Ngành gỗ điêu đứng trong đại dịch

Khó trồng khó

Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cho hay, 5 thị trường xuất khẩu (XK) chính gỗ và sản phẩm của Việt Nam gồm: Mỹ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc chiếm tới trên 90% thị phần XK, đều chịu tác động mạnh mẽ bởi dịch Covid-19. Thời gian gần đây, các doanh nghiệp (DN) chế biến gỗ Việt Nam liên tiếp nhận được các thông báo hủy đặt hàng, giãn đơn hàng. Cụ thể, từ tháng 3/2020 đến nay, 80% các nhà mua hàng XK sang thị trường Mỹ đã có thông báo dừng, hủy đơn hàng đợi tình hình mới. Đối với thị trường EU, con số này là 81%. Các thị trường Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc cũng giảm từ 60-80%.

Ngành gỗ "ngấm đòn" do dịch Covid- 19

Trong khi đó, để duy trì các đơn hàng còn lại và đơn hàng nhỏ lẻ, các DN phải đối diện với việc giá gỗ nguyên liệu tăng cao từ 10-20 USD/m3 do thiếu nhân công khai thác, thiếu container rỗng và giá cước tàu tăng từ 500-1.000 USD/container, và còn tiếp tục tăng cao trong những tháng tới.

Với diễn biến phức tạp của dịch bệnh Covid- 19, hiện tại các khách hàng không tới nhà máy duyệt mẫu do đó các DN gỗ Việt chưa ký được đơn hàng mới cho mùa hàng 2020 – 2021. Nhiều nhà máy tiềm ẩn nguy cơ nhà máy đóng cửa và ngừng hoạt động trong thời gian tới, hàng trăm nghìn lao động đối mặt với tình trạng thất nghiệp.

Là một trong những DN có kim ngạch XK khoảng 60 triệu USD năm 2019 với khối lượng lao động 3.000 người, đến thời điểm này, Công ty CP Woodsland đã có từ 10- 15% công nhân phải tạm thời nghỉ việc. Con số này sẽ không dừng lại tại đây nếu dịch Covid- 19 tiếp tục diễn biến phức tạp.

Khó khăn lớn nhất ảnh hưởng đến sinh tồn của DN là các hợp đồng tín dụng đến hạn vào khoảng tháng 4- 6/2020 đang không biết trông vào đâu để trả nợ. Nếu không thỏa thuận được với ngân hàng DN sẽ mất khả năng thanh toán. Hiện, phía DN và ngân hàng cũng đã trao đổi trực tiếp để chia sẻ khó khăn, nhưng vẫn đang chờ các cơ chế chính sách từ nhà nước.

Đồng quan điểm về vấn đề này, ông Nguyễn Liêm - Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Lâm Việt - cho biết: Nguyên tắc cơ bản của nền kinh tế tổng cung luôn bằng tổng cầu. Trong khi đó, cầu nghiêng về thuốc men, thực phẩm, trong khi đồ gỗ không phải là mặt hàng tiêu dùng thiết yếu. Các cửa hàng tại EU, Mỹ đóng cửa. Việc này kéo theo 3 tình huống của khách hàng gồm: hủy đơn hàng, tạm dừng đơn hàng, điều chỉnh lại đơn hàng. Hiện, các doanh nghiệp trong ngành gỗ tại Bình Dương gần như làm việc theo giờ với các đối tác bởi lẽ các đối tác cũng phải dựa trên căn cứ tình hình chung như thế nào thì mới dám nhập.

Dự báo khó khăn đối với các doanh nghiệp nói chung và ngành gỗ nói riêng sẽ kéo dài trong 3-6 tháng tới thậm chí lâu hơn. Ông Nguyễn Liêm cho biết, hiện các doanh nghiệp tập trung giảm tối đa chi phí, kể cả chi phí mua nguyên liệu nhập khẩu nguyên vật liệu, giảm tối đa chi phí trong nhà máy không cần thiết.

Kiến nghị Chính phủ hỗ trợ

Thời gian quan Bộ Tài chính đã dự thảo Nghị định giãn thời gian nộp thuế và tiền thuê đất, tuy nhiên, theo Quyết định 27/2018/QĐ-TTg ngày 6/7/2018 của Thủ tướng Chính phủ về Ban hành hệ thống ngành kinh tế Việt Nam, công nghiệp chế biến gỗ không được coi là một phần của lâm nghiệp và theo Quyết định này, ngành chế biến gỗ thuộc các mục C - Công nghiệp chế biến chế tạo, cụ thể ở phần ngành ngành cấp 2, mã ngành 16 và mã ngành 31 không nằm trong nhóm ngành tại mục 1 Điều 1 của Dự thảo Nghị định Gia hạn thời gian nộp thuế và thuê đất đề cập đến. Như vậy ngành chế biến gỗ - một ngành xuất khẩu (XK) chủ lực đã bị loại ra khỏi gói hỗ trợ này.

Trong Chỉ thị số 08 của Thủ tướng Chính phủ ngày 28/3/2019, có nêu đưa ngành gỗ trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Nhưng tới thời điểm hiện tại, khi trên 5.000 DN chế biến gỗ trên cả nước đang điêu đứng, đối mặt với hàng loạt khó khăn, thách thức thì ngành gỗ đang bị đối xử không công bằng như các ngành khác. Đặc biệt là tâm lý cảnh giác, e sợ của các ngân hàng thương mại trước một cộng đồng DN ngành gỗ bị thiệt hại nặng nề nhưng không được sự hỗ trợ từ Chính phủ, sẽ dẫn đến việc ngân hàng không cho vay, giảm hạn mức vay và tăng lãi suất cho vay vì mức độ rủi ro cao, điểm tín dụng thấp.

Ông Đỗ Xuân Lập - Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam - cho biết, ngành công nghiệp chế biến gỗ - một trong ba ngành XK chủ lực đang phải đối mặt với nguy cơ hầu hết các DN phải ngừng sản xuất vào cuối tháng 4/2020 và hoàn toàn mất khả năng hỗ trợ người lao động, nếu không có sự trợ giúp mạnh mẽ của Chính phủ.

Để cứu ngành hàng có giá trị XK hàng chục tỷ USD, ông Đỗ Xuân Lập kiến nghị Chính phủ đưa phân ngành gỗ và chế biến gỗ như: Chế biến gỗ và sản xuất sản phẩm từ gỗ, tre, nứa (trừ giường, tủ, bàn, ghế); sản xuất sản phẩm từ rơm, rạ và vật liệu tết bện sản xuất sản phẩm từ gỗ, tre, nứa (trừ giường, tủ, bàn, ghế) (phân ngành 16 - viên nén, ván lạng,….); sản xuất gường, tủ, bàn, ghế (phân ngành 31- đồ gỗ); gia công cơ khí; xử lý và tráng phủ kim loại (mã ngành cấp 4: 2592 – phụ kiện hardware) vào Dự thảo Nghị định giãn thời gian nộp thuế và tiền thuê đất. Đồng thời, xem xét việc hoàn thuế giá trị gia tăng đối với các đơn vị XK đủ điều kiện miễn thuế; miễn thuế XK đối với mặt hàng gỗ xẻ có nguồn gốc từ gỗ NK từ các nước có quản trị rừng tốt như: EU, Hoa Kỳ, Canada, Nhật Bản..; miễn giảm và gia hạn nộp thuế giá trị gia tăng; miễn thuế suất thuế XK 2% còn 0% đối với mặt hàng dăm gỗ XK.