Chung cư mini và nỗi niềm trăn trở của người dân về nơi ở an toàn

Chung cư mini vì sao vẫn là lựa chọn của rất nhiều người?

Trong báo cáo tuần mới được phát đi gần nhất, Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS) cho rằng, chung cư mini là loại hình nhà tiềm ẩn rất nhiều rủi ro nhưng vẫn được một bộ phận người tiêu dùng lựa chọn bởi loại hình nhà ở này thỏa mãn được nhu cầu của người dân về nơi ở: vị trí trung tâm - ổn định - giá rẻ (so với mặt bằng giá bất động sản nhà ở trên thị trường). Việc mua, thuê chung cư mini là một trong những lựa chọn hàng đầu cho các gia đình có thu nhập thấp dù loại hình này còn tồn tại hàng loạt vấn đề…

Chung cư mini loại hình nhà ở tiềm ẩn nhiều rủi ro

Chung cư mini hầu hết được xây dựng trên đất xen kẹt, nằm trong các ngõ hẻm khu vực đông dân cư. Do đó, chung cư mini tồn tại những bất cập như việc gây áp lực lên hạ tầng kỹ thuật xã hội, làm tăng mật độ dân cư, không đảm bảo các quy chuẩn về an toàn phòng chống cháy nổ, thiếu tiện ích cần thiết cho cư dân…

Thống kê của VARS cho thấy, để tăng lợi nhuận, hầu hết các chủ chung cư mini đều xây vượt tầng cho phép. Nhiều chung cư không được đầu tư cơ sở hạ tầng, hoặc cơ sở hạ tầng xuống cấp nhưng thiếu quan tâm bảo trì để sửa chữa, gia cố, gây mất an toàn cho cư dân. Riêng vấn đề an toàn phòng cháy chữa cháy, những năm 2007-2010, gần như không được người mua quan tâm đến. Sau này, chính sách sáng tỏ hơn, nhận thức tốt hơn, nhưng tình trạng này vẫn không mấy được cải thiện hoặc chỉ cải thiện trên giấy.

Hệ lụy khi xảy ra hỏa hoạn tại những tòa nhà xây dựng vượt tầng, sai mật độ, không đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy đều để lại hậu quả hết sức nghiêm trọng về tính mạng và tài sản.

Thực tế, việc chung cư mini thiếu an toàn đều đã thấy, việc lách luật để hợp thức hóa chung cư mini cũng không ít. Từ năm 2018, Sở Xây dựng đã có văn bản đề nghị các quận, huyện thống kê số lượng nhà chung cư mini trên địa bàn quản lý, tuy nhiên đến nay, Hà Nội chưa công bố số lượng chung cư này.

Thị trường thiếu trầm trọng nhà ở giá bình dân, phù hợp túi tiền người lao động

Có một thực tế là những người tìm đến chung cư mini để mua, đa phần là những cá nhân, hộ gia đình trẻ mới đi làm, người ở tỉnh lẻ, điều kiện kinh tế chưa đủ để mua căn hộ chung cư hoặc bố mẹ ở quê mua tạm cho con cái học Đại học. Thực tế, những đối tượng mua loại hình nhà ở này đa phần không phải dân lao động chân tay mà hầu hết đều là lao động có trình độ, với đủ ngành nghề từ dân văn phòng, kế toán, bác sĩ, giáo viên,…

Rất nhiều người trong số họ, trước khi “xuống tiền” mua chung cư mini đều “lờ mờ”, thậm chí là “thấy rõ” các nguy cơ từ pháp lý đến nguy cơ mất an toàn khi ở tại các chung cư mini này.

Vậy, nguyên nhân vì sao, họ “biết” nhưng vẫn chấp nhận “nhắm mắt, đưa chân”?

Thị trường ngày càng thiếu trầm trọng các sản phẩm nhà ở giá bình dân, phù hợp với túi tiền của phần đông người dân. Hiện giá chung cư ở nội thành Hà Nội đã tăng trung bình 20-30% trong 1 năm trở lại đây, cá biệt có những dự án chung cư cao cấp ở khu vực Tây Hồ Tây (khu vực Ngoại giao đoàn, đường Võ Chí Công...) đã tăng đến 50%.

Các khu nhà ở xã hội, nhà ở công nhân lại khan hiếm. Hơn nữa, gói hỗ trợ 120 nghìn tỷ đồng có quá nhiều bất cập, hầu như không tiếp cận được.

Chưa kể đến nhiều dự án nhà ở hình thành trong tương lai, không những giá cao mà pháp lý cũng có nhiều sai phạm. “Bần cùng bất đắc dĩ”, đứng trước mong muốn cần ổn định chỗ ở, trong khi tài chính có hạn, tiền ít, nhiều người không dám mơ mua được những căn hộ chung cư đảm bảo chất lượng.

Chính vì thế, phân khúc chung cư mini là lựa chọn phù hợp nhằm thỏa mãn đồng thời nhu cầu về nơi ở: vị trí trung tâm – ổn định – giá rẻ.

Từ đầu năm 2017 đến nay, thiết kế căn hộ mini cho thuê giá rẻ cũng đang trở thành hình thức đầu tư sinh lời và bùng nổ mạnh mẽ ở các thành phố lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh.

Khuyến cáo an toàn khi lựa chọn chung cư mini

Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam đưa ra một số khuyến cáo để đảm bảo việc vận hành, khai thác các chung cư mini đảm bảo an toàn, người tiêu dùng cần những lưu ý sau:

Thứ nhất, cần có thêm các quy định yêu cầu cao hơn, chặt chẽ hơn về việc đầu tư, xây dựng chung cư mini. Tuyệt đối tránh phê duyệt các chung cư mini có vị trí sâu trong ngõ, khó tiếp cận. Tương tự, các dự án nhà ở khác, chung cư mini cũng cần có những quy định tối thiểu về hạ tầng xung quanh. Và “năng lực, trách nhiệm” của người chủ chung cư mini cũng phải được quy định rõ. Không phải, cứ có đất, có tiền là có thể xây chung cư mini để bán hay cho thuê.

Thứ hai, việc kiểm soát xây dựng, vận hành chung cư mini phải được thực hiện chặt chẽ, thường xuyên. Đảm bảo chung cư mini hoàn thành đúng với tiêu chuẩn như phê duyệt. Trong quá trình vận hành, thường xuyên được bảo trì, đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về an toàn phòng cháy chữa cháy…

Ngoài ra, lưu ý người dân trước khi quyết định mua chung cư mini cần xem xét kỹ hồ sơ pháp lý: có giấy phép xây dựng do quận/huyện cấp, xây dựng đúng theo bản vẽ thiết kế, đúng số tầng và mật độ xây dựng như trên bản vẽ đã cấp, có phê duyệt an toàn phòng cháy chữa cháy do cơ quan Công an thẩm định và cấp phép. Đây là những vấn đề pháp lý cốt lõi mà người mua chung cư mini phải nằm lòng để đảm bảo quyền lợi của mình.

Làm thế nào để người dân đến gần hơn với ước mơ về chốn ở an toàn?

Hơn hết, theo VARS, chung cư mini chỉ là một “phát súng”. Ngoài chung cư mini ra, rất có thể còn có nhiều “phát súng” khác sẵn sàng phát nổ khi gặp điều kiện thích hợp. Chính vì vậy, thay vì đi vào xử lý khi “việc đã rồi”. Ở một góc độ rộng hơn, sâu xa hơn, thì việc giải quyết vấn đề về chốn ở cho phần đông người dân chính là vấn đề mấu chốt. Theo quan niệm của người dân Việt thì “có an cư mới lạc nghiệp”. Chính vì thế, tìm được một căn nhà phù hợp với khả năng tài chính, để ổn định cuộc sống là điều mà bất cứ người dân nào cũng mong muốn.

“Khơi thông nguồn cung nhà ở xã hội và nhà ở thương mại giá bình dân” chính là chìa khóa, là mấu chốt để có thể giải quyết được triệt để các vấn đề. Để có thể cải thiện nguồn cung các loại sản phẩm này, rất cần thêm các cơ chế, chính sách đặc biệt nhằm tạo điều kiện tối đa cho các chủ đầu tư phát triển phân khúc này. Các ngân hàng cũng nên nghiên cứu các chính sách riêng cho vay mua, phát triển nhà ở thương mại giá phù hợp. Bởi với đặc thù pháp lý và rủi ro khác nhau, lãi suất cho vay mua các loại hình nhà ở không nên cào bằng như hiện nay.

Trên thế giới, Mỹ và Úc đều đã có các Ngân hàng đặc thù chuyên cho vay bất động sản, huy động vốn từ thị trường chứng khoán trong nước và quốc tế với lãi suất thấp hơn Ngân hàng thương mại với thời hạn cho vay dài hơn lên đến 30-40 năm. Ngoài ra, cũng nên có thêm các cơ chế hỗ trợ tốt hơn với các khách hàng mua nhà lần đầu tại các thành phố nơi họ sinh sống và làm việc, để tạo thêm cơ hội cho người dân tiếp cận gần hơn với ước mơ về chốn ở an toàn.