Làm gì để kinh tế tư nhân trở thành động lực phát triển kinh tế?

Dẫn chứng câu chuyện thực tế mà DN gặp phải, ông Nguyễn Chánh Trung - Giám đốc sản xuất của một nhà máy gạo cho hay, để xuất khẩu gạo ra nước ngoài thì DN phải đáp ứng rất nhiều thủ tục phức tạp, tùy theo từng thị trường. Cụ thể, khi đi đấu thầu ở thị trường Hàn Quốc, họ bắt ký quỹ 5% và yêu cầu gắt gao về kỹ thuật cũng như các tiêu chuẩn liên quan đến hóa chất. Do vậy, Nhà nước phải có sự kiểm soát tốt hơn bằng quản trị danh mục hóa chất có thể sử dụng được và không được sử dụng, có như vậy DN, người nông dân mới dễ thực hiện.

Bộ Công Thương không chỉ tiên phong cắt giảm các thủ tục hành chính mà còn thực hiện nhiều hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ tiếp cận thị trường

Trên thực tế, câu chuyện khó khăn mà DN gạo gặp phải cũng đang là khó khăn của nhiều DN trong các ngành khác. Chia sẻ tại hội thảo Kinh tế Việt Nam thường niên 2019, ông Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho hay, khu vực kinh tế tư nhân hiện đang đóng góp 40% GDP (cao hơn DN nhà nước và DN FDI), đóng góp khoảng hơn 40% giá trị tổng sản lượng công nghiệp, gần 80% tổng mức lưu chuyển bán lẻ và dịch vụ, khoảng 60% tổng lượng hàng hoá vận chuyển. Ông Vũ Tiến Lộc cũng nhận định rằng, dù được đánh giá là chủ thể của nền kinh tế nhưng khu vực kinh tế tư nhân vẫn chưa phát triển bứt phá do nhiều nguyên nhân, mà một trong những trở ngại lớn là thủ tục hành chính.

Phân tích những nguyên nhân dẫn đến việc “cứ cải cách thể chế mãi mà vẫn không đạt yêu cầu”, TS Trần Du Lịch - Thành viên Tổ tư vấn của Thủ tướng Chính phủ cho rằng, nhược điểm lớn nhất của cải cách thể chế là cải cách không đồng bộ trong tất cả các mối quan hệ, nhà nước - thị trường, tổ chức bộ máy hành chính, con người, hành chính công, tài chính công… cứ sửa đầu này, lại vênh đầu kia.

“Cái mà DN tư nhân cần là môi trường. Do vậy Nhà nước phải có kỷ cương, phải tạo môi trường làm sao mà DN làm ăn đàng hoàng thì phát triển được, còn DN làm ăn gian dối, dựa vào cơ chế, chạy chọt thì không thể tồn tại được”, ông Trần Du Lịch thẳng thắn chỉ ra.

Là Bộ tiên phong trong cắt giảm hàng trăm thủ tục hành chính và các quy định nhằm cởi trói cho kinh tế tư nhân phát triển, bà Nguyễn Thuý Hiền - Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch (Bộ Công Thương) - cho biết, trong những năm gần đây, Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt và các bộ ngành cũng đã hành động rất quyết liệt. Về phía Bộ Công Thương, một trong những phương châm hành động là hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi nhất cho hoạt động của DN. Trong thời gian qua, Bộ Công Thương cũng đã ưu tiên tập trung vào câu chuyện thể chế, cụ thể từ 2016 đến nay đã ban hành 3 Luật và nhiều Thông tư, Nghị định để tạo ra môi trường kinh doanh thuận lợi.

Về phát triển kinh tế tư nhân, Bộ Công Thương cũng ban hành chương trình hành động hỗ trợ cho khu vực này với nhiều nội dung, mà một trong những vấn đề chính là cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi về mặt thể chế, hỗ trợ DN trong phát triển thị trường, và tháo gỡ khó khăn cho DN. Khi luật DN nhỏ và vừa ban hành, Bộ Công Thương đã chủ động khi xây dựng kế hoạch hỗ trợ DN nhỏ và vừa phát triển như có chương trình hỗ trợ DN đổi mới sáng tạo, hỗ trợ DN tham gia các thị trường liên kết, tham gia vào các hệ thống phân phối trong và ngoài nước…

“Tính đến hết năm 2018, Bộ Công Thương đã cắt giảm 55% điều kiện kinh doanh. Trong giai đoạn 2019-2020, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục cắt giảm 202/651 điều kiện kinh doanh (tương đương với 36%) và phấn đấu hướng tới cắt giảm tối đa 72% điều kiện kinh doanh do Bộ đang quản lý”, bà Hiền cho biết thêm.

Thực tế, cộng đồng DN đang bị ảnh hưởng rất nhiều về nội bộ thể chế giữa trung ương và địa phương, vì thế bà Lê Thị Nam Phương - Phó chủ tịch Hội đồng Doanh nhân trẻ đề xuất: Hiện nay năng lực cạnh tranh của các DN là không có biên giới trong cuộc cạnh tranh với các DN nước ngoài, nhất là khi tổng thể của nền kinh tế còn phụ thuộc vào DN nước ngoài khá nhiều. Nếu không có sự đồng hành của Chính phủ và nhà nước, nếu DN không tự nâng cao năng lực cạnh tranh thì sẽ khó mà tồn tại.

Theo đánh giá của cộng đồng DN, việc các Bộ, ngành quyết liệt trong cải cách thể chế, chính sách đã và đang tạo niềm tin cho DN. Tuy nhiên việc cải cách này cần được thực hiện đồng bộ hơn để giúp môi trường đầu tư, kinh doanh được thông thoáng hơn, có như vậy mới tạo động lực để DN phát triển hơn trong thời gian tới.