Chuyên gia "hiến kế" quản lý thị trường vàng

Giải pháp mới phát hiệu quả, song chỉ là tình thế

Thông tin tại cuộc họp với các chuyên gia kinh tế trong nước bàn về giải pháp quản lý thị trường vàng được tổ chức mới đây, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam - Nguyễn Thị Hồng - khẳng định, trong bối cảnh kinh tế thế giới biến động, thị trường vàng là câu chuyện của quốc tế không chỉ riêng Việt Nam. Thống đốc cho biết, triển khai chỉ đạo của Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước đã có nhiều giải pháp can thiệp nhằm ổn định thị trường vàng.

Giải pháp đầu tiên là Ngân hàng Nhà nước kế thừa cách làm năm 2013 thông qua tổ chức đấu thầu vàng miếng để tăng cung ra thị trường. Tuy nhiên, qua 9 phiên đấu thầu chênh lệch giá không giảm như kỳ vọng. “Ngân hàng Nhà nước đánh giá tổng kết bối cảnh hiện tại có nhiều khác biệt so với 2013 và thống nhất cần có cách can thiệp mới là bán vàng trực tiếp qua các ngân hàng thương mại Nhà nước và SJC. Qua 1 tuần triển khai mang lại kết quả tích cực đã thu hẹp chênh lệch giá vàng SJC trong nước so với giá thế giới chỉ còn khoảng trên 6 triệu đồng/lượng” - Thống đốc Nguyễn Thị Hồng thông tin.

Đánh giá về các giải pháp mà Ngân hàng Nhà nước đã triển khai, TS. Lê Xuân Nghĩa - Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia - đánh giá, giải pháp tăng cung, ổn định giá, đặc biệt là kéo chênh lệch giá vàng trong nước và quốc tế về mức thấp là thành công bước đầu của Ngân hàng Nhà nước trong giai đoạn hiện nay.

Chung quan điểm, TS. Trương Văn Phước - Nguyên Quyền Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia đánh giá, Ngân hàng Nhà nước đã làm rất tốt các giải pháp vừa qua và đã tạo nên uy tín của một ngân hàng trung ương khi thực hiện được cam kết với công chúng.

Tuy nhiên, theo đánh giá của giới chuyên gia, những giải pháp trên chỉ là tình thế, chưa giải quyết được toàn diện, gốc rễ vấn đề của thị trường. Về lâu dài cần có giải pháp căn cơ hơn, xây dựng giải pháp quản lý thị trường vàng phù hợp hơn, trong đó cần đẩy nhanh sửa đổi Nghị định 24/2012/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý hoạt động kinh doanh vàng (Nghị định số 24).

Các chuyên gia khẳng định, trong hơn 12 năm qua, Nghị định 24 đã đóng góp quan trọng như thay đổi tập quán của người dân không sử dụng vàng làm phương tiện trao đổi, thậm chí là không còn là phương tiện cất giữ tài sản, đẩy lùi vàng hoá trong nền kinh tế… Tuy nhiên, đến thời điểm này, Nghị định 24 đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử cần phải có giải pháp thay thế phù hợp hơn với bối cảnh mới.

Về hướng tiếp cận chính sách, TS. Trương Văn Phước cho rằng, Ngân hàng Nhà nước nên giữ lấy quyền kiểm soát hoạt động xuất nhập khẩu vàng; còn việc chế biến gia công có thể trao lại cho doanh nghiệp hoặc tổ chức tín dụng có điều kiện. “Như vậy chúng ta sẽ chứng kiến sự điều tiết của thị trường vàng theo quy luật cung cầu và giá cả chắc chắn sẽ không có sự chênh lệch như thời gian vừa qua. Dần dần người dân sẽ rời xa vàng vật chất” - TS. Trương Văn Phước chia sẻ quan điểm.

Theo TS. Nguyễn Đức Độ - Chuyên gia kinh tế, nếu bỏ độc quyền để doanh nghiệp được chủ động hơn trong việc nhập khẩu vàng nguyên liệu hay sản xuất, thì Ngân hàng Nhà nước sẽ nhẹ gánh trong việc quản lý. Tuy nhiên, không loại trừ việc tiền sẽ chuyển vào thị trường vàng nhiều, không có lợi cho sản xuất. “Điều quan trọng là vàng không tạo ra GDP thì không khuyến khích mặt hàng này phát triển, dù nắm giữ, đầu tư, hay kinh doanh” - TS. Độ nêu quan điểm.

Cũng có ý kiến đề xuất khi vàng là mặt hàng không khuyến khích nên xem xét hạn chế số lượng vàng miếng bán ra cho người dân, TS. Trương Văn Phước cho rằng, việc cung ứng vàng ra thị trường, kéo giá vàng xuống là nỗ lực của Ngân hàng Nhà nước, Chính phủ. Tuy nhiên, bên cạnh vàng, Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước còn phải cân đối nhiều mặt hàng khác thiết yếu cho đời sống của người dân. “Nếu một hôm không cầm thỏi vàng thì chắc chắn chúng ta vẫn sống. Nhưng nếu một hôm chúng ta không có xăng dầu, không có phân bón, gạo, nhu yếu phẩm thì sẽ thế nào?…” - TS. Phước nêu vấn đề.

Chính vì vậy, các chuyên gia cho rằng, cần phải sớm chấm dứt hình thức can thiệp bán vàng này. Bởi để đáp ứng được đầy đủ nhu cầu thì sẽ phải nhập khẩu vàng và tiêu tốn nguồn lực ngoại tệ, ảnh hưởng đến dự trữ ngoại hối nhà nước. Trong bối cảnh nền kinh tế hội nhập, nhập khẩu khoảng 400 tỷ USD/năm, làm sao chỉ dành riêng cho vàng trong khi còn nhiều mặt hàng thiết yếu khác trong nền kinh tế.

“Vừa qua Ngân hàng Nhà nước thăm dò chính sách thành công, giờ là lúc cần phải có một khuôn khổ pháp lý mới để thay thế, ổn định thị trường này và xem vàng chỉ là mặt hàng thông thường để có giải pháp ứng xử cho phù hợp. Theo đó, trả lại cho Ngân hàng Nhà nước các chức năng căn bản đó là điều hành chính sách tiền tệ, cung ứng tiền cho nền kinh tế”, vị chuyên gia nêu quan điểm.

Cần xây dựng các chính sách thuế đối với vàng

Ngoài đề xuất sớm xem xét sửa bỏ yếu tố độc quyền, các chuyên gia cho rằng, cần phân vai nhiệm vụ chức năng cụ thể nhất là phối kết hợp giữa cơ quan bộ ngành cùng điều tiết quản lý thị trường vàng tốt hơn, như sử dụng công cụ thuế.

PGS.TS Nguyễn Thị Mùi - đề xuất, Ngân hàng Nhà nước cần sớm kiến nghị Bộ Tài chính xây dựng các chính sách thuế đối với vàng. Việc áp dụng các chính sách thuế đối với thị trường vàng trong nước sẽ góp phần giảm bớt nhu cầu vàng của một số bộ phận nhà đầu tư và thị trường, đặc biệt đối với những đối tượng mua vàng với mục đích đầu cơ, tích trữ, thao túng giá vàng. Bên cạnh đó, việc áp dụng thuế sẽ đảm bảo công bằng tạo môi trường kinh doanh lành mạnh. Bởi hiện nay các lĩnh vực chứng khoán, bất động sản… cũng đang áp dụng thuế thu nhập cá nhân. Do đó, mua bán vàng cũng nên áp dụng chính sách thuế phù hợp.

Cùng quan điểm, GS.TS Hoàng Văn Cường - cho rằng, giữa việc nhập khẩu vàng để làm vàng nguyên liệu cho việc chế biến trang sức và nhập khẩu để làm vàng miếng trao đổi hai mục tiêu này là khác nhau, nhưng dù thế nào cũng phải thu thuế.

TS. Lê Xuân Nghĩa - cũng cho rằng, công cụ hữu hiệu nhất là thuế, nếu mặt hàng nào không khuyến khích thì đánh thuế cao, còn khuyến khích thì giảm xuống. “Việc chống buôn lậu đôi khi dùng các biện pháp hành chính không hiệu quả bằng thuế” - vị chuyên gia khẳng định.

TS. Trương Văn Phước - cũng khẳng định, thuế là một công cụ điều tiết quan trọng của bất cứ nhà nước nào. Việt Nam cũng có thể sử dụng thuế như là công cụ để điều tiết không chỉ thu nhập mà còn điều tiết hành vi của người tiêu dùng. “Tôi nghĩ Bộ Tài chính, cơ quan thuế chắc chắn sẽ nghiên cứu để khi ban hành một sắc thuế, thuế suất đưa ra đúng người, đúng việc, đúng các hoạt động trong nền kinh tế” - TS. Phước chia sẻ quan điểm.

Các chuyên gia cũng khuyến nghị người dân cần hết sức thận trọng khi đầu tư vàng, bởi thị trường này biến động rất mạnh và chịu ảnh hưởng nhiều biến số kinh tế. Chẳng hạn chỉ riêng động thái Ngân hàng trung ương Trung Quốc ngưng mua vàng dự trữ thì giá vàng giảm mạnh gần 100 USD/oz. Do vậy, dù nắm giữ vàng là quyền của công dân, pháp luật không cấm mua bán, nhưng TS. Trương Văn Phước cảnh báo, việc tham gia vào hoạt động mua vàng để đầu cơ lúc này là hết sức rủi ro nên người dân cần thận trọng, để không phải gánh những khoản lỗ do chính công sức mình tạo ra.

Về phía cơ quan quản lý, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước - Phạm Quang Dũng - đánh giá, vàng vẫn sức hấp dẫn lớn, nhu cầu dự trữ vàng trong dân cũng cao. Do đó, cần nghiên cứu khai thác nguồn lực vàng vào sản xuất kinh doanh. Mặt khác, tình trạng đôla hóa, vàng hóa vẫn tồn tại trong nền kinh tế, việc xử lý cần có thời gian.

Phó Thống đốc cho hay, Ngân hàng Nhà nước sẽ tiếp tục nghiên cứu Nghị định 24, mục tiêu chống vàng hóa nền kinh tế, không để vàng tác động đến điều hành chính sách tiền tệ, đến tỷ giá, ngoại hối, cán cân thanh toán; đồng thời không để giá vàng chênh lệch cao so với giá thế giới, không tác động tâm lý xã hội, nghiên cứu từng bước đưa nguồn lực vàng trong dân vào sản xuất - kinh doanh.

Thông tin thêm, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết, Ngân hàng Nhà nước sẽ tổng hợp lại ý kiến đề xuất tại cuộc họp, tham mưu Chính phủ về việc sớm sửa đổi Nghị định 24. Và trong thời gian chờ sửa Nghị định 24, Ngân hàng Nhà nước cân nhắc điều chỉnh phương pháp cần thiết đối với thị trường vàng. Thống đốc Nguyễn Thị Hồng khẳng định, mục tiêu xuyên suốt của Ngân hàng Nhà nước là ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, để người dân chuyển vàng vào sản xuất - kinh doanh.