Chủ tịch Quốc hội: Hướng tới cơ chế đặc thù vùng để tạo tính liên kết, lan tỏa cao hơn

Không phải địa phương nào cũng "xin" cơ chế đặc thù

Thảo luận tại tổ về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển tỉnh Khánh Hoà chiều ngày 24/5, các đại biểu Quốc hội cơ bản nhất trí với sự cần thiết ban hành Nghị quyết này.

Nhắc lại các cơ sở chính trị, thực tiễn và pháp lý của việc trình Quốc hội ban hành dự thảo Nghị quyết, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu rõ, không phải tỉnh nào “xin” cơ chế, chính sách đặc thù cũng được mà phải có căn cứ chặt chẽ.

Cụ thể, Chủ tịch Quốc hộichỉ rõ, Khánh Hòa có đặc thù về vị trí địa lý, nằm ở trung tâm các tỉnh Duyên hải Nam Trung bộ, giữ vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh của cả nước; có quần đảo Trường Sa, quân cảng Cam Ranh, là tâm điểm kết nối giữa vùng Tây Nguyên với Nam Trung bộ. Việc phát triển tỉnh Khánh Hòa có vai trò quan trọng trong giữ vững chủ quyền biển đảo của Tổ quốc; tác động lan tỏa vùng miền.

“Địa phương nào cũng quan trọng, nhưng tỉnh Khánh Hoà hết sức quan trọng. Bộ Chính trị cũng đã có Nghị quyết số 09-NQ/TW khẳng định rõ yêu cầu cần có cơ chế, chính sách đặc thù phát triển tỉnh Khánh Hòa, trong đó nêu rõ Khánh Hoà phải trở thành một trong những hình mẫu về kết hợp giữa phát triển kinh tế, quốc phòng và an ninh. Do đó, cần thể chế hoá chủ trương của Đảng, tạo điều kiện để Khánh Hoà thực hiện được mục tiêu này” - Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Chủ tịch Quốc hội cho biết, tới đây sẽ nghiên cứu có các cơ chế, chính sách đặc thù theo vùng chứ không phải là từng địa phương. Chủ trương chung của Trung ương là giao cho Chính phủ vận dụng tối đa các cơ chế, chính sách, pháp luật hiện có để có các chính sách đặc thù cho từng vùng.

"Nếu cần thiết, Quốc hội sẽ nghiên cứu ban hành các cơ chế chính sách đặc thù cho vùng ở mức cao hơn để có tính liên kết vùng, tính lan toả vùng cao hơn" - Chủ tịch Quốc hội cho hay.

Những cơ chế, chính sách đặc thù cho một số địa phương mà Quốc hội đã quyết định và cơ chế, chính sách đặc thù cho tỉnh Khánh Hoà mà Quốc hội đang bàn ở đây, theo Chủ tịch Quốc hội, tới đây sẽ tổng kết, đánh giá để đưa thành các quy định mang tính phổ quát chung.

Sau này, nếu có cơ chế chính sách đặc thù phát triển kinh tế - xã hội thì sẽ cho vùng chứ không có đặc thù cho từng địa phương nữa (trừ việc áp dụng mô hình chính quyền đô thị ở một số địa phương).

"Van", "khoá" rất chặt chẽ để tránh mặt trái của chính sách

Với tinh thần đó, Chủ tịch Quốc hội cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ủng hộ việc ban hành Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù cho tỉnh Khánh Hoà. Các cơ quan của Quốc hội, Chính phủ đã làm ngày làm đêm để hoàn thiện dự thảo Nghị quyết.

So với bản dự thảo ban đầu, các cơ chế chính sách trong dự thảo Nghị quyết đã được rà soát, đánh giá kỹ lưỡng, một số cơ chế chính sách không khả thi, thiếu thiết thực đã được loại ra, đồng thời bổ sung thêm một số chính sách mới.

Cụ thể, dự thảo Nghị quyết cho phép Khánh Hoà được áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù hiện đã được Quốc hội cho phép áp dụng với một số địa phương khác như: Hằng năm ngân sách trung ương (NSTW) bổ sung có mục tiêu cho ngân sách tỉnh không quá 70% số tăng thu NSTW từ một số khoản thu phân chia và một số khoản thu NSTW hưởng 100% so với dự toán.

Bên cạnh đó, được vay không quá 60% số thu ngân sách tỉnh được hưởng theo phân cấp; được phân bổ thêm 45% theo tỷ lệ phần trăm số chi tính theo định mức dân số khi xây dựng định mức chi thường xuyên ngân sách nhà nước năm 2023 và trong thời gian thực hiện Nghị quyết.

Thủ tướng Chính phủ quyết định việc phân cấp cho UBND tỉnh Khánh Hòa phê duyệt điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung xây dựng khu chức năng, quy hoạch chung đô thị đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt; Hội đồng nhân dân tỉnh quyết định chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa dưới 500 ha, quyết định chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng sản xuất dưới 1.000 ha theo ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ.

Cùng với đó, dự thảo Nghị quyết có thêm 4 cơ chế, chính sách mới so với các địa phương khác gồm: cho phép các huyện, thị xã, thành phố được sử dụng ngân sách cấp mình quản lý để hỗ trợ huyện Khánh Sơn và huyện Khánh Vĩnh trong phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia; thực hiện chuẩn bị thu hồi đất; tách hỗ trợ, bồi thường, giải phóng mặt bằng, tái định cư ra khỏi dự án đầu tư công và phát triển Khu kinh tế Vân Phong.

Với các cơ chế, chính sách này, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, dự thảo Nghị quyết đã thiết kế các “ van”, “khoá” rất chặt chẽ. Ví dụ, cơ chế chính sách về chuẩn bị thu hồi đất, lập đề án như thế nào, ai có thẩm quyền, kết quả đo vẽ phải được sử dụng làm căn cứ pháp lý để sau này tiến hành bồi thường giải phóng mặt bằng…

“Trong quá trình cho ý kiến, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng khuyến cáo phải làm công tác truyền thông cho tốt, tránh tình trạng bắt đầu động vào kiểm đếm, đo đạc đất đai thì giá đất lại tăng, sốt” - Chủ tịch Quốc hội nói.

Hay cơ chế tách hỗ trợ, bồi thường, giải phóng mặt bằng, tái định cư ra khỏi dự án đầu tư công, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, phải có quyết định phê duyệt chủ trương đầu tư rồi, tức là phải có “dự án mẹ” rồi mới được tách chứ không có chuyện chưa có dự án mà cứ giải phóng mặt bằng rồi để đấy, “treo” ở đấy; tách dự án nào Hội đồng nhân dân cũng phải làm rất chặt chẽ để tránh mặt trái của chính sách.