Cần Thơ sau sáp nhập: Động lực phát triển mới từ kinh tế biển

Sở hữu đường bờ biển dài và tiềm năng “siêu cảng” Trần Đề

Vào ngày 25/4/2025, HĐND TP. Cần Thơ đã thông qua đề án sáp nhập tỉnh Sóc Trăng và tỉnh Hậu Giang vào TP. Cần Thơ, tạo nên một thành phố trực thuộc Trung ương với diện tích 6.360 km2, quy mô dân số khoảng 4,2 triệu người. Điều đáng chú ý là, với việc sáp nhập này, Cần Thơ lần đầu tiên có đường bờ biển, mở ra cơ hội phát triển kinh tế biển mà trước đây thành phố chưa từng có.

Trước khi sáp nhập, Cần Thơ là thành phố trực thuộc Trung ương, nằm sâu trong nội địa, không có đường bờ biển và chủ yếu phát triển nhờ hệ thống sông ngòi, kênh rạch. Tuy nhiên, nhược điểm không giáp biển đã phần nào hạn chế khả năng vươn ra thương mại quốc tế của Cần Thơ qua đường biển, một yếu tố vô cùng quan trọng trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế.

Sau sáp nhập, Cần Thơ sẽ sở hữu hơn 72 km đường bờ biển, vốn thuộc tỉnh Sóc Trăng. Đường bờ biển này trải dài từ Trần Đề đến Vĩnh Châu, tiếp giáp trực tiếp với Biển Đông, mở ra cánh cửa cho thành phố kết nối nhanh chóng với các tuyến vận tải hàng hải quốc tế. Bờ biển này không chỉ có giá trị về mặt giao thương mà còn tạo ra vô vàn cơ hội cho các ngành kinh tế biển như đánh bắt và nuôi trồng thủy sản, năng lượng tái tạo (gió biển, điện mặt trời ven biển), du lịch biển đảo, khai thác muối và phát triển khu công nghiệp ven biển.

Trong đó, dự án Cảng biển nước sâu Trần Đề trở thành tâm điểm của mọi chiến lược phát triển kinh tế biển của Cần Thơ trong tương lai gần. Cảng Trần Đề được quy hoạch với quy mô hiện đại, có khả năng đón tàu tổng hợp, container trọng tải tới 100.000 DWT và tàu hàng rời lên tới 160.000 DWT. Đây sẽ là một trong những cảng nước sâu quan trọng nhất khu vực phía Nam, không chỉ chia sẻ áp lực với cụm cảng TP. Hồ Chí Minh, Cái Mép – Thị Vải, mà còn trực tiếp phục vụ xuất khẩu nông sản, thủy sản của toàn vùng Đồng bằng sông Cửu Long ra thế giới.

Dự án Cảng Trần Đề dự kiến xây dựng cầu cảng dài 5,3 km ngoài khơi, kè chắn sóng 9,8 km và một cây cầu vượt biển dài tới 17,8 km nối cảng vào đất liền. Diện tích đất cần để xây dựng cảng hơn 411 ha, và khu dịch vụ hậu cần, logistics kèm theo khoảng 4.000 ha. Tổng vốn đầu tư toàn bộ dự án ước tính lên tới hơn 162.730 tỷ đồng, trong đó giai đoạn đầu cần khoảng 19.400 tỷ đồng. Khi đi vào hoạt động, cảng này sẽ thay đổi hoàn toàn cán cân kinh tế vận tải và xuất khẩu của miền Tây, biến Cần Thơ thành một trung tâm logistics chiến lược của toàn khu vực.

Không chỉ vậy, việc phát triển cảng Trần Đề sẽ kéo theo sự hình thành hệ thống khu công nghiệp, khu logistics và khu đô thị ven biển hiện đại. Các ngành công nghiệp chế biến nông sản, thủy sản, sản xuất vật liệu xây dựng, dịch vụ hậu cần sẽ bùng nổ, giải quyết việc làm cho hàng trăm nghìn lao động địa phương và tạo động lực tăng trưởng kinh tế lâu dài cho Cần Thơ mới.

Hạ tầng giao thông và logistics: Chìa khóa khai mở tiềm năng

Bên cạnh lợi thế đường bờ biển, một yếu tố quyết định thành bại của chiến lược kinh tế biển Cần Thơ chính là hạ tầng giao thông và logistics. Sau sáp nhập, sự liên kết giữa Cần Thơ – Hậu Giang – Sóc Trăng trở nên mật thiết hơn, tạo điều kiện để quy hoạch mạng lưới giao thông hoàn chỉnh, kết nối liên hoàn từ trung tâm nội địa ra biển.

Các tuyến giao thông trọng điểm như: Quốc lộ 1A, Quốc lộ 60, tuyến cao tốc Cần Thơ - Sóc Trăng, đường ven biển phía Nam (đang được đề xuất kéo dài đến Bạc Liêu - Cà Mau) sẽ hình thành các trục vận tải lớn. Đặc biệt, tuyến cao tốc nối Cần Thơ với cảng Trần Đề sẽ đảm bảo luồng hàng hóa xuất nhập khẩu từ khắp vùng Đồng bằng sông Cửu Long có thể nhanh chóng ra biển mà không cần qua trung gian TP. Hồ Chí Minh, giảm chi phí logistics, nâng cao sức cạnh tranh hàng hóa.

Ngoài ra, hệ thống sông ngòi, kênh rạch vốn đã là thế mạnh tự nhiên của vùng cũng cần được khai thác tối đa. Việc kết nối giao thông thủy nội địa với cảng biển sẽ giảm áp lực lên đường bộ, đồng thời phát triển mô hình vận tải đa phương thức (đường bộ, đường thủy, đường biển) hiện đại, linh hoạt.

Không chỉ có vậy, khu vực đất liền quanh cảng Trần Đề và các đô thị ven biển như Vĩnh Châu, Trần Đề, Long Phú sẽ được quy hoạch thành các khu logistics, kho bãi, khu công nghiệp chế biến, tạo nên một hệ sinh thái kinh tế biển hoàn chỉnh. Đây là cơ sở để Cần Thơ hình thành một trung tâm dịch vụ logistics quốc tế, tiếp nhận và phân phối hàng hóa cho toàn bộ Đồng bằng sông Cửu Long, đồng thời xuất khẩu trực tiếp ra thị trường thế giới.

Thách thức và giải pháp cho sự phát triển bền vững

Dù sở hữu những tiềm năng vượt trội, con đường phát triển kinh tế biển của Cần Thơ cũng đối mặt với không ít thách thức.

Thứ nhất, vấn đề biến đổi khí hậu và nước biển dâng đe dọa nghiêm trọng đến các khu vực ven biển Sóc Trăng. Xâm nhập mặn, sạt lở bờ biển, mất cân bằng hệ sinh thái đang diễn ra mạnh mẽ và có thể ảnh hưởng trực tiếp đến các dự án hạ tầng và khu kinh tế ven biển trong tương lai.

Thứ hai, hạ tầng nội vùng, đặc biệt là giao thông nông thôn và vận tải kết nối hiện còn yếu kém. Để khai thác tối đa tiềm năng biển, cần đầu tư mạnh mẽ và đồng bộ vào hệ thống hạ tầng từ thành phố Cần Thơ ra biển, từ đó lan tỏa cơ hội phát triển đến mọi vùng nông thôn.

Thứ ba, nguồn nhân lực phục vụ cho kinh tế biển hiện chưa đáp ứng được yêu cầu. Cần đẩy mạnh các chương trình đào tạo chuyên sâu về logistics, quản lý cảng biển, kỹ thuật vận tải biển, công nghệ thông tin trong chuỗi cung ứng... nhằm cung cấp lực lượng lao động chất lượng cao cho các ngành kinh tế mới.

Trước những thách thức đó, chính quyền Cần Thơ cần nhanh chóng lập quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế biển, trong đó ưu tiên bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu. Các biện pháp công trình như đê biển, đê sông, khu neo đậu tránh trú bão cho tàu cá cần được quy hoạch bài bản. Ngoài ra, cần thu hút đầu tư tư nhân, hình thành các đối tác công tư (PPP) trong phát triển cảng biển, logistics và khu công nghiệp.

Đặc biệt, cần chú trọng phát triển du lịch biển một cách bền vững, gắn liền với việc bảo tồn thiên nhiên và gìn giữ bản sắc văn hóa địa phương. Bờ biển Sóc Trăng vốn có nhiều tiềm năng du lịch sinh thái và tâm linh như chùa Dơi, chùa Đất Sét, khu du lịch Mỹ Phước, các làng nghề truyền thống, lễ hội Ok Om Bok của người Khmer... Đây sẽ là lợi thế để xây dựng các tour du lịch độc đáo, hấp dẫn du khách trong và ngoài nước.