Các chuyên gia kinh tế nói gì về việc duy trì lãi suất USD 0%?

Chuyển hóa nguồn lực USD trong dân thành nguồn vốn phục vụ nền kinh tế

Thông tin tại cuộc họp với các chuyên gia kinh tế về chính sách ngoại tệ và lãi suất tiền gửi bằng đồng USD do Ngân hàng Nhà nước tổ chức ngày 17/7, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Thanh Hà - cho biết, trong nhiều năm qua, Đảng, Nhà nước và Chính phủ đã chỉ đạo xuyên suốt việc điều hành chính sách tiền tệ hướng tới mục tiêu kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, chống đô la hóa, từng bước chuyển dần quan hệ huy động - cho vay ngoại tệ sang quan hệ mua - bán, từ đó nâng cao vị thế của VND.

Thực hiện chủ trương này, Ngân hàng Nhà nước đã kết hợp linh hoạt, đồng bộ các công cụ chính sách tiền tệ đưa lạm phát từ mức hai con số xuống một con số và duy trì ở mức thấp. Đồng thời, phương châm đảm bảo nắm giữ VND có lợi hơn USD được Ngân hàng Nhà nước tập trung kiên định triển khai trong điều hành chính sách tiền tệ thông qua công cụ lãi suất và tỷ giá. Theo đó, Ngân hàng Nhà nước đã áp dụng trần lãi suất tiền gửi USD 1%/năm đối với tổ chức vào năm 2010 và 3%/năm đối với cá nhân năm 2011 và điều chỉnh giảm dần về mức 0%/năm từ cuối năm 2015.

Theo Phó Thống đốc, việc áp dụng chính sách lãi suất USD 0% là một trong các giải pháp đồng bộ mà Ngân hàng Nhà nước triển khai để ổn định thị trường ngoại hối, neo kỳ vọng tỷ giá và nâng cao vị thế VND. Nhờ chính sách này, tỷ giá và thị trường ngoại hối ổn định. Tỷ lệ đô la hóa trong nền kinh tế giảm mạnh, tiền gửi ngoại tệ/tổng phương tiện thanh toán giảm từ mức 11,06% năm 2014 xuống khoảng 6,05% tính đến tháng 6/2024; tín dụng ngoại tệ/tổng tín dụng có xu hướng giảm.

Từ 2016 đến nay, Ngân hàng Nhà nước mua ròng khoảng 48,2 tỷ USD từ các tổ chức tín dụng bổ sung dự trữ ngoại hối; trong đó tính riêng từ 2016 đến 2021, Ngân hàng Nhà nước mua ròng khoảng 71 tỷ USD từ các tổ chức tín dụng.

“Lạm phát được kiểm soát giảm mạnh từ hai con số xuống một con số và duy trì ở mức thấp, nâng tầm giá trị VND và chuyển hóa nguồn lực USD trong dân thành nguồn vốn phục vụ nền kinh tế” - Phó Thống đốc nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, chống đô la hóa, từng bước chuyển dịch quan hệ huy động - cho vay sang quan hệ mua - bán ngoại tệ, nâng cao vị thế VND. Nguồn huy động ngoại tệ đáp ứng nhu cầu sử dụng ngoại tệ trong nước, thể hiện qua hệ số tín dụng/huy động ngoại tệ dưới 100% và giảm đều qua các năm từ mức 77,43% năm 2016 xuống mức 52,65% đến tháng 6/2024.

Chống đô la hóa là mục tiêu xuyên suốt cần kiên định thực hiện

Trao đổi tại cuộc họp, các chuyên gia kinh tế đều đánh giá cao Ngân hàng Nhà nước về các biện pháp chống đô la hóa. Theo TS. Võ Trí Thành - Chuyên gia kinh tế, thời gian qua, Ngân hàng Nhà nước đã thực hiện nghiêm túc chủ trương của Đảng, Nhà nước về chống đô la hóa nền kinh tế. Việc kiên định duy trì mức lãi suất 0% đối với USD đã trở thành giải pháp hỗ trợ hiệu quả cho mục tiêu ổn định tỷ giá, kiểm soát lạm phát và tăng giá trị VND, đặc biệt trong bối cảnh hiện nay khi nước ta đã chuyển sang một vị thế mới.

Chung nhận định, TS. Trương Văn Phước cho rằng, có được những kết quả tích cực trong ổn định kinh tế vĩ mô, một phần nhờ vào việc hạn chế đô la hoá.

Các chuyên gia kinh tế cũng đánh giá cao việc áp dụng chính sách lãi suất USD 0% do Ngân hàng Nhà nước đã và đang triển khai thực sự phát huy hiệu quả. Qua đó góp phần ổn định tỷ giá và thị trường ngoại tệ, giảm tỷ lệ đô la hóa, tăng dự trữ ngoại hối và tác động đến luồng kiều hối cũng như dòng vốn FII và FDI…

Theo TS. Lê Xuân Nghĩa, Ngân hàng Nhà nước ngay từ ban đầu đã có kế hoạch và lộ trình rõ ràng đối với việc duy trì hướng đến đưa lãi suất USD về 0%. Mặc dù còn tồn tại một vài bất cập, song những khó khăn này có thể điều chỉnh được và nhìn chung, công tác điều hành chính sách lãi suất và ngoại hối của Ngân hàng Nhà nước đã tác động tích cực đến nền kinh tế vĩ mô.

TS Lê Xuân Nghĩa kiến nghị, Ngân hàng Nhà nước cần tiếp tục duy trì và thực hiện đánh giá toàn diện chính sách này trong thời gian tới, đồng thời tiếp tục nghiên cứu để thực hiện đúng chủ trương giảm đô la hóa của Đảng và Nhà nước đã đề ra, đồng nghĩa với việc giảm sự “hấp dẫn” của việc nắm giữ đồng đô la trong tương lai.

Chung quan điểm chuyên gia kinh tế Nguyễn Xuân Thành ủng hộ chính sách giữ nguyên lãi suất USD 0% với ba lý do.

Thứ nhất, trong ngắn hạn, nếu thay đổi lãi suất USD thì thị trường sẽ nhìn nhận như một giải pháp tình thế, sẽ có tác động tiêu cực.

Thứ hai, trong trung hạn, chúng ta nhìn vào chính sách tiền tệ của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED), mặc dù lãi suất USD cao trên 5% nhưng trung hạn, FED kiên định kiểm soát lãi suất khoảng 2%, trong trung hạn lãi suất đồng đô la liên ngân hàng trên thị trường Hoa Kỳ sẽ ở mức khoảng 2,25% - 2,3%, nếu thế, chúng ta có thể duy trì trung hạn lãi suất tiền gửi đôla 0%.

Thứ ba, trong dài hạn, chúng ta theo định hướng kiên định chuyển từ huy động - cho vay ngoại tệ sang mua - bán ngoại tệ, từ đó nâng cao vị thế của VND.

GS.TS Trần Thọ Đạt cho rằng, phải xuất phát từ vấn đề gì đó rất bất cập trong thực tế, khi thị trường xảy ra biến động nào đó lớn thì mới cần phải điều chỉnh chính sách. Hiện thị trường rất ổn định, chưa cần can thiệp và nên giữ nguyên chính sách lãi suất USD 0%.

Kết luận cuộc họp, Phó Thống đốc Phạm Thanh Hà ghi nhận, đánh giá cao và tiếp thu những ý kiến đóng góp quý báu của các chuyên gia kinh tế. Trên cơ sở ý kiến của các chuyên gia tại cuộc họp này, trong thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước sẽ có báo cáo đánh giá kỹ lưỡng đối với việc triển khai chính sách lãi suất USD 0% trong thời gian qua.

Phó Thống đốc một lần nữa khẳng định, đối với Việt Nam, chống đô la hóa là mục tiêu xuyên suốt cần kiên định thực hiện theo chủ trương của Đảng, Nhà nước và Chính phủ đã đề ra, là định hướng lâu dài Ngân hàng Nhà nước cần tiếp tục triển khai. Qua thực tế điều hành, mục tiêu chống đô la hóa cho đến nay đã và đang được triển khai thành công nhất định. Chính sách lãi suất tiền gửi USD 0% là trụ cột chính của chủ trương chống đô la hóa, hỗ trợ tích cực cho ổn định thị trường tiền tệ, tỷ giá và kinh tế vĩ mô.

Về định hướng thời gian tới, Phó Thống đốc chia sẻ thêm, Ngân hàng Nhà nước sẽ tiếp tục điều hành đồng bộ, linh hoạt các công cụ chính sách tiền tệ, phối hợp chặt chẽ với các chính sách kinh tế vĩ mô khác để đảm bảo mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, kiên trì thực hiện chuyển dần quan hệ huy động - cho vay sang mua - bán ngoại tệ, chống đô la hóa theo chủ trương của Chính phủ.