Nông sản Việt cần tính chuyện đường dài

Tại cuộc làm việc giữa Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) với các doanh nghiệp (DN) phân phối, Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam bàn các giải pháp hỗ trợ kết nối, tiêu thụ nông sản diễn ra mới đây, bà Phạm Thị Hà Anh - Giám đốc Công ty CP lương thực Bình Minh - chia sẻ câu chuyện thất bại của DN mình khi thực hiện bao tiêu nông sản ở Lai Châu (Sơn La), đó là vì địa bàn quá xa, DN phải tuyển thêm 50 nhân viên để quản lý, thu mua trong khi vùng nguyên liệu manh mún.

Cũng theo bà Phạm Thị Hà Anh, mặc dù trái vải thiều Việt Nam rất ngon, nông sản Việt cũng được thế giới rất khen ngợi, nhưng chuỗi tạo ra sản phẩm đang còn một số vấn đề. Đối với những sản phẩm có thời gian thu hoạch ngắn, áp lực sản lượng lớn như vải thiều của tỉnh Bắc Giang, cần thiết phải đẩy mạnh chế biến sâu như vải đóng hộp, sấy khô nhưng chúng ta vẫn chưa phát triển. Đây là điểm yếu so với các đối thủ cạnh tranh. Không những vậy, thiết kế bao bì, mẫu mã cũng đang rất vướng mắc.

"Vừa qua, DN có kết nối với hợp tác xã (HTX) chế biến vải khô ở Bắc Giang, chúng tôi tư vấn cho HTX cách thiết kế về mẫu hộp, làm bao bì. Nói một hồi, HTX chia sẻ rằng thế thì phức tạp quá, họ khó làm được", bà Phạm Thị Hà Anh chia sẻ.

Đề cập đến vấn đề quy hoạch, đại diện Công ty TNHH Nam Quốc Minh Global chia sẻ một câu chuyện đã nói rất nhiều, tại Trung Quốc khi một DN muốn mua sản phẩm nào đó, họ chỉ cần làm việc với một công ty là có thể mua được 1.000 tấn sản phẩm, nhưng ở Việt Nam có khi phải làm việc với 10 - 20 người. Không có DN nào đủ nhân lực để xé lẻ ra như vậy, vừa tăng chi phí giá thành vừa khiến giá vận chuyển đắt gấp đôi nơi khác.

Bà Vũ Thị Hậu - Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam - cho rằng, các thành viên trong Hiệp hội luôn có nhu cầu rất cao với các sản phẩm nông sản Việt. Tuy nhiên, sản phẩm của các HTX, đơn vị phải đồng đều về chất lượng, đảm bảo đủ số lượng trong thời gian dài, không thể một mình một giá nếu sản phẩm đó không có gì khác biệt. Cũng theo bà Hậu, để hạn chế đến mức thấp nhất tình trạng ùn ứ khi vào vụ, hết vụ lại khan hiếm, ngành nông nghiệp, các địa phương có thể tính đến sản xuất rải vụ.

Trong khi đó, bà Nguyễn Thị Phương - Phó Tổng giám đốc Vincommerce - cho rằng, để giải quyết căn cơ bài toán tiêu thụ nông sản thì việc đa dạng hóa các kênh phân phối là rất quan trọng.

Các DN cho rằng, việc hỗ trợ tiêu thụ nông sản vượt qua giai đoạn dịch Covid-19 chỉ là giải pháp tạm thời. Muốn phát triển thị trường nông sản phải dựa vào thế kiềng 3 chân là: đầu vào, đầu ra và nền tảng sản xuất, nếu hoàn thiện được vững chắc thế chân kiềng này, Việt Nam có thể dễ dàng xuất khẩu nông sản ra nước ngoài. Do đó, Bộ NN&PTNT cần phối hợp với các địa phương triển khai quy hoạch vùng nguyên liệu theo chứng chỉ, theo nhu cầu, tạo ra những sản phẩm mà khi nhắc đến là họ nghĩ ngay của Việt Nam.

“Nhiệm vụ chúng tôi là mang sản phẩm Việt Nam ra thế giới. Chúng tôi mua sản phẩm cuối cùng, yêu cầu đòi hỏi sản phẩm phải có chất lượng. Bộ NN&PTNT cần quy hoạch thành HTX, vùng trồng có chứng chỉ, DN chỉ đến thu mua. Như vậy, thị trường mở rộng ra rất rộng lớn”, bà Hà Anh nói.

Hàng Việt Nam đi nước ngoài được yêu mến vì độ chất. Nhưng để đi xa thì vấn đề lại ở chính sách, cần tạo ra chuỗi giá trị sản phẩm. Cần sự chuyên môn hóa trong cả chuỗi sản xuất. Ở đó, DN đảm bảo đầu ra, Bộ NN&PTNT, các địa phương cung cấp thông tin đầu vào, nông dân sản xuất theo yêu cầu của DN thông qua HTX, DN mua với giá hợp lý, có hợp đồng bảo đảm thì chắc chắn chuỗi cung ứng tiêu thụ sẽ thông suốt.

Trước phản ánh của DN, ông Hoàng Trung - Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT) - cho biết, ngành nông nghiệp đang hướng tới cấp mã số vùng trồng cho những nông sản chủ lực. Việc cấp mã số vùng trồng, nông dân sẽ phải sản xuất theo đúng quy trình. Những nông sản ở vùng cấp mã số không chỉ để cho xuất khẩu mà còn cho cả thị trường trong nước. Khi đó, DN thu mua được sản phẩm như ý, người dân có trách nhiệm trong sản xuất. DN có thể đặt hàng với những sản phẩm được cấp mã số vùng trồng.