Mức độ vi phạm pháp luật thuế còn cao

Gian lận thuế ngày càng tinh vi

Theo đánh giá, thời gian qua Việt Nam đã thực hiện chuyển đổi công tác quản lý thuế theo hướng hiện đại, hiệu lực, dựa trên phương pháp quản lý rủi ro, mở rộng thực hiện thuế điện tử, đơn giản hóa thủ tục hành chính; công tác thanh tra, kiểm tra được đổi mới toàn diện, hoạt động theo hướng thống nhất, hiện đại, chuyên nghiệp. Đặc biệt, quản lý nợ thuế và cưỡng chế nợ, ngành thuế đã thực hiện rà soát, xác định, phân loại, theo dõi số nợ thuế của từng người nộp thuế, áp dụng các biện pháp thu hồi nợ hiệu quả, phù hợp.

Nhiều vấn đề bất cập trong công tác quản lý thuế đã được thảo luận, tìm giải pháp khắc phục tại hội thảo

Tuy nhiên, việc thực thi pháp luật về thuế vẫn còn nhiều bất cập, số tiền thuế thất thu còn lớn, do vẫn xảy ra tình trạng trốn thuế, gian lận thuế ngày càng diễn biến phức tạp, phạm vi mở rộng, quy mô lớn, thủ đoạn ngày càng tinh vi.

Theo Vụ Tổng hợp (Tổng Kiểm toán Nhà nước), kết quả kiểm toán cho thấy mức độ vi phạm pháp luật thuế còn cao, diễn ra ở hầu hết các địa phương và các loại hình doanh nghiệp và các sắc thuế. Cụ thể, năm 2016 qua đối chiếu 1.563 người nộp thuế, Tổng Kiểm toán Nhà nước kiến nghị các khoản phải nộp tăng thêm là 2.060,6 tỷ đồng; năm 2017, đối chiếu 2.497 người nộp thuế, phát hiện 2.344 trường hợp có sai phạm, kiến nghị 1.351 tỷ đồng; năm 2018, đối chiếu 2.605 người nộp thuế và kiến nghị 1.769,4 tỷ đồng; chuyên đề về công tác quản lý hoàn thuế giá trị gia tăng năm 2017 tại Tổng cục Thuế và 19 cục thuế tỉnh, thành phố, kiến nghị xử lý 1.396,2 tỷ đồng…

Phát biểu tại hội thảo, Phó Tổng kiểm toán Nhà nước – GS.TS Đoàn Xuân Tiên cho hay, để đảm bảo an ninh tài chính quốc gia, góp phần quan trọng trong phát hiện, ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật về thuế, vừa chống thất thu thuế vừa giúp người nộp thuế nâng cao tính tuân thủ nghĩa vụ thuế trong thực thi pháp luật thuế kiểm toán công tác quản lý thuế được xác định là một trong những nội dung quan trọng trong các cuộc kiểm toán của Kiểm toán Nhà nước. Kết quả kiểm toán nói chung và kiểm toán công tác quản lý thuế nói riêng của Kiểm toán Nhà nước đã tác động tích cực đến hoạt động quản lý thu ngân sách của các Bộ, ngành, địa phương và ý thức chấp hành pháp luật thuế của người nộp thuế.

Đặc biệt, ông Đoàn Xuân Tiên cho biết, qua kiểm toán đã phát hiện một số bất cập, sai phạm về tuân thủ pháp luật thuế mang tính phổ biến, như: Một số đối tượng nộp thuế chưa tuân thủ đúng pháp luật trong kê khai, nộp thuế, dẫn đến nguồn thu ngân sách Nhà nước không được nộp đầy đủ và kịp thời; nhiều đơn vị chưa kê khai hoặc kê khai không đầy đủ các khoản thuế từ hoạt động kinh doanh; công tác hoàn thuế, xoá nợ và miễn giảm thuế sai quy định; xác định số nợ đọng thuế chưa đầy đủ. “Thông qua kiểm toán, Kiểm toán Nhà nước đã gửi hàng trăm kiến nghị về chấn chỉnh công tác quản lý thuế đối với các bộ, ngành, địa phương, trong đó có nhiều kiến nghị hoàn thiện, sửa đổi, bổ sung văn bản pháp luật thuế”- ông Đoàn Xuân Tiên nhấn mạnh.

Tuy nhiên, theo ông Đoàn Xuân Tiên, hiện có những bất cập ảnh hưởng đến chất lượng kiểm toán thuế, đó là chưa chú trọng phân tích, đánh giá hiệu quả công tác thu thuế; phạm vi kiểm toán tuân thủ nghĩa vụ thuế còn hạn chế; mẫu chọn kiểm toán thuế nhỏ so với tổng số người nộp thuế và thời gian kiểm toán ngắn; kinh nghiệm của kiểm toán viên còn hạn chế đối với loại hình kinh doanh đa dạng và có xu hướng phát triển công nghệ cao...

Hoàn thiện hệ thống chính sách thuế

Số liệu từ Hội Tư vấn Thuế, giai đoạn 2011 - 2015 tổng thu từ thuế và phí đạt tỷ trọng 22 - 23% GDP; giai đoạn 2016 – 2020 hướng đến mục tiêu đạt tỷ trọng 21 - 22% GDP. Tuy mức điều tiết về thuế, phí so với GDP giảm so với thời kỳ trước nhưng số thu thuế, phí vào ngân sách nhà nước (NSNN) lại có mức độ tăng trưởng năm sau so với năm trước từ 16% đến 19%. Đặc biệt, năm 2017 số thu nội địa đã cán mốc lịch sử với 1 triệu tỷ đồng; năm 2018 là 1.147.000 tỷ và năm 2019 sẽ còn tăng trưởng cao hơn.

Dẫn đánh giá về chỉ số nộp thuế trong Báo cáo môi trường kinh doanh của Ngân hàng thế giới, Hội Tư vấn Thuế cho hay, chỉ số nộp thuế của Việt Nam (bao gồm nộp thuế và BHXH) đã tăng 5 bậc trong năm 2016 và tăng 11 bậc trong năm 2017 và là chỉ số có mức độ cải thiện thứ hạng tốt nhất trong các chỉ số được Ngân hàng thế giới đánh giá, qua đó góp phần cải thiện thứ hạng chung về chỉ số môi trường kinh doanh của Việt Nam. Kết quả khảo khát của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), tỷ lệ doanh nghiệp hài lòng với cải cách thủ tục hành chính thuế, với cán bộ thuế cũng được tăng trưởng hàng năm.

Đánh giá cao về công tác quản lý thuế, tuy nhiên bà Nguyễn Thị Cúc – Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế vẫn cho rằng, hiện công tác này còn tồn tại nhiều hạn chế, bất cập và sớm phải có giải pháp giải quyết phù hợp. Trong đó, dù công tác thanh, kiểm tra theo phương pháp quản lý rủi ro được thực hiện liên tục, thường xuyên, nhưng hiện chỉ mới có gần 20% doanh nghiệp đang hoạt động được thanh tra thuế hàng năm, mỗi năm kết quả thanh, kiểm tra đều tăng thu, giảm lỗ hàng nghỉn tỷ đồng còn lại hơn 80% chưa được thực hiện thanh tra, kiểm tra. “Việc hàng năm cơ quan thuế thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra người nộp thuế, Kiểm toán Nhà nước thực hiện kiểm toán tại các doanh nghiệp hay thông qua kiểm toán tại cơ quan thuế đã truy thu hàng chục nghìn đồng tiền thuế cũng đã phần nào minh chứng cho công tác quản lý thuế chưa chặt chẽ”- bà Cúc nói.

Nhằm phát huy những thành tựu đạt được, khắc phục những tồn tại, bất cập trong công tác quản lý thuế hiện hành, bà Nguyễn Thị Cúc đề xuất: Cần hoàn thiện thể chế về hệ thống chính sách pháp luật thuế hướng đến mở rộng cơ sở thuế, đảm bảo tính nhất quán, đồng bộ, minh bạch, bình đẳng; tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính thuế, cắt giảm thủ tục không cần thiết; xây dựng, tích hợp hệ thống thông tin liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh của người nộp thuế đầy đủ, chính xác, tập trung; chú trọng dữ liệu để có thể kiểm soát luồng tiền - hàng của các tổ chức cá nhân kinh doanh.

Đặc biệt, để giảm thiểu tình trạng trốn thuế, tránh thuế, thất thu thuế, cần hoàn thiện quy định để đảm bảo cơ sở pháp lý cho việc áp dụng quản lý rủi ro trong quản lý thuế; xây dựng, hoàn thiện các quy định quản lý thuế đối với các giao dịch xuyên biên giới, giao dịch của các doanh nghiệp có quan hệ liên kết…; có sự phối kết hợp kế hoạch, nội dung kiểm tra với các cơ quan chức năng mà đặc biệt là Kiểm toán nhà nước và Thanh tra Chính phủ để không trùng lắp và nâng cao hiệu quả.