Trung Quốc thách thức thuế năng lượng mặt trời của Mỹ tại WTO

Ngày 16/8, hai bản đề nghị của Trung Quốc đã được lưu chuyển tới các thành viên WTO. Theo đó, đơn khiếu nại đặt câu hỏi về tính hợp pháp của biểu thuế theo Mục 201 mà chính quyền Trump đã áp dụng vào tháng 1 năm 2018 dưới danh nghĩa bảo vệ một vài nhà sản xuất pin và mô đun năng lượng mặt trời của Mỹ.

Thách thức gần đây nhất về thuế quan là Trung Quốc, Liên minh Châu Âu, Singapore, Đài Loan và Hàn Quốc đã đề nghị tham vấn thông qua WTO vào tháng 02, đánh dấu giai đoạn đầu tiên của tranh chấp chính thức. Ba nhà sản xuất Canada đã đệ đơn kiện chống lại thuế quan tại Tòa án Thương mại quốc tế Hoa Kỳ. Ngay cả khi WTO đồng ý với khiếu nại mới của Trung Quốc và thấy rằng thuế quan này vi phạm các quy tắc thương mại thì việc cứu trợ cho các công ty năng lượng mặt trời của Trung Quốc cũng không được bảo đảm. Chính quyền Trump có chọn để gạt bỏ phán quyết của tổ chức quốc tế. Ngay cả khi Hoa Kỳ tuân thủ, các xu hướng lịch sử sâu sắc hơn vẫn đang cản trở sự phục hồi của nhập khẩu năng lượng mặt trời của Trung Quốc tới Hoa Kỳ.

Trong tuyên bố của Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết “vì các hành vi vi phạm của Mỹ đã làm méo mó thị trường toàn cầu về các sản phẩm như quang điện và thiệt hại nghiêm trọng đến lợi ích thương mại của Trung Quốc, việc sử dụng cơ chế giải quyết tranh chấp của WTO là biện pháp cần thiết để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Trung Quốc và duy trì các quy tắc thương mại đa phương”.

Chính quyền Trump đã tiến hành đánh thuế- bắt đầu ở 30% đối với giá của các mô đun nhập khẩu và giảm dần sau 4 năm- sử dụng Mục 201 của Đạo luật Thương mại năm 1974. Biện pháp này đã tìm cách thúc đẩy một ngành công nghiệp phần lớn đã di chuyển ra nước ngoài, chỉ để lại Suniva và SolarWorld là những công ty sống sót gặp khó khăn về tài chính trong sản xuất tế bào silicon tinh thể của Mỹ. Luật sư tài chính dự án Allan Marks tại Milbank cho biết “về giá trị, Trung Quốc dường như có cơ sở rất mạnh để cạnh tranh với biểu thuế Mục 201 và cuối cùng có khả năng chiếm ưu thế trong WTO”.

Tuy nhiên, thời gian là một thách thức đáng kể. Những loại khiếu nại thương mại này mất thời gian dài để phân loại và thuế Mục 201 chỉ có 4 năm. Ngay cả khi thuế quan được xóa bỏ, cũng không đè bẹp triển vọng thương mại năng lượng mặt trời của Trung Quốc nhiều như các hàng rào hiện có. Nhà phân tích Jade Jones, người theo dõi sản xuất năng lượng mặt trời tại Wood Mackenzie Power and Renewables cho biết, các công ty có trụ sở tại Trung Quốc đã chuyển sản xuất của họ ra ngoài từ năm 2015 để ứng phó với thuế chống bán phá giá và thuế đối kháng của Hoa Kỳ về nhập khẩu năng lượng mặt trời từ Trung Quốc. Các nhà sản xuất lớn của Trung Quốc đã nhập khẩu mô đun năng lượng mặt trời vào Hoa Kỳ đã xây dựng nguồn cung cấp ở Đông Nam Á hoặc đã tạo quan hệ với các nhà cung cấp trong khu vực.

Trên thực tế, các nhà sản xuất Trung Quốc có nhiều lo ngại về vấn đề trong nước hơn khi chính phủ của họ đã quyết định cắt giảm hỗ trợ cho việc triển khai năng lượng mặt trời trong nước. Bắc Kinh đã ban hành một bộ chính sách vào tháng 6 để giảm các khoản thanh toán trợ cấp cho các thiết bị năng lượng mặt trời. Các nhà phân tích tính toán rằng các chính sách này sẽ cắt giảm việc triển khai năng lượng mặt trời của Trung Quốc khoảng 20 gigawatts trong năm nay. Điều đó có tác động nhiều hơn đến các nhà sản xuất tế bào và mô đun năng lượng mặt trời trong nước so với thuế suất Mục 201.

Là một thị trường mô đun năng lượng mặt trời lớn nhất thế giới, việc cắt giảm nhu cầu của Trung Quốc đã gợn sóng thông qua thị trường toàn cầu và thôi thúc nguồn cung. Sự thay đổi chính sách của Trung Quốc không chỉ là thay đổi kỳ vọng nhu cầu cho năm 2018 mà còn ảnh hưởng đến dự báo nhu cầu trong nhiều năm tới. Các nhà cung cấp sẽ cần tiếp tục tập trung vào các cơ hội mới trên thị trường xuất khẩu. Khi Trung Quốc mở ra diện mạo mới, rất nhỏ trong cuộc chiến thương mại, các nhà hưởng lợi lớn nhất có thể thực sự ở Hoa Kỳ. Các nhà lắp đặt và xay dựng cũng như các nhà sản xuất là những người sử dụng các nhà máy ở nước ngoài, đã dành cả năm 2017 để chống lại các mức thuế.

Hiện tại, thuế quan hạn chế việc cung cấp mô đun và góp phần vào mức giá cao hơn ở thị trường Hoa Kỳ so với các quốc gia khác. Nếu WTO đưa ra phán quyết có lợi cho Trung Quốc trong vụ khiếu nại của mình để chống lại Hoa Kỳ, các khách hàng Mỹ có thể thấy giá tốt hơn và nhiều việc làm hơn trong ngành công nghiệp năng lượng mặt trời.