Cần giải trình trách nhiệm về thu hồi đất làm sân bay Long Thành chậm 3 năm

"Chậm trễ đến 3 năm là một điều rất đáng báo động"

Chiều 27/10, Quốc hội thảo luận ở tổ về việc điều chỉnh một số nội dung của Nghị quyết 53/2017/QH14 ngày 24/11/2017 của Quốc hội về Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành; Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình giao thông đường bộ.

Tham gia ý kiến phát biểu tại tổ, đại biểu Quốc hội Tạ Thị Yên - đoàn Điện Biên đồng tình cao với Tờ trình của Chính phủ và báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế về dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành. Hai văn bản đã rất công phu, cung cấp đầy đủ thông tin.

Tuy nhiên, đại biểu cảm thấy lo lắng cho tiến độ của dự án hiện nay đang rất chậm và gặp nhiều khó khăn, vướng mắc trong khi Nghị quyết số 53/2017/QH14 ngày 24/11/2017 của Quốc hội về Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành thì “việc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư được triển khai một lần và hoàn thành trước năm 2021”.

Tuy nhiên đến thời điểm hiện nay, Chính phủ lại đề nghị kéo dài thời gian triển khai đến năm 2024, tức là chậm 3 năm so với tiến độ đề ra.

Đại biểu chia sẻ với Chính phủ khi triển khai dự án rơi vào thời điểm xảy ra đại dịch Covid-19 nhưng để chậm trễ đến 3 năm thì quả là một điều rất đáng báo động. “Đây là dự án quan trọng quốc gia do Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư, được các cơ quan của Chính phủ và Quốc hội đặc biệt quan tâm” - đại biểu nhấn mạnh.

Bà Yên nhắc lại việc Thủ tướng Chính phủ đã nhiều lần đích thân đến tận công trình để chỉ đạo, đôn đốc, giải quyết khó khăn nhưng mà tiến độ triển khai vẫn còn rất chậm. Đó là vấn đề rất lớn liên quan đến hiệu lực, hiệu quả điều hành, quản lý nhà nước.

Chính vì chậm tiến độ mà dẫn đến tình trạng Kho bạc Nhà nước đã dừng việc giải ngân cho Dự án do niên độ Dự án (2017 - 2021) đã kết thúc.

Đại biểu cũng băn khoăn không biết chủ đầu tư đã làm việc với các cơ quan của Chính phủ để được giải quyết về vấn đề này như thế nào? “Nếu thuộc thẩm quyền của Quộc hội thì lẽ ra các đồng chí cũng phải báo cáo Quốc hội ngay trong năm 2021, chậm nhất là năm 2022 khi đánh giá về khả năng không đạt tiến độ giải ngân chứ không phải là để đến bây giờ mới báo cáo Quốc hội” - đại biểu nêu.

Giải trình cụ thể trách nhiệm của cá nhân và tổ chức

Đối với nguồn vốn đầu tư công giai đoạn 2016-2020, tại Nghị quyết số: 29/2021/QH15 ngày 28/7/2021 về Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025, Quốc hội đã cho phép kéo dài thời hạn giải ngân đối với 1.077,278 tỷ đồng từ kế hoạch năm 2018 đối với án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành.

Vậy đến bây giờ lại còn 4.614,28 tỷ đồng nguồn vốn kế hoạch đầu tư công trung hạn 2016-2020 chưa được giải ngân và đã huỷ dự toán, trong đó Chính phủ đề xuất kéo dài thời hạn giải ngân đối với 966,749 tỷ đồng thuộc kế hoạch vốn năm 2020 sang năm 2024.

Thủ tướng đã nhiều lần nhấn mạnh đến việc “thay đổi tư duy, cách làm xứng tầm với dự án trọng điểm quốc gia” và đề nghị làm rõ trách nhiệm khi dự án này triển khai chậm trễ tiến độ.

“Cử tri rất mong muốn được biết các cơ quan liên quan đã thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng đến đâu?” - đại biểu Tạ Thị Yên bày tỏ, đồng thời đề nghị Quốc hội cần có những điều chỉnh tương ứng so với nghị quyết số 53/2017/QH14 ngày 24/11/2017 để hoàn thành trọn vẹn công tác thu hồi đất cho toàn bộ 5.000 ha và bàn giao toàn bộ mặt bằng giai đoạn 1 theo nội dung Tờ trình số 374/TTr-CP ngày 8/8/2023 của Chính phủ đã có báo cáo Quốc hội xem xét, cho phép điều chỉnh một số nội dung của Nghị quyết số 53/2017/QH14 ngày 24/11/2017 của Quốc hội để có cơ sở giải ngân và triển khai các bước tiếp theo đảm bảo theo quy định.

Tuy nhiên, trong các nội dung mà Chính phủ đề nghị điều chỉnh thì việc điều chỉnh thời gian thực hiện dự án cũng nên có kèm theo giải trình cụ thể trách nhiệm của cá nhân và tổ chức có liên quan trong tổng thể đánh giá việc thực thi pháp luật, bảo đảm hiệu quả của dự án, lợi ích của Nhà nước (lãng phí nguồn lực, cơ hội đầu tư, phát triển của địa phương và ngành kinh tế…) và quyền lợi hợp pháp của người dân trong vùng chịu ảnh hưởng của dự án, nhất là khi Chính phủ đề nghị điều chỉnh về thời gian thực hiện Dự án “đến hết năm 2024” thay vì hoàn thành trước năm 2021 có ảnh hưởng như thế nào tiến độ chung của toàn Dự án được nêu tại khoản 6 của Nghị quyết số 94/2015/QH13.

Đại biểu đoàn Điện Biên thông tin thêm, Dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành có diện tích đất thu hồi là 5.399,35 ha. Đến nay đã thực hiện thu hồi 4.882,62 (đạt 98,7%), trong tổng số hộ bị ảnh hưởng là 5.447 hộ, đã xét duyệt tái định cư cho 4.161 hộ, vậy còn 1.286 hộ đang ở tình trạng như thế nào? Trong báo cáo chưa đề cập đến nội dung này.

Vì vậy, đại biểu đề nghị các cơ quan liên quan cần hết sức lưu ý tới vấn đề này, vì đây là dự án quan trọng quốc gia do Nhà nước đầu tư, nên tất cả các vấn đề liên quan đến quyền lợi của người dân trong vùng dự án phải được ưu tiên hàng đầu, tránh để xảy ra tình trạng khiếu kiện đông người.

Đại biểu cũng đề nghị chính quyền địa phương, chủ đầu tư cần làm việc thật cụ thể với từng gia đình, để lắng nghe, thuyết phục, giải quyết thấu đáo quyền lợi cho bà con, coi đó như là việc của gia đình, anh em họ hàng mình.

“Từ nay đến hết năm 2024, chỉ còn hơn 1 năm nữa nhưng theo báo cáo, Dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành với nhiều nội dung còn dang dở, chậm tiến độ và rất nhiều nguyên nhân, khó khăn” - bà Yên lưu ý.

Do đó, đề nghị rà soát, đánh giá kỹ lưỡng về tính khả thi, hiệu quả của việc điều chỉnh thời gian thực hiện dự án khi thời gian từ nay đến hết năm 2024. Nếu được Quốc hội thông qua chủ trương cho kéo dài thời gian thực hiện dự án thì cần phải có giải pháp quyết liệt để hoàn thành dự án theo đúng thời gian quy định.