuy nhiên, về đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, thứ nhất về điều hoà nhiệt độ, theo đại biểu, quy định này hiện nay đã không còn phù hợp. Việc áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với điều hòa nhiệt độ được áp dụng từ năm 1998. Song sự phát triển kinh tế - xã hội hiện nay so thời điểm đó so với đã rất khác.

Điều hòa nhiệt độ được sử dụng như một thiết bị thiết yếu, hầu hết các gia đình hiện nay đều sử dụng điều hòa nhiệt độ, ngay cả các phòng trọ cho đối tượng có thu nhập thấp, sinh viên thuê cũng đều trang bị điều hòa nhiệt độ. Điều đó cho thấy đây không còn là mặt hàng được coi là xa xỉ, dành cho đối tượng có thu nhập cao. Vì vậy, theo đại biểu, nên cân nhắc bỏ quy định đánh thuế đối với điều hòa nhiệt độ.

Thứ hai, về mặt hàng thứ hai là xe ô tô píc-ắp chở hàng cabin kép, đang chịu mức thuế tiêu thụ đặc biệt từ 15-25%. Nếu áp dụng như đề xuất trong dự thảo Luật (thuế suất sẽ áp bằng 60% xe con chở người cùng dung tích xilanh), thì thuế suất sẽ có thể tăng lên ít nhất 9% hoặc có loại lên gấp đôi.

Hiện nay, dòng xe này sử dụng chủ yếu ở ngoài đô thị, có với công năng chính là chở hàng; nhiều hộ gia đình, đơn vị sử dụng phục vụ kinh doanh vừa và nhỏ, thuận tiện, đơn giản trong vận chuyển. Hơn nữa, tại Việt Nam, xe píc-ắp chở hàng cabin kép chỉ chiếm khoảng 5% thị phần ô tô cả nước, chưa đến mức quá lớn để gây ảnh hưởng đến giao thông nếu sử dụng trong khu vực đô thị.

Ở nhiều nước trong khu vực lân cận như Thái Lan, Lào, xe píc-ắp (trong tiếng Việt là xe tải nhẹ hoặc xe bán tải) sử dụng với mục đích đa dạng, để đi làm kết hợp chở nông cụ, hàng hóa khác để phục vụ cuộc sống.

Với đặc điểm kỹ thuật riêng và công năng linh hoạt như vậy, xe píc-ắp chở hàng cabin kép là dòng xe có tính phù hợp với nhóm sản phẩm ưu tiên theo Quyết định 1168/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 16/7/2014 phê duyệt Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035, đó là “Chú trọng phát triển dòng xe tải nhỏ đa dụng phục vụ cho sản xuất nông nghiệp, nông thôn”.

Mặt khác, việc tăng thuế cũng cần tính đến bảo đảm tính cạnh tranh công bằng giữa các doanh nghiệp sản xuất lắp ráp ô tô trong nước với nhập khẩu, khuyến khích tăng sản xuất lắp ráp tại Việt Nam hơn nhập khẩu, phù hợp chiến lược phát triển của ngành ô tô và thị trường ô tô tại Việt Nam.

Do đó, đại biểu đề xuất cân nhắc lại việc tăng thuế với xe píc-ắp chở hàng cabin kép; cần hài hòa lợi ích nhà nước, doanh nghiệp và người dân; nếu cần phải tăng để thu ngân sách thì nghiên cứu lại lộ trình phù hợp, từ 3 tới 5 năm, lùi thời hạn áp dụng và mức tăng vừa phải, ổn định để bảo toàn nguồn lực chung cho doanh nghiệp, người dân, cho ngân sách đồng thời nâng cao tính hiệu lực, hiệu quả của Luật, để Luật thực sự đi vào cuộc sống.

Thứ ba, về quy định giao Chính phủ xem xét sửa đổi, bổ sung đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt để phù hợp với bối cảnh kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ (Khoản 3 Điều 2 dự thảo), đại biểu đề nghị cần phải cân nhắc. Việc bổ sung một đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ có ảnh hưởng lớn đến người tiêu dùng, và đặc biệt là việc sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp liên quan. Đồng thời, quy định đối tượng chịu thuế còn kèm theo việc quy định mức thuế suất là bao nhiêu.

"Vì vậy theo tôi, ít nhất nên giao Chính phủ quy định sau khi xin ý kiến của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, hoặc cần thiết thì phải trình Quốc hội cho ý kiến (có thể thông qua quy trình rút gọn nếu việc bổ sung đối tượng chịu thuế cần sự nhanh chóng, gấp rút)" - đại biểu đề nghị.

Cần loại bỏ điều hoà nhiệt độ ra khỏi danh mục hàng hóa chịu thuế

Đại biểu Hoàng Văn Cường - đoàn Hà Nội cho biết, mục đích của thuế tiêu thụ đặc biệt là nhằm điều chỉnh hành vi tiêu dùng các sản phẩm được coi là xa xỉ phẩm không thiết yếu, những sản phẩm ảnh hưởng đến sức khoẻ người dùng hoặc có tác động gây hại cho môi trường, cộng đồng xã hội.

Việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các loại hàng hoá này phải đạt được mục tiêu thay đổi hành vi tiêu dùng theo hướng tích cực: Giảm tỷ lệ người lựa chọn tiêu dùng loại sản phẩm đó để chuyển sang tiêu dùng các sản phẩm thay thế có lợi, qua đó kích thích sản xuất và tiêu dùng các sản phẩm có lợi cho cá nhân người dùng, lợi ích chung của cộng đồng xã hội và thúc đẩy phát triển kinh tế, tăng thu ngân sách.

Với nguyên lý như trên, đại biểu cho rằng, dự thảo Luật sửa đổi thuế tiêu thụ đặc biệt có một số điểm không phù hợp như sau: Thứ nhất, trong dự thảo Luật, vẫn tiếp tục giữ máy điều hoà nhiệt độ là mặt hàng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt là không còn phù hợp, vì ngày nay điều hoà nhiệt độ đã trở vật dụng thiết yếu cho mỗi gia đình, cơ quan.

Việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với điều hoà nhiệt độ không làm thay đổi hành vi dùng điều hoà sang tiêu dùng sản phẩm nào khác thay thế. Do vậy, cần loại bỏ điều hoà nhiệt độ ra khỏi danh mục hàng hóa chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

Thứ hai, các sản phẩm rượu bia và thuốc lá là các sản phẩm tiêu dùng có hại đối với sức khoẻ nên là đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt và tăng dần mức thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các sản phẩm này là cần thiết. Tuy nhiên, các phương án đề xuất tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với cả hai loại sản phẩm này trong dự thảo luật còn có nhiều điểm chưa phù hợp.

Một là, cả 2 phương án tăng thuế từ năm 2026 - 2030 mỗi năm tăng đều 5% đối với rượu bia; tăng 1 ngàn hoặc 2 ngàn đồng/bao đối với thuốc lá. Việc tăng đều hàng năm, mỗi năm tăng một chút là cách để người tiêu dùng dễ quen, dễ thích nghi và dễ ràng chấp nhận việc tăng thuế mà không nghĩ đến việc phải thay đổi tiêu dùng do tăng thuế.

Như vậy, mục tiêu của tăng thuế để thay đổi hành vi người tiêu dùng sẽ không đạt được, có chăng chỉ đạt được mục tiêu tăng thu ngân sách.

Do vậy, đề nghị không tăng thuế hàng năm, mỗi năm tăng một chút, mà dồn vào tăng tập trung từng lần để có sức tác động đến tâm lý và nhận thức của người tiêu dùng; khoảng cách giữa 2 lần tăng cách nhau 5 năm để có một khoảng thời gian đủ để tuyên truyền cho người dùng thay đổi dần hành vi cũng như các cơ sở sản xuất có kế hoạch thay đổi kế hoạch sản xuất, không ảnh hưởng đến công ăn việc làm của người lao động.

Hai là, mục tiêu của đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với rượu bia là nhằm hạn chế việc sử dụng chất có cồn gây ảnh hưởng đến sức khoẻ. Như vậy, nồng độ cồn cao thì cần áp thuế cao hơn so với đồ uống có nồng độ cồn thấp.

Do vậy, đại biểu đồng tình với phương án đề xuất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với rượu mạnh trên 20 độ cao hơn rượu dưới 20 độ. Tuy nhiên, thuế đối với bia lại cao tương đương với thuế đối với rượu mạnh và cao hơn thuế đối với rượu dưới 20 độ là không phù hợp.