Cam kết lao động trong CPTPP: Xu thế tất yếu

Đào tạo nhân lực chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu hội nhập

Các nghĩa vụ thực hiện

Tại tọa đàm báo chí về cam kết lao động trong Hiệp định CPTPP mới đây, đại diện Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cho biết, các cam kết chính về lao động của Việt Nam trong CPTPP nằm ở Chương Lao động và thư trao đổi. Trong đó, cam kết chung về lao động của CPTPP được giữ nguyên trong Chương Lao động của TPP; cam kết riêng về lao động của Việt Nam trong CPTPP là thư trao đổi giữa Bộ trưởng Bộ Công Thương và Bộ trưởng 10 nước CPTPP.

Theo đó, cam kết chung được quy định bao gồm: Các bên sẽ thông qua và duy trì trong những đạo luật, quy định cũng như trong thực tiễn quyền lao động cơ bản được nêu trong Tuyên bố 1998 của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO), gồm tự do liên kết và thương lượng tập thể; xóa bỏ lao động cưỡng bức; xóa bỏ lao động trẻ em; xóa bỏ mọi hình thức phân biệt đối xử trong lao động; quy định trong luật pháp và thực hiện trong thực tiễn những điều kiện làm việc ở mức chấp nhận được về lương tối thiểu, giờ làm việc và an toàn sức khỏe nghề nghiệp.

Đối với cam kết riêng về lao động của Việt Nam trong CPTPP được thể hiện tại thư trao đổi giữa Bộ trưởng Bộ Công Thương và Bộ trưởng 10 nước CPTPP, gồm: Việt Nam cam kết thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ (cam kết chung) trong Chương Lao động kể từ ngày CPTPP có hiệu lực với Việt Nam; phạm vi của Việt Nam (nếu có) liên quan tới cam kết chung trong Chương Lao động, các nước sẽ không áp dụng biện pháp đình chỉ ưu đãi thương mại đối với Việt Nam trong thời gian 3 năm kể từ khi CPTPP có hiệu lực; vi phạm của Việt Nam (nếu có) đối với quyền tự do hiệp hội và thương lượng tập thể, các nước sẽ không áp dụng biện pháp đình chỉ ưu đãi thương mại đối với Việt Nam trong thời gian 5 năm kể từ khi CPTPP có hiệu lực; trong thời gian từ khi CPTPP có hiệu lực 5 năm đến trước khi CPTPP có hiệu lực 7 năm, những vấn đề liên quan đến vi phạm của Việt Nam (nếu có) về quyền tự do hiệp hội sẽ tiếp tục được các bên rà soát trong khuôn khổ Hội đồng lao động của CPTPP theo Điều 19.12.

Ông Nguyễn Mạnh Cường - Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội) - cho biết, theo quy định, khi đàm phán và gia nhập hiệp định, các nước không được tạo ra lợi thế cạnh tranh thương mại bằng việc hạ thấp tiêu chuẩn lao động. Việc tuân thủ các điều kiện, cam kết về lao động là xu thế không thể tránh khi tham gia Hiệp định Thương mại tự do (FTA). Cụ thể, năm 1995, mới chỉ có 3 hiệp định FTA với nội dung cam kết về lao động (7,3%); đến năm 2016, đã có tới 77 trong tổng số 267 FTA được ký kết ở 136 quốc gia có nội dung về lao động (28,8%). Trong đó, 62% mang tính thúc đẩy, 38% mang tính điều kiện (rơi vào các hiệp định của Mỹ, Canada và EU).

Chuẩn bị chu đáo về nguồn lực

Theo ông Nguyễn Mạnh Cường, hiện, Việt Nam đang trong quá trình sửa đổi Bộ Luật Lao động để phù hợp với một số nội dung của CPTPP. Trong số những điều khoản cần sửa đổi, có điều khoản về công đoàn. Đây là một vấn đề khó và mới đối với Việt Nam, cần có quá trình nghiên cứu, xây dựng lộ trình nâng cao nhận thức, hiểu biết của công chúng về vấn đề này.

Đồng thời, để cụ thể hóa những cam kết của Việt Nam về vấn đề lao động, Việt Nam cần có một quá trình sửa đổi Bộ Luật Lao động theo đúng trình tự, thủ tục. “Việt Nam cần khoảng thời gian từ 3 - 5 năm để điều chỉnh sửa đổi Bộ Luật Lao động cũng như các quy định pháp luật đi kèm. Cùng với đó, nâng cao năng lực thực thi, nhận thức cho công chúng và doanh nghiệp, tổ chức bộ máy thực thi hiệu quả” - ông Nguyễn Mạnh Cường nhấn mạnh.

Bên cạnh những cơ hội mà hiệp định mang lại, có không ít thách thức đặt ra bởi điều kiện, quy định Việt Nam cần tuân thủ. Riêng đối với lĩnh vực lao động, việc làm, thách thức đối với Việt Nam là tuân thủ về lao động, sự chuẩn bị nguồn nhân lực. Do vậy, chúng ta cần phải chuẩn bị chu đáo về nguồn lực lao động để bảo đảm hàng hóa Việt Nam được các thị trường tham gia hiệp định chấp nhận.