Lo ngại định giá hàng hóa rơi vào “lợi ích nhóm” như vụ kit test Việt Á

Tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khoá XV, chiều 11/11, tại Nhà Quốc hội, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Quốc hội thảo luận ở hội trường dự án Luật Giá (sửa đổi).

Góp ý về dự thảo Luật, đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy - đoàn Đà Nẵng tham gia 4 ý liên quan đến hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá.

Thứ nhất, tại điểm d khoản 1 Điều 25 dự thảo luật bổ sung tiêu chí là hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá có thị trường cạnh tranh hạn chế, nhưng không có quy định thế nào là thị trường cạnh tranh hạn chế, do đó có thể dẫn đến sự giải thích, vận dụng tùy ý của cơ quan có thẩm quyền. Theo đó, đề nghị bổ sung quy định này vào Điều 4, giải thích từ ngữ.

Thứ hai, trong khi sửa luật, bổ sung định giá sách giáo khoa thì lại bỏ khoản 3, Điều 19, mà đưa vào phụ lục danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá để cho các Bộ và cơ quan ngang Bộ tự quyết là không thể hiện được ý chí của Quốc hội, dễ dẫn đến buông lỏng quản lý giá đối với những hàng hóa, dịch vụ rất quan trọng này.

"Khoản 3 Điều 19 luật hiện hành quy định rất chặt chẽ, minh bạch, cụ thể, hợp lý" - đại biểu đoàn Đà Nẵng nhấn mạnh, đồng thời chia sẻ nội dung tại khoản 3, Điều 19. Cụ thể, quy định danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá được quy định như sau: Định mức giá cụ thể đối với các dịch vụ hàng không, bao gồm dịch vụ cất cánh, hạ cánh, điều hành bay đi, đến, hỗ trợ bảo đảm hoạt động bay, soi chiếu an ninh, dịch vụ kết nối viễn thông; điện, giá truyền tải điện, giá dịch vụ phụ trợ hệ thống điện.

Bên cạnh đó, định khung giá đối với giá phát điện, giá bán buôn điện, mức giá bán lẻ điện bình quân; dịch vụ vận chuyển hàng không nội địa tuyến độc quyền; định khung giá và mức giá cụ thể đối với đất, mặt nước, nước ngầm, rừng thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước làm đại diện chủ sở hữu và nước sạch sinh hoạt; giá cho thuê, thuê mua nhà ở xã hội, nhà ở công vụ được xây dựng chi từ nguồn ngân sách nhà nước; giá bán hoặc giá cho thuê nhà ở thuộc sở hữu nhà nước, dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh và dịch vụ giáo dục, đào tạo tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh, cơ sở giáo dục, đào tạo của Nhà nước;

Định giá tối đa hoặc giá tối thiểu đối với hàng dự trữ quốc gia theo quy định của pháp luật về dự trữ quốc gia, hàng hóa, dịch vụ được Nhà nước đặt hàng, giao kế hoạch sản xuất kinh doanh, sản phẩm dịch vụ công ích, dịch vụ sự nghiệp công sử dụng ngân sách nhà nước, trừ dịch vụ quy định tại điểm c khoản 3 điều này, sản phẩm thuốc lá điếu sản xuất trong nước, giá cho thuê đối với tài sản nhà nước là công trình kết cấu hạ tầng.

"Chính vì vậy, tôi đề nghị khôi phục lại khoản 3 Điều 19 này, cần thiết thì bổ sung thêm loại hàng hóa, dịch vụ thuộc từng hình thức định giá" - đại biểu nêu.

Thứ ba, đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy cho rằng, phân cấp phân quyền là chủ trương đúng. Nguyên tắc cần áp dụng trong quá trình thực hiện là cấp trên chỉ làm những việc mà cấp dưới không làm được tốt hơn. Dự thảo luật giảm bớt thẩm quyền, trách nhiệm của Bộ Tài chính trong việc định giá, rà soát biểu mẫu kê khai giá đối với doanh nghiệp ở Trung ương.

Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có cơ quan tài chính tham mưu để định giá, nhưng giao trách nhiệm định giá cho các bộ, cơ quan ngang bộ thì khó có thể yên tâm.

"Bởi vì, không phải bộ, cơ quan ngang bộ nào cũng có bộ phận chuyên môn về định giá và có đủ nhân lực làm việc này, cho dù thuê chuyên gia thì trách nhiệm cuối cùng vẫn là Chủ tịch Hội đồng định giá, phân cấp, phân quyền phải luôn đi đôi với việc nâng cao năng lực để thực hiện, nếu như "xuống nước trước, tập bơi sau" là việc làm nguy hiểm" - đại biểu cho hay.

Mặt khác, để các bộ và cơ quan ngang bộ định giá hàng hóa, dịch vụ của doanh nghiệp và đơn vị trực thuộc thì sợ có rơi vào lợi ích nhóm như trường hợp bộ kit test Việt Á không? Vì nguyên nhân tham nhũng nhiều khi nằm ngay trong những quy định bất hợp lý của pháp luật.

Những thách thức qua phân cấp, phân quyền đặt ra trong dự thảo luật này là rất lớn, Quốc hội cân nhắc thận trọng. "Tôi đề nghị bổ sung quy định về thẩm quyền, trách nhiệm của Bộ Tài chính trong việc định giá, rà soát biểu mẫu kê khai giá của các doanh nghiệp ở trung ương" - đại biểu nhấn mạnh.

Thứ tư, đối với sách giáo khoa, đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy cho rằng, dự thảo luật chỉ quy định giá tối đa, không quy định giá tối thiểu, dẫn đến nguy cơ cạnh tranh không lành mạnh. Dễ thấy rằng sách giáo khoa mà biên soạn bằng ngân sách nhà nước, ví dụ như sách giáo khoa ngoại ngữ biên soạn theo Đề án Ngoại ngữ quốc gia hoặc doanh nghiệp có hỗ trợ của ngân sách nhà nước về trụ sở, phương tiện làm việc, tài sản... thì có lợi thế hơn rất nhiều so với các doanh nghiệp tư nhân.

Để không ảnh hưởng nhiều đến việc thực hiện xã hội hóa việc biên soạn sách giáo khoa mà Nghị quyết 88 của Quốc hội và Luật Giáo dục đã quy định, đồng thời chống độc quyền trong lĩnh vực này, đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy đề nghị quy định khung giá bao gồm giá tối đa, giá tối thiểu và quy định này nhất quán với quy định tại khoản 2 Điều 8 dự thảo luật về quyền của tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ, quyết định giá mua, giá bán hàng hóa, dịch vụ do mình sản xuất, kinh doanh mà Nhà nước quy định khung giá tối đa, giá tối thiểu.