Quản lý ngành hàng kinh doanh đa cấp đúng pháp luật

Để thuận lợi trong việc tiếp cận thông tin giữa cơ quan quản lý và doanh nghiệp, năm 2009, Bộ Nội vụ cho phép Hiệp hội Bán hàng đa cấp đi vào hoạt động. Theo đánh giá của doanh nghiệp, sự có mặt của hiệp hội đã tạo nền tảng vững chắc cho ngành, nhờ thông tin minh bạch, bộ máy hoạt động bài bản hơn. Thời gian qua, Hiệp hội Bán hàng đa cấp đóng vai trò là cầu nối giữa cơ quan quản lý nhà nước và doanh nghiệp trong ngành. Tuy nhiên, xét về mức độ cải thiện theo hướng đúng bản chất ngành nghề và công việc thì hiệp hội vẫn chưa đạt được.

Hiện nay, công tác quản lý ngành hàng kinh doanh đa cấp đang rất khó khăn, bởi tốc độ tăng trưởng nhanh về số lượng lẫn người tham gia. Vì vậy, cuối tháng 7/2015, tại TP.Hồ Chí Minh đã diễn ra Hội nghị Phổ biến Pháp luật bán hàng đa cấp, do Cục Quản lý cạnh tranh Bộ Công Thương, Hiệp hội Bán hàng đa cấp và Sở Công Thương các tỉnh, thành phố phía Nam tổ chức.

Tại Hội nghị Phổ biến Pháp luật bán hàng đa cấp, ông Bạch Văn Mừng - Cục trưởng Cục Quản lý cạnh tranh Bộ Công Thương đã giải đáp và phân tích những thắc mắc do các sở và doanh nghiệp nêu ra; các Sở Công Thương cũng giải thích để các doanh nghiệp hiểu rõ hơn về những thủ tục mà họ sẽ gặp phải khi kinh doanh tại các địa phương, bàn cách giải quyết đúng pháp luật và nhanh nhất.

Đến nay, bán hàng đa cấp đã trở thành ngành kinh doanh hoàn thiện với quy mô 47 công ty đang hoạt động trên cả nước. Bên cạnh con số đã được cấp phép hoạt động, hiện còn 8 hồ sơ đăng ký đang trong quá trình thẩm định. Tổng doanh thu của ngành trong 6 tháng đầu năm 2015 là 3.200 tỷ đồng. Trong đó, 5 công ty có doanh thu lớn nhất là: Công ty TNHH Amway Việt Nam, Công ty TNHH MTV Herbalife Việt Nam, Công ty TNHH Thiên Ngọc Minh Uy, Công ty TNHH Thương mại Vision Việt Nam, Công ty TNHH Unicity Việt Nam.

Theo thống kê của Hiệp hội Bán hàng đa cấp, đến nay, ngành bán hàng đa cấp đang thu hút 1.150.000 người tham gia kinh doanh. Với lượng lớn nhân sự tham gia rất dễ phát sinh những vấn đề phức tạp, nếu các doanh nghiệp không có đường đi kinh doanh đúng bản chất của ngành.

Hiện tại hệ thống pháp luật về quản lý ngành bán hàng đa cấp đã có một loạt các quy định như: Nghị định 42/2014/NĐ-CP về quản lý hoạt động bán hàng đa cấp; Thông tư 24/2014/TT-BCT quy định chi tiết một số điều của Nghị định 42; Thông tư 197/2014/TT-BTC quy định mức thu, chế độ thu, nộp quản lý và sử dụng phí thẩm định, lệ phí cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp.

Theo đánh giá của Hiệp hội Bán hàng đa cấp, trên thị trường, thực tế vẫn còn một bộ phận các doanh nghiệp lợi dụng kẽ hở của pháp luật trong việc kiểm soát chưa đồng bộ, triệt để đã có những hành động kinh doanh bất chính thông qua các hoạt động như kinh doanh thương mại điện tử không đúng với bản chất công việc, huy động vốn người tham gia, đầu tư tài chính, đầu tư ảo, nhượng quyền thương mại online, kinh doanh hàng hóa trá hình… Mặc dù, luật pháp đã có chế tài xử lý những hành vi vi phạm, như tại Điều 36 Nghị định 71/2014/NĐ-CP “hành vi không thực hiện đúng quy định về đối tượng kinh doanh không đúng đối tượng kinh doanh theo phương thức bán hàng đa cấp…” sẽ bị phạt từ 40 triệu đồng đến 60 triệu đồng; và cũng tại điểm b, khoản 3 Điều 36 “yêu cầu người muốn tham gia bán hàng đa cấp phải thực hiện đặt cọc hoặc đóng một khoản tiền nhất định dưới bất kỳ một hình thức nào để tham gia mạng lưới bán hàng đa cấp” sẽ phạt từ 60 triệu đến 100 triệu đồng…, nhưng có lẽ các mức phạt này không đủ sức răn đe, nên các doanh nghiệp vẫn lợi dụng mô hình đa cấp kinh doanh bất chính.