Cơ hội thương mại của ASEAN - Nga vẫn còn nhiều dư địa
Thương mại ASEAN - Nga đã tăng 34% vào năm 2021, đạt 20 tỷ USD, mặc dù sẽ phải vật lộn để đạt được con số đó trong năm nay. Tuy nhiên, một số quốc gia ASEAN đã thích ứng rất tích cực với xuất nhập khẩu của Nga.
Nga và một số quốc gia ASEAN đã và đang thảo luận về việc chuyển đổi quy trình thanh toán sang tiền tệ quốc gia, đáng chú ý nhất là giữa đồng Rúp của Nga với đồng Rupiah của Indonesia. Sẽ chỉ là vấn đề thời gian trước khi các cơ chế này được thống nhất - Nga và Ấn Độ đã áp dụng điều này. Khả năng các quốc gia ASEAN có thể tiếp cận hệ thống thẻ thanh toán MIR của Nga, hợp tác với các hệ thống thẻ thanh toán quốc gia ASEAN khác nhau cũng đang được thảo luận.
Năm 2023 có thể chứng kiến các quốc gia ASEAN khác đạt được thỏa thuận tương tự. Bất chấp các vấn đề hậu cần và tài chính năm 2022, phần lớn thương mại của ASEAN với Nga đến từ Indonesia, Malaysia, Singapore, Thái Lan, Philippines và Việt Nam.
Cũng cần lưu ý rằng tốc độ tăng trưởng các sản phẩm có giá trị gia tăng cao được xuất khẩu từ ASEAN sang Nga cũng đang tăng lên - một phần là do các nhà cung cấp châu Âu rời thị trường Nga. Trong số 5 tỷ USD mà Nga nhận được về vốn FDI từ ASEAN, có 4 tỷ USD đến từ Singapore.
Nhu cầu năng lượng của ASEAN sẽ tăng gấp đôi vào năm 2040 - sự gia tăng khổng lồ đó cần phải được tạo ra từ một nơi nào đó. Khi đó, hầu hết các quốc gia sẽ là nhà nhập khẩu ròng năng lượng, với chỉ một số ít xuất khẩu. Tuy nhiên, việc cung cấp năng lượng đi đôi với cân nhắc về môi trường, và cả ASEAN và Nga đang làm việc cùng nhau để đạt được mức trung tính carbon và giảm thiểu biến đổi khí hậu.
Điều này liên quan đến các công nghệ mới có thể thu giữ carbon, khi ASEAN và phần còn lại của thế giới tiến tới thông qua quá trình chuyển đổi năng lượng. Nga đang tìm cách phát triển công nghệ cùng với ASEAN để thực hiện điều này và đang cùng nhau hợp tác để trung hòa lượng khí thải than (tức là vận hành các nhà máy sạch hơn) đồng thời xem xét cách thức sử dụng khí đốt tự nhiên hóa lỏng LNG có thể được phát triển và phổ biến trong các lĩnh vực khác nhau của nền kinh tế ASEAN. ASEAN có thể là khách hàng năng lượng lớn của Nga trong nhiều thập kỷ.
Trong ASEAN, Việt Nam đã ký Hiệp định Thương mại Tự do với Liên minh Kinh tế Á-Âu (EAEU) bao gồm Nga, cũng như Armenia, Belarus, Kazakhstan và Kyrgyzstan, vào tháng 10/2016. Đây là một thành công, với thương mại và đầu tư hai chiều tăng vọt. Năm 2021, thương mại song phương đạt 2,2 tỷ đôla Mỹ, trong đó 1,3 tỷ đôla Mỹ có lợi cho Nga.
Cả hai năm 2021 và 2022 đều cho thấy sự suy giảm, nguyên nhân là do tác động trực tiếp của đại dịch và các lệnh trừng phạt áp đặt lên Nga. Tuyến đường hàng hải trực tiếp TP.HCM-Vladivostok, đi lên bờ biển phía đông Trung Quốc trước khi được tải trên tuyến đường sắt xuyên Siberia tiếp cận tất cả các khu vực của Nga đến Moscow và St. Petersburg hiện đã đi vào hoạt động.
FTA Việt Nam-EAEU cũng đang trong quá trình rà soát để khuyến khích tăng khối lượng thương mại. Điều này đồng nghĩa với việc cắt giảm thuế quan cụ thể cũng như cải thiện các lĩnh vực tiêu chuẩn hóa và công nhận kỹ thuật song phương. Việt Nam đã xuất khẩu 14,8 tỷ USD gỗ chế biến vào năm 2021, trong khi EU cấm nhập khẩu các sản phẩm gỗ của Nga.
Hiện đang có các cuộc thảo luận giữa ASEAN và EAEU về hội nhập và một ủy ban hội nhập đã tồn tại một thời gian để xem xét các vấn đề khác nhau. Một lần nữa, tiêu chuẩn hóa và điều phối kỹ thuật là những vấn đề then chốt, cũng như số hóa. Hai ban thư ký tiếp tục làm việc về chủ đề này, và Biên bản ghi nhớ giữa EAEU và Campuchia, Indonesia, Philippines và Singapore đã được ký kết, trong khi các nước khác vẫn đang đối thoại.
EAEU cũng mong muốn nâng cấp các thỏa thuận hiện có với Việt Nam và Singapore. Qua đó cho thấy dư địa thương mại của ASEAN với Nga nói riêng và Liên minh kinh tế Á Âu vẫn còn rộng mở, nhất là khoảng trống mà Liên minh châu Âu bỏ lại bởi các lệnh trừng phạt. Ngoài ra, Nga có thể làm được nhiều việc liên quan đến việc vươn ra ASEAN, với Indonesia và Việt Nam là những thị trường tiêu dùng rất hấp dẫn.