NHNN giảm lãi suất điều hành để cứu nền kinh tế?

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vừa thông báo về việc điều chỉnh giảm lãi suất điều hành. Theo đó, kể từ ngày 16/9/2019, lãi suất tái cấp vốn giảm từ 6,25% xuống 6%/năm, lãi suất tái chiết khấu giảm từ 4,25% xuống 4%/năm.

Ngoài ra, lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toán điện tử liên ngân hàng và cho vay bù đắp thiếu hụt vốn trong thanh toán bù trừ của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đối với các ngân hàng từ 7,25%/năm xuống 7,0%/năm. Lãi suất chào mua giấy tờ có giá qua nghiệp vụ thị trường mở từ 4,75%/năm xuống 4,5%/năm. Đây cũng là lần điều chỉnh lãi suất điều hành đầu tiên của NHNN kể từ tháng 10/2017.

Thời điểm thích hợp để giảm lãi suất

Nhiều chuyên gia đánh giá, động thái này không quá bất ngờ khi cách đây gần 2 tháng, Ngân hàng Nhà nước đã có bước đi đầu tiên là giảm 0,25% lãi suất tín phiếu. Đây cũng là thời điểm thích hợp để cơ quan này đưa ra quyết định giảm lãi suất điều hành.

Theo bà Phạm Thị Hoàng Anh, Viện trưởng Viện nghiên cứu Học viện Ngân hàng, một trong những điều kiện thuận lợi để NHNN giảm lãi suất đến từ nội tại nền kinh tế bởi hiện nay nền tảng kinh tế vĩ mô của chúng ta đương đổi ổn định.

“Hiện nay, lạm phát đang được kiểm soát ở mức tương đối thấp. Theo con số thống kê thì lạm phát của chúng ta trong 8 tháng đầu năm tăng 2,57%, thấp nhất trong vòng 3 năm qua. Như vậy, khi giảm lãi suất áp lực tới lạm phát dù có tăng lên nhưng sẽ không ảnh hưởng tới cục diện vĩ mô chung của nền kinh tế. Có nghĩa rằng, dù lãi suất có giảm thì lạm phát vẫn được giữ trong tầm kiểm soát”.

Một yếu tố khác có thể kể đến đó chính là việc lãi suất tiết kiệm tại nhiều ngân hàng thương mại đang “nóng lên” bởi cuộc đua huy động vốn của các NHTM. Dù việc giảm lãi suất điều hành chỉ 0,25 điểm phần trăm là không lớn song động thái này vừa được xem là “kim chỉ nam” định hướng cho thị trường ứng xử theo, vừa là giải pháp để hỗ trợ nguồn thanh khoản với chi phí rẻ hơn cho các nhà băng, từ đó giúp chi phí vốn của các ngân hàng tốt hơn để đảm bảo giữ ổn định lãi suất cho vay.

Với những tích cực từ nền kinh tế vĩ mô, đặt trong bối cảnh kinh tế thế giới có nhiều bất ổn và khó khăn, nhiều ngân hàng trung ương trên thế giới đã và đang giảm lãi suất. Trong đó, Cục dự trữ liên bang Mỹ (FED) nhiều khả năng cũng sẽ giảm lãi suất thời gian tới. Nhiều nước trong nhóm nền kinh tế mới nổi cũng đã giảm lãi suất

“Trong bối cảnh hàng loạt ngân hàng trung ương trên thế giới liên tiếp nới lỏng lãi suất gần đây, thì NHNN khó có thể không đi theo xu hướng chung”, bà Hoàng Anh cho biết thêm.

Trong khi đó, theo TS Nguyễn Trí Hiếu, Việt Nam đang chịu nhiều tác động kép từ cuộc chiến thương mại giữa Mỹ Trung Quốc. Trong cuộc chiến này, sự suy yếu của cả nền kinh tế Trung Quốc và Mỹ đã ảnh hưởng tới Việt Nam do đây là hai đối tác thương mại lớn nhất của nước ta (một bên là nước nhập khẩu lớn nhất, một bên là nước xuất khẩu lớn nhất).

Để duy trì đà tăng trưởng và hỗ trợ nền kinh tế thì động thái cắt giảm lãi suất điều hành của NHNN là phù hợp ở thời điểm này.

Bản thân NHNN cũng thừa nhận, giai đoạn trước đây, trong bối cảnh lãi suất quốc tế gia tăng, NHNN đã điều hành đồng bộ các giải pháp chính sách tiền tệ nhằm ổn định mặt bằng lãi suất, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô và hỗ trợ tăng trưởng hợp lý.

Còn trong giai đoạn gần đây, kinh tế thế giới diễn biến kém thuận lợi hơn, nhiều ngân hàng trung ương các nước trong đó có Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed), Ngân hàng trung ương Châu Âu (ECB) đã giảm lãi suất điều hành. Vì vậy, việc NHNN giảm lãi suất tại thời điểm hiện nay là hoàn toàn phù hợp.

Cần độ trễ và thẩm thấu

Đánh giá về động thái mới đây của NHNN, chuyên gia chứng khoán tại công ty chứng khoản Bảo Việt thừa nhận, trong bối cảnh rủi ro kinh tế toàn cầu suy giảm ngày càng tăng và nhiều Ngân hàng trung ương các nước khác trên thế giới đã cắt giảm lãi suất, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam giảm lãi suất là điều đã được dự báo trước.

Tuy nhiên, theo chuyên gia từ BVSC, việc cắt giảm này của NHNN chỉ mang tính chất định hướng và tâm lý là chủ yếu.

Dưới góc nhìn khác, nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, chính sách này của NHNN sẽ có những độ trễ nhất định bởi các loại lãi suất mà NHNN thông báo điều chỉnh giảm là lãi suất áp dụng trên thị trường 2, tức thị trường liên ngân hàng.

Trong khi đó, tại Việt Nam, tính liên kết giữa lãi suất trên thị trường liên ngân hàng và thị trường huy động vốn và cho vay giữa ngân hàng với các thành phần kinh tế khác (tức thị trường 1) là không quá chặt chẽ.

Do đó, với mặt bằng lãi suất, độ trễ tác động sẽ phụ thuộc vào tính lan tỏa của lãi suất điều hành đối với mỗi thành phần trên thị trường. Mặt bằng lãi suất trên thị trường có thể sẽ giảm nhẹ từ quý I năm sau

Cũng phải nói thêm rằng, việc cắt giảm lãi suất điều hành khoảng 0,25% là khá thấp so với mặt bằng lãi suất cho vay hiện vào khoảng 9 – 13%/năm. Do vậy, ảnh hưởng của động thái cắt giảm lãi suất điều hành của NHNN tới mặt bằng lãi suất huy động và lãi suất cho vay sẽ là không nhiều và sẽ không quá lớn như ở các nước phát triển như Mỹ hay châu Âu...Ngay cả đợt cắt giảm lãi suất tín phiếu hồi tháng 7 mới đây cũng có tác động rất hạn chế đến mặt bằng lãi suất cho vay trên thị trường.

Về hoạt động của các NHTM, động thái điều chỉnh lãi suất điều hành của NHNN sẽ tác động trực tiếp và trước nhất tới hệ thống ngân hàng thông qua hoạt động huy động vốn và sử dụng vốn của các nhà băng trên thị trường liên ngân hàng.

Đối với tăng trưởng kinh tế thời gian tới, chính sách giảm lãi suất của NHNN cũng cần có độ trễ và thẩm thấu dần. “Sự thẩm thấu này khả năng sẽ phải đến cuối năm hoặc sang năm", ông Cấn Văn Lực nhận định.

Cũng phải nói thêm rằng, chính sách nào cũng có hai mặt, việc cắt giảm lãi suất các loại điều hành cũng có những tác động tiêu cực khi nó kích thích nhu cầu vay vốn của các thành phần kinh tế, làm tăng lượng tiền trong lưu thông; qua đó gây áp lực lên lạm phát.

Ngoài ra, khi lãi suất có xu hướng giảm cũng tạo ra áp lực mất giá của đồng nội tệ và tỷ giá sẽ có xu hướng tăng lên. Tuy nhiên, với mức giảm 0,25 điểm phần trăm như quyết định NHNN vừa đưa ra, theo giới chuyên gia những vấn đề này chưa đáng quan ngại.