Tỷ suất sinh giảm, mất cân bằng giới tính kéo dài

Sáng 25/4, tại Hà Nội, Cục Thống kê (Bộ Tài chính) đã công bố Báo cáo quốc gia về đăng ký và thống kê hộ tịch giai đoạn 2021-2024.

Tỷ lệ khai sinh muộn vẫn cao

Hội thảo là cơ hội để các đại biểu cùng thảo luận về nội dung báo cáo, lắng nghe thực tiễn từ địa phương, học hỏi kinh nghiệm quốc tế và cùng kiến tạo các giải pháp phù hợp cho giai đoạn tiếp theo.

Đồng thời, sẽ là bước tiến quan trọng để tiếp tục hoàn thiện hệ thống đăng ký và thống kê hộ tịch - một hệ thống không chỉ phục vụ quản lý, mà trước hết là phục vụ người dân.

Phát biểu khai mạc sự kiện, Cục trưởng Cục Thống kê Nguyễn Thị Hương cho biết, Việt Nam đã có một bước tiến quan trọng trong hành trình xây dựng hệ thống dữ liệu toàn diện, minh bạch và lấy con người làm trung tâm, khi chính thức công bố Báo cáo quốc gia về đăng ký và thống kê hộ tịch giai đoạn 2021-2024.

Báo cáo được xây dựng trên cơ sở nguồn dữ liệu đăng ký khai sinh, khai tử và kết hôn để phân tích thực trạng đăng ký khai sinh, khai tử, kết hôn cũng như các chỉ tiêu thống kê quan trọng liên quan đến mức sinh, mức chết và tình trạng hôn nhân.

Ngoài ra, báo cáo này đã thể hiện một cách khách quan thực trạng hệ thống đăng ký và thống kê hộ tịch trong giai đoạn vừa qua, chỉ ra những tiến bộ rõ rệt; đồng thời, thẳng thắn nhìn nhận các tồn tại, thách thức.

Cùng với đó, báo cáo được xây dựng trên nguyên tắc lấy người dân làm trung tâm, đảm bảo mọi cá nhân - kể cả những người thuộc nhóm dễ bị tổn thương nhất - đều được ghi nhận các sự kiện hộ tịch một cách bình đẳng, đầy đủ và kịp thời.

“Đây sẽ là tài liệu tham khảo quan trọng đối với Chính phủ, các cơ quan quản lý nhà nước và người dùng tin trong các hoạt động sử dụng, quản lý và khai thác dữ liệu hộ tịch”, bà Nguyễn Thị Hương nhấn mạnh.

Mất cân bằng giới tính tại các tỉnh phía Bắc

Công bố Báo cáo quốc gia về đăng ký và thống kê hộ tịch giai đoạn 2021-2024, bà Nguyễn Thanh Mai - Phó Trưởng ban Thống kê dân số và Lao động, Cục Thống kê - cho hay, Việt Nam đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong đăng ký khai sinh; trong đó, tỷ lệ khai sinh đúng hạn (trong vòng 60 ngày tính từ lúc sinh ra) tăng đều qua từng năm và đạt 84,9% vào năm 2024.

Tuy nhiên, tình trạng đăng ký khai sinh muộn vẫn còn phổ biến ở một số nhóm dân tộc thiểu số, lên tới 56%. Tương tự như khai sinh, số trường hợp đăng ký khai tử đúng hạn (trong vòng 15 ngày sau khi mất) chiếm tỷ trọng cao đạt 69,3% vào năm 2024, tuy nhiên tình trạng khai tử muộn vẫn phổ biến ở các vùng dân tộc thiểu số, có dân tộc lên tới gần 80%.

Báo cáo cũng đưa ra các phát hiện quan trọng về xu hướng sinh, tử và kết hôn. Tổng tỷ suất sinh đang giảm và thấp hơn mức sinh thay thế là 2,1 con/phụ nữ.

Trong khi đó, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn còn tồn tại và kéo dài trong nhiều năm vượt xa mức cân bằng là 104-106 bé trai/100 bé gái. Tình trạng này diễn ra phổ biến ở các tỉnh khu vực phía Bắc mà điển hình là Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Hưng Yên và Bắc Giang…

Theo Cục Thống kê, lần đầu tiên chúng ta có thể sử dụng dữ liệu hộ tịch hoàn chỉnh và cập nhật để thực hiện phân tích thống kê sinh, tử và kết hôn trên phạm vi cả nước. Đây là một dấu mốc rất quan trọng. Kết quả cũng cho thấy vẫn còn sự chênh lệch giữa các nhóm dân tộc và vùng miền trong công tác đăng ký hộ tịch.

Tuy vậy, các kết quả phân tích cũng đồng thời khẳng định rằng, đầu tư của Chính phủ vào chuyển đổi số trong hệ thống đăng ký hộ tịch đang mang lại hiệu quả. Trong thời gian tới, sẽ nâng cao tính kịp thời và độ chính xác của dữ liệu sẽ là yếu tố then chốt để mọi người đều được phản ánh trong hệ thống dữ liệu, đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau.