Thận trọng, hợp lý

“Không ngồi trên lưng hổ”

Gần đây, việc doanh nghiệp (DN) Trung Quốc trúng thầu cung cấp đường ống gang dẻo cho dự án nước sạch sông Đà giai đoạn 2 đang khiến dư luận lo ngại về chất lượng. Các chuyên gia đều khẳng định có quá nhiều công trình do nhà thầu Trung Quốc thi công khiến người dân lo lắng. Do vậy, người dân mất niềm tin vào năng lực nhà thầu Trung Quốc cũng là điều dễ hiểu.

Điển hình nhất với chính người dân Thủ đô là dự án đường sắt trên cao Cát Linh - Hà Đông. Dự án này do nhà thầu Trung Quốc xây dựng, chỉ sau vài năm đã bị đội vốn lên gấp 2, 3 lần so với giá trúng thầu và bị chậm trễ kéo dài, kèm theo đó là bao hệ lụy.

Dự án tai tiếng nữa liên quan đến nhà thầu Trung Quốc là Nhà máy Thép Thái Nguyên, chỉ sau 1 năm, dự án này đã “đội vốn” gấp đôi với những lý do “rất trên trời”. Như vậy, cái giá trúng thầu ban đầu tuy thấp, nhưng trên thực tế sau đó đã trở thành đắt hơn gấp nhiều lần.

Hay như Dự án Nhà máy gang thép Lào Cai được khởi công vào cuối tháng 4/2008, với công suất một triệu tấn mỗi năm (lớn gấp 4 lần Nhà máy gang thép Thái Nguyên trước khi mở rộng) do Công ty TNHH Khoáng sản và Luyện kim Việt - Trung làm chủ đầu tư. Dự án có tổng mức đầu tư khoảng 340 triệu USD, trong đó Việt Nam góp 55%. Đơn vị trúng thầu thi công xây dựng là Công ty TNHH khống chế cổ phần gang thép Côn Minh (Trung Quốc).

Tháng 3/2013, Dự án nhà máy gang thép Lào Cai gây xôn xao dư luận với thông tin nhà thầu Trung Quốc “bùng” tiền. Một nhà thầu phụ Trung Quốc sau khi ký hợp đồng mua vật liệu và thuê nhân công san ủi mặt bằng đã lặng lẽ rời khỏi công trường, để lại khoản nợ các cá nhân, đơn vị Việt Nam gần 5 tỷ đồng. Chủ đầu tư nhận định, lỗi thuộc đơn vị thi công, trong khi đó, phía Côn Minh cho rằng, hoạt động nhà thầu phụ do chủ đầu tư kiểm soát, không phải lỗi tại tổng thẩu.

Ông Đinh La Thăng - Bí thư Thành ủy TP. Hồ Chí Minh đã từng nhận xét về sự yếu kém của nhà thầu Trung Quốc. Nhiều chuyên gia kinh tế, đại biểu Quốc hội cũng đã lên tiếng về nhà thầu Trung Quốc và cảnh báo “đừng ngồi lên lưng hổ”. Bởi khi đã chọn nhà thầu Trung Quốc, sẽ phải lệ thuộc họ rất nhiều thứ và cuối cùng phải theo yêu cầu của họ. Phần lớn nhà thầu Trung Quốc khi tham gia đấu thầu đều khẳng định có thiết bị tốt, kỹ thuật cao. Nhưng khi đã trúng thầu, trong quá trình thi công, máy móc, thiết bị thường lạc hậu, kỹ thuật yếu kém, dẫn đến các dự án thường chậm tiến độ và không đảm bảo chất lượng.

Quyết sách kịp thời

Trước thực trạng trên, UBND TP. Hà Nội có văn bản kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Tổng công ty Vinaconex tạm dừng việc ký kết hợp đồng với nhà thầu cung cấp vật tư ống gang dẻo và phụ kiện tuyến đường ống dẫn nước sạch sông Đà số 2.

Theo thông cáo của chủ đầu tư: “Doanh nghiệp trúng thầu là Công ty TNHH Sản xuất ống gang dẻo Xinxing - Trung Quốc với giá trúng thầu thấp hơn khoảng 11,8% so với giá gói thầu được phê duyệt”. Nhà thầu được chủ đầu tư tin tưởng là “công ty có uy tín trên thế giới và có 20 năm kinh nghiệm về sản xuất các ống kích thước lớn, có năng lực tài chính tốt và đã niêm yết trên thị trường chứng khóan”.

Tuy nhiên, báo cáo của Trung tâm hỗ trợ đấu thầu (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), đơn vị thẩm định hồ sơ thầu lại đưa ra một vài nhận định quan ngại về chất lượng ống gang dẻo của đơn vị này. Báo cáo của trung tâm cho biết: “Mặc dù nhà thầu được đánh giá đáp ứng yêu cầu về mặt kỹ thuật nhưng theo đánh giá của các chuyên gia, chất lượng ống gang dẻo của nhà thầu tại một số dự án thực hiện tại Việt Nam chưa làm hài lòng khách hàng. Một số thông tin khác từ khách hàng trên thế giới cũng không hài lòng với sản phẩm ống gang dẻo của Xinxing”.

UBND TP. Hà Nội đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo chủ đầu tư nghiên cứu kỹ về ý kiến của tư vấn xét thầu, dư luận nhân dân liên quan đến việc lựa chọn nhà thầu của gói thầu cung cấp ống gang dẻo và phụ kiện.

TP. Hà Nội kiến nghị Chính phủ chỉ đạo chủ đầu tư thuê đơn vị tư vấn quốc tế có đủ năng lực thực hiện kiểm định, đánh giá chất lượng toàn diện của đoạn đường ống mẫu do nhà thầu cung cấp, bảo đảm theo các tiêu chí kỹ thuật của hồ sơ mời thầu. Trường hợp kết quả không đạt yêu cầu về kỹ thuật, chủ đầu tư phải thông báo hủy ngay kết quả đấu thầu.