Tháo gỡ quan ngại để quản lý thuốc lá thế hệ mới

Hội thảo cập nhật thông tin mới về tiến độ quản lý thuốc lá thế hệ mới cũng như tháo gỡ những quan ngại trong việc kiểm soát mặt hàng này. Phát biểu tại Hội thảo, ông Đinh Dũng Sỹ - Vụ trưởng Vụ Pháp luật, Văn phòng Chính phủ cho biết, từ năm 2017, Chính phủ đã giao Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan ngang bộ, tổ chức liên quan nghiên cứu xây dựng dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định số 67 năm 2013 về một số điều và biện pháp thi hành Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá. Cho đến nay, tiến độ xây dựng, thống nhất ý kiến giữa các bộ để trình Chính phủ xem xét, thông qua đã là muộn. Đồng thời, dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 67 về kinh doanh thuốc lá vẫn chưa được hoàn thiện, trình Chính phủ ban hành. Do đó, khuyến nghị cần sớm thống nhất các nội dung còn ý kiến khác nhau và trình Chính phủ dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 67 về kinh doanh thuốc lá trong thời gian sớm nhất.

Theo quy định Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá thì thuốc lá làm nóng được hiểu là thuốc lá và thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật. Mặt khác, công ước khung FCTC của WHO đã khẳng định thuốc lá làm nóng là sản phẩm thuốc lá và cần được quản lý như thuốc lá. Đối với thuốc lá điện tử thì pháp luật hiện nay chưa có quy định.

Từ năm 2019, tại Báo cáo số 2379/BC-UBVĐXH14 ngày 20/10/2019 thẩm tra Báo cáo của Chính phủ về kết quả hoạt động và quản lý sử dụng Quỹ Phòng chống tác hại của thuốc lá giai đoạn 2018-2019, Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội nay là Ủy ban Xã hội của Quốc hội đã kiến nghị Chính phủ “Xây dựng quy định nhằm quản lý hoạt động kinh doanh các sản phẩm thuốc lá mới xuất hiện như thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng và các sản phẩm thuốc lá mới khác xuất hiện trên thị trường.”

Thông tin về tiến trình quản lý thuốc lá thế hệ mới, ông Cao Trọng Quý - Trưởng phòng Công nghệ Thực phẩm, Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương, cho biết: “Trong tháng 10, Bộ Công Thương đã làm việc trực tiếp với lãnh đạo Bộ Y tế cùng các Cục, Vụ để thống nhất một số nội dung liên quan đến sửa đổi Nghị định thay thế Nghị đinh 67/2013. Trên cơ sở đóng góp ý kiến của Bộ Y tế, Bộ Công thương đã hoàn thiện dự thảo Nghị định mới và cũng đang lấy ý kiến chính thức từ Bộ Y tế bằng văn bản. Dự kiến trong tháng 12, sau khi có ý kiến trả lời bằng văn bản của Bộ Y tế đối với một số nội dung còn vướng mắc, Bộ Công Thương sẽ trình Thủ tướng Chính phủ dự thảo Nghị định mới. Đây cũng là căn cứ để giúp công tác quản lý Nhà nước về thuốc lá trong thời gian tới được thuận tiện và hiệu quả hơn”.

Theo đại diện Viện Tiêu chuẩn Chất lượng Việt Nam, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng, Bộ Khoa học - Công nghệ cho rằng, đối với thuốc lá làm nóng là sản phẩm có điếu thuốc được chế biến từ thuốc lá, tách riêng với thiết bị làm nóng, có thể được xác định là dạng khác của thuốc lá. Bộ Khoa học - Công nghệ thống nhất với đề xuất của Bộ Công Thương là việc quản lý thuốc lá làm nóng cần thực hiện theo Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá và các văn bản pháp luật hiện hành. Bộ này cũng tích cực hỗ trợ xây dựng tiêu chuẩn chất lượng cho nhóm thuốc lá thế hệ mới để đáp ứng nhu cầu sử dụng sản phẩm an toàn cho sức khỏe của người tiêu dùng.

Theo đó, cuối năm 2020, Bộ Khoa học - Công nghệ đã ban hành Quyết định số 3458/QĐ-BKHCN về việc công bố 03 tiêu chuẩn quốc gia về sản phẩm thuốc lá làm nóng, bao gồm 02 tiêu chuẩn về phương pháp thử nghiệm và 01 tiêu chuẩn về yêu cầu kỹ thuật”.

Đại diện cho quyền lợi người tiêu dùng, bà Nguyễn Quỳnh Liên – Trưởng ban Dân chủ Pháp luật, cơ quan Ủy ban Trung ương Mặt trận tổ quốc Việt Nam cho rằng, "chúng ta cần đặt mình vào vị trí của người dân nói chung, người hút thuốc trưởng thành nói riêng khi đặt đề xuất cấm thuốc lá thế hệ mới trong bối cảnh hàng lậu vẫn đang chiếm lĩnh thị trường chợ đen và xem xét từ góc độ quyền lợi của người trong tiêu dùng và cách tiếp cận bảo vệ sức khỏe cộng đồng, có thể nhận ra, người hút thuốc trưởng thành đang bị bỏ quên, chưa được đối xử công bằng và bình đẳng trước cơ hội chăm sóc sức khỏe".

Bà Liên cho hay, người hút thuốc hợp pháp có quyền bình đẳng và được pháp luật tạo điều kiện để tiếp cận những sản phẩm chính danh, chất lượng trong chăm sóc sức khỏe khi có nhu cầu được chuyển đổi sang thuốc lá thế hệ mới ít tác hại hơn thuốc lá điếu. Đáng tiếc, những điều luật bảo vệ con người này dường như đang bị “bỏ quên” trong trường hợp thuốc lá thế hệ mới, khiến người hút thuốc phải đối mặt với nhiều nguy cơ về hệ lụy không mong muốn.

Thông tin từ góc nhìn của Bộ Tư pháp, ông Lê Đại Hải - Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế, Bộ Tư pháp cho biết, định nghĩa thuốc lá được quy định tương đối mở trong Luật. Như vậy, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới có thể thuộc định nghĩa thuốc lá trong Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá. Tuy nhiên, thuốc lá thế hệ mới vẫn là mặt hàng chưa được quản lý trên thực tế.

Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật dân sự đánh giá, hiện nay, Bộ Công Thương được giao chủ trì sửa đổi, bổ sung Nghị định 67 về kinh doanh thuốc lá. Nghị định sửa đổi, bổ sung đã được Bộ Tư pháp thẩm định và đang trong quá trình hoàn thiện để trình Chính phủ xem xét ban hành. Qua nghiên cứu Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, bên cạnh phối hợp với các cơ quan liên quan để nghiên cứu, Bộ Công Thương có thể bổ sung nội dung về quản lý thuốc lá thế hệ mới vào trong Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 67, đáp ứng nhu cầu quản lý.

Cũng tại Hội thảo, Đại diện các bộ ban ngành liên quan đều đồng quan điểm về việc sớm đưa thuốc lá thế hệ mới vào quản lý nhằm giải quyết thực trạng ách tắc đang diễn ra hiện nay. Quản lý cũng đồng thời là cách tối ưu để kiểm chứng thực tiễn và toàn diện các tác động của sản phẩm này trên nhiều mặt, khi ngày càng nhiều người hút thuốc tìm đến các sản phẩm này như giải pháp giảm tác hại.

Do vậy, càng triển khai sớm biện pháp quản lý đối với thuốc lá thế hệ mới, chính sách kiểm soát thuốc lá quốc gia sẽ càng hoàn thiện, đảm bảo mọi sản phẩm thuốc lá chịu sự giám sát của luật pháp, tạo sự an tâm cho cộng đồng, xã hội.