Thuốc lá lậu hoành hành: Nguy cơ đe dọa sức khỏe và thất thu ngân sách

Tình trạng thuốc lá lậu không chỉ đơn thuần được rao bán tràn lan trên các nền tảng mạng xã hội mà còn xuất hiện ngày càng nhiều tại các cửa hàng, công khai thách thức pháp luật. Thị trường này không chỉ loạn về nguồn gốc, chất lượng sản phẩm mà còn đặc biệt rối loạn về thông tin.

Ở thị trường "chợ đen", người tiêu dùng dễ dàng bắt gặp những sản phẩm thuốc lá truyền thống và thuốc lá thế hệ mới với đa dạng chủng loại, mùi vị được những người bán đã tự "hô biến" bày bán và quảng cáo công khai. Tuy nhiên, đi kèm với sự đa dạng này là những rủi ro tiềm ẩn về chất lượng. Nguồn gốc xuất xứ của các sản phẩm này thường không rõ ràng, thành phần hóa học không được kiểm soát, tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây hại cho sức khỏe.

Điều đáng lo ngại hơn cả là tình trạng thuốc lá lậu đang nhắm vào đối tượng thanh thiếu niên. Với những lời quảng cáo hấp dẫn, bao bì bắt mắt và giá cả phải chăng, thuốc lá lậu đã trở thành một mối đe dọa lớn đối với bộ phận giới trẻ, thanh thiếu niên hiếu kỳ.

Trước tình trạng buôn lậu, tàng trữ, buôn bán thuốc lá điếu, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng có chiều hướng gia tăng, gây nguy hại, ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng, an ninh xã hội, ngày 13/5/2024 Thủ tướng Chính phủ đã có Công điện số 47/CĐ-TTg về việc tăng cường quản lý thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Thực hiện công điện này, Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo các cục hải quan địa phương và Cục Điều tra chống buôn lậu tăng cường các biện pháp nghiệp vụ nắm tình hình, quản lý chặt chẽ các hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, tạm nhập tái xuất, kịp thời phát hiện, ngăn chặn việc vận chuyển thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng trái phép.

Theo đó, các đơn vị Hải quan địa phương đã chủ động phối hợp với lực lượng chức năng ngăn chặn nhiều vụ kinh doanh thuốc lá điện tử quy mô lớn. Điển hình, ngày 12/6/2024, Đội Quản lý thị trường số 4, Cục Quản lý thị trường Quảng Ninh, Đội Cảnh sát Điều tra tội phạm về kinh tế và chức vụ, Công an TP. Móng Cái và Tổ Kiểm soát hải quan, Chi cục Hải quan cửa khẩu Móng Cái trong quá trình làm nhiệm vụ, phát hiện, tạm giữ 5.390 lọ tinh dầu dùng cho máy pod (thuốc lá điện tử) không rõ nguồn gốc, xuất xứ.

Trước đó, ngày 6/6/2024, từ thông tin và phối hợp của Đội Kiểm soát hải quan (Cục Hải quan Hải Phòng), Đội Quản lý thị trường số 5, Cục Quản lý thị trường tỉnh Hưng Yên phối hợp với Đội Quản lý thị trường số 3 và Phòng Cảnh sát kinh tế (Công an tỉnh Hưng Yên), Công an huyện Tiên Lữ khám nơi cất giấu tang vật vi phạm hành chính đối với kho hàng hóa tại xã Thiện Phiến, huyện Tiên Lữ, tỉnh Hưng Yên do ông Trần Xuân Hà, sinh 1980 tại Bắc Ninh làm chủ, phát hiện tổng cộng 163.410 sản phẩm thiết bị thuốc lá điện tử các loại và 9.913 kg phụ kiện thuốc lá điện tử các nhãn hiệu. Toàn bộ số hàng hóa nêu trên có nhãn, bao bì hàng hóa thể hiện thông tin bằng chữ nước ngoài, không có nhãn phụ bằng tiếng Việt Nam, có dấu hiệu là hàng hóa nhập lậu.

Theo ông Nguyễn Tiến Đạt, Phó Cục trưởng Cục Quản lý thị trường TP. Hồ Chí Minh, trong 8 tháng đầu năm 2024, Cục Quản lý thị trường TP. Hồ Chí Minh đã tập trung triển khai thực hiện các giải pháp nâng cao hiệu quả trong công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường; giám sát chặt chẽ hoạt động kinh doanh trong thương mại truyền thống và trên thương mại điện tử đối với hoạt động kinh doanh hàng hoá có điều kiện, các loại hàng hóa chưa được cấp phép, trong đó chú trọng tập trung xử lý thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng chưa được phép lưu hành tại Việt Nam.

Để ngăn chặn tình trạng buôn lậu thuốc lá, cần có sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan chức năng, doanh nghiệp và cộng đồng. Ngoài ra, cần tăng cường tuyên truyền về tác hại của thuốc lá, đặc biệt đối với giới trẻ. Hoàn thiện khung pháp lý để xử lý nghiêm các hành vi buôn lậu thuốc lá. Tăng cường hợp tác quốc tế để ngăn chặn đường dây buôn lậu thuốc lá xuyên quốc gia.