Khoảng 30 nguy cơ đe dọa an ninh phi truyền thống

Thông tin trên được GS.TS. Nguyễn Xuân Yêm, Viện trưởng Viện An ninh phi truyền thống, Trường Quản trị và Kinh doanh, Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết tại buổi tọa đàm: "Nâng cao năng lực quản trị an ninh phi truyền thống trong kỷ nguyên vươn mình của Việt Nam trước những thách thức toàn cầu".

Buổi tọa đàm do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức sáng 21/11, tại Hà Nội với sự tham gia của các giáo sư, tiến sĩ, chuyên gia, học giả nghiên cứu về lĩnh vực an ninh phi truyền thống.

Ông Nguyễn Xuân Yêm cho rằng, hiện nay đã xuất hiện rất nhiều vấn đề an ninh mà chúng ta gọi là an ninh phi truyền thống. Đây là những vấn đề an ninh hình thành dựa trên những tác động, nguy cơ phi quân sự, ví dụ như biến đổi khí hậu, an ninh mạng, an ninh lương thực, an ninh môi trường, nguồn nước...

An ninh phi truyền thống thực chất là sự nối dài của an ninh quốc gia, của an ninh truyền thống và cấu thành thêm tổng thể của an ninh quốc gia trong điều kiện hiện nay. Ví dụ trong năm 2024, chúng ta đã chứng kiến rất nhiều nguy cơ an ninh phi truyền thống mà gần đây nhất là thiên tai, bão lũ, vấn đề môi trường, an ninh nguồn nước xảy ra trong tháng 9 liên quan đến cơn bão YAGI đi qua các tỉnh, thành phố Quảng Ninh, Hải Phòng, Tuyên Quang, Yên Bái và nhiều địa phương khác.

"Qua nghiên cứu, chúng tôi thấy có khoảng 30 nguy cơ đe doạ an ninh phi truyền thống đã, đang và sẽ tiếp tục nổi lên thời kỳ hiện nay. Trong đó có 5 nguy cơ đang nổi lên mà chúng ta phải lưu tâm'', GS.TS. Nguyễn Xuân Yêm cho hay.

Ông Yêm nhận định có 5 vấn đề cần phải lưu tâm đó là: Thứ nhất, vấn đề tội phạm xuyên quốc gia. Đây là vấn đề xuất hiện ở Việt Nam và nổi lên rất mạnh trong thời gian gần đây như tội phạm ma tuý xuyên quốc gia, mua bán người xuyên quốc gia, tội phạm kinh tế xuyên quốc gia.

Thứ hai, an ninh kinh tế của Việt Nam. Nguy cơ chệch hướng phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa làm giảm tăng trưởng kinh tế, rơi vào bẫy thu nhập trung bình kể cả tại các địa phương, thành phố có mức tăng kinh tế lớn. Vấn đề nợ công của Nhà nước, địa phương, tội phạm vi phạm về kinh tế, nguy cơ đe doạ an ninh tài chính, an ninh doanh nghiệp.

Thứ ba, an ninh môi trường, an ninh nguồn nước. Đây là vấn đề gắn liền với biến đổi khí hậu, thảm hoạ thiên nhiên mà chúng ta vừa chứng kiến một ví dụ là cơn bão Yagi vừa qua.

Thứ tư, an ninh y tế, an ninh sức khoẻ liên quan đến an toàn của các cơ sở y tế, an ninh dân số, già hoá dân số, mất cân bằng giới tính, an toàn thực phẩm…

Thứ năm, các nguy cơ đe doạ về an ninh mạng và an ninh mạng xã hội. Đây là một trong những loại tội phạm tăng trưởng nhanh nhất trong các loại tội phạm của Việt Nam.

Như chúng ta thấy trong thời kỳ đại dịch Covid-19, Nhà nước đã tổng kết đại dịch làm thiệt hại tới 500.000 tỷ đồng. Và trong cơn bão Yagi vừa rồi, tỉnh Yên Bái thu nhập cả tỉnh 2023 đạt 4.100 tỷ đồng nhưng chỉ sau 1 tuần bão lũ, sạt lở... tỉnh Yên Bái đã thiệt hại tới 4.600 tỷ đồng, làm giảm sự phát triển bền vững về kinh tế xã hội, ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh quốc phòng của đất nước.

Còn theo PGS, TS Hoàng Đình Phi, Hiệu trưởng Trường Quản trị và Kinh doanh, Đại học Quốc gia Hà Nội cho hay, theo quá trình nghiên cứu, chúng tôi xác định rằng rất may mắn là đất nước ta có truyền thống tuyệt vời trong lĩnh vực chủ động phòng ngừa, ứng phó với các mối nguy rủi do, đe dọa an ninh quốc gia. Chúng ta đã tích hợp chương trình đào tạo liên quốc phòng vào các cấp giáo dục, đào tạo từ thấp đến cao. Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh là nâng cao năng lực quản trị quốc gia, trong đó chắc chắn có năng lực quản trị an ninh phi truyền thống cũng như an ninh truyền thống, hai lĩnh vực của an ninh quốc gia.

Hiện đã có một số giải pháp lớn được nghiên cứu, trao đổi và đề xuất tới cấp cao hơn như: Thứ nhất là phải tăng cường công tác truyền thông để tất cả các cấp, các bộ ngành từ Trung ương đến địa phương, đặc biệt là các tổ chức, doanh nghiệp, những đơn vị cơ sở, nơi có thể xuất phát rủi ro lớn, nguy cơ lớn, từ những đốm lửa nhỏ cháy thành đốm lửa lớn đe dọa an ninh phi truyền thống của cá nhân, của con người, cộng đồng, của tổ chức, doanh nghiệp và hơn cả là an ninh quốc gia. Điều đầu tiên là tuyên truyền và hôm nay cũng là một buổi truyền thông rất tuyệt vời.

Thứ hai là không có lý luận sắc bén, không có cơ sở khoa học chắc chắn thì không thể nào truyền thông được, chúng ta không thể có nền tàng lý luận để ban hành các nghị quyết, chính sách, các chiến lược, các kế hoạch, hành động, các đề tài, dự án để chủ động phòng ngừa rủi ro, ứng phó với các mối nguy để đảm bảo an toàn tính mạng, tài sản của người dân, tổ chức, doanh nghiệp và hơn cả là an ninh kinh tế, an ninh quốc gia. Chúng ta phải có những chương trình nghiên cứu bài bản từ Trung ương đến địa phương.

"Chúng ta phải đổi mới căn bản tổ chức và cách quản trị thực sự phát triển, chủ động, khoa học theo đặt hàng của Nhà nước nhưng phải nhanh, hiệu quả, vận dụng được, tích hợp được để các nhà lãnh đạo ban hành các chính sách, chiến lược một cách hiệu quả, hiệu lực", ông Phi nói.

Cách mạng thành công không thể thiếu lực lượng mà lực lượng ở đây là những người được học tập bài bản, có đạo đức, có phẩm chất, có quyết tâm bảo vệ con người, bảo vệ quốc gia. Chúng ta phải đào tạo đội ngũ cán bộ từ Trung ương đến địa phương thấm nhuần nghị quyết, quan điểm của Đảng về an ninh phi truyền thống và đặc biệt là phải học kiến thức, kinh nghiệm, kỹ năng để có thể tham gia, tham mưu, chủ động thực hiện chiến lược, kế hoạch, phòng ngừa rủi ro, không để rủi ro đến chúng ta mới ứng phó.