Lúa mì và lúa mạch Mỹ đang nhanh chóng mất thị phần tại Nhật Bản vì hiệu lực của CPTPP

Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) chính thức có hiệu lực vào ngày 30/12/2018 và Hiệp định Thương mại tự do Nhật Bản - EU được thực thi chính thức từ ngày 01/02/2019. Nhật Bản đã giảm thuế và tăng hạn ngạch đối với lúa mạch và lúa mì ngay lập tức theo cả hai hiệp định và sẽ bắt đầu thực hiện đợt cắt giảm thuế tiếp theo từ ngày 01/4/2019. Trong khi đó, hai năm sau khi Tổng thống Donald Trump rút Mỹ ra khỏi Hiệp định TPP, các cuộc đàm phán thương mại song phương được hứa hẹn giữa Mỹ và Nhật Bản vẫn chưa được bắt đầu.

Đại diện thương mại Mỹ - Robert Lighthizer - tại một phiên điều trần của Quốc hội Mỹ vào cuối tháng 2, đã dự định khởi động các cuộc đàm phán thương mại với Nhật Bản trong tháng này, nhưng điều đó đã chưa xảy ra. Hơn nữa, USTR sẽ đến Bắc Kinh trong tuần 28/3 cho các cuộc đàm phán với Trung Quốc đã mất nhiều thời gian hơn dự kiến.

Không có gì là chắc chắn nhưng một quan chức thương mại Mỹ cho biết, Cơ quan Đại diện thương mại Mỹ dự kiến ​​sẽ công bố hướng dẫn thêm về các cuộc họp thương mại Mỹ - Nhật trong vài tuần tới. Nhưng thời gian là điều cốt yếu. Theo các quan chức ngành công nghiệp Mỹ, thị trường nông nghiệp Nhật Bản càng chia sẻ thì thị phần của Mỹ càng mất đi trong những tháng tới và thậm chí nhiều năm tới - càng khó để hàng hóa Mỹ quay trở lại thị trường Nhật Bản. Floyd Gaibler - Giám đốc chính sách thương mại và công nghệ sinh học tại Hội đồng Ngũ cốc Mỹ - cho biết, Mỹ đã có các cam kết tiếp cận mở rộng thị trường cho lúa mạch trong TPP và tất nhiên các cam kết này không có hiệu lực với Mỹ nữa, nhưng đã có hiệu lực đối với các thành viên CPTPP còn lại và với cả EU.

Nông dân lúa mạch Mỹ là một số người đầu tiên trở thành nạn nhân của việc Mỹ rút khỏi TPP. Xuất khẩu đã tăng mạnh trong vài năm qua, nhưng điều đó dự kiến ​​sẽ kết thúc ngay bây giờ vì CPTPP có hiệu lực với các nước khác trừ Mỹ. Thực phẩm hoặc lúa mạch mạch nha của Mỹ đã chiếm gần 3% nhu cầu nhập khẩu của Nhật Bản trong năm 2015-2016, nhưng hai năm sau, xuất khẩu của Mỹ đã chiếm khoảng 10% thị phần nhập khẩu Nhật Bản. Năm thị trường 2018-2019 dường như còn lớn hơn đối với xuất khẩu lúa mạch của Mỹ. Sản xuất của Nhật Bản đã ngừng hoạt động và nhập khẩu của nước này được dự báo sẽ đạt 1,3 triệu tấn. Chỉ trong bốn tháng đầu năm thị trường - từ tháng 10/2018 đến tháng 1/2019 - xuất khẩu lúa mạch của Mỹ sang Nhật Bản đã tăng 18% so với cùng kỳ năm 2017-2018. Tuy nhiên, các hiệp định thương mại gần đây là CPTPP và Hiệp định Đối tác kinh tế Nhật Bản - EU đã cải thiện khả năng tiếp cận thị trường cho các đối thủ cạnh tranh của Mỹ.

Thời tiết khắc nghiệt đã khiến người trồng lúa mạch Nhật Bản quay trở lại cũng đánh vào vụ lúa mì của đất nước, đẩy nhu cầu lúa mì nước ngoài tăng cao. Thông thường, các nhà xuất khẩu của Mỹ, theo truyền thống cung cấp gần một nửa số hàng nhập khẩu của Nhật Bản, sẽ là những người đầu tiên được hưởng lợi, nhưng bây giờ họ phải chịu áp lực từ các quốc gia như Australia và Canada. Và bây giờ, với thuế quan của Nhật Bản đối với lúa mì Australia, Canada và EU dự kiến ​​sẽ giảm hai lần trong năm nay và sẽ tiếp tục giảm mỗi năm một lần, ngành lúa mì Mỹ đang bận tâm về việc không thấy xuất khẩu của Mỹ đáng kể. Sau ngày 01/4, lúa mì Mỹ sẽ có giá cao hơn khoảng 20 USD mỗi tấn so với ngũ cốc từ CPTPP và các nước châu Âu, theo Hiệp hội lúa mì Mỹ cho biết - khoảng 55 cent mỗi giạ - và sự phân chia sẽ là nghiêm trọng.

Mỹ bán khoảng 3 triệu tấn lúa mì cho Nhật Bản mỗi năm và trong khi nhiều khách hàng Nhật Bản sẽ ngần ngại chấp nhận các sản phẩm thay thế mà không phải là sản phẩm do nông dân Mỹ sản xuất, việc giảm giá mạnh chắc chắn sẽ đánh cắp thị phần của Mỹ. Người phát ngôn của USW Steve Mercer cho biết, tập đoàn này hy vọng rằng xuất khẩu lúa mì của Mỹ sang Nhật Bản có thể bị cắt giảm một nửa trong bốn hoặc năm năm. Lúa mạch và lúa mì sẽ không là những mặt hàng duy nhất bị ảnh hưởng khi CPTPP và Hiệp định Đối tác kinh tế Nhật Bản - EU tiến triển. Nhật Bản cũng đã đồng ý dỡ bỏ thuế quan đối với thịt bò, thịt lợn, thịt gia cầm và các mặt hàng khác. Dự đoán rằng xuất khẩu thịt lợn của Canada sẽ tăng 3% trong năm nay do thuế quan của Nhật Bản giảm theo CPTPP. Điểm mấu chốt là hầu hết mọi bộ phận của ngành nông nghiệp Mỹ đang bị ảnh hưởng tiêu cực bởi việc Mỹ rút khỏi TPP và không có khả năng cạnh tranh với các nước CPTPP và châu Âu. Đó là lý do tại sao Mỹ cần đàm phán ngay lập tức hiệp định thương mại với Nhật Bản.