Giải “bài toán” ngập mặn đồng bằng sông Cửu Long: Quy hoạch diện tích canh tác

Năm nay, ĐBSCL bị hạn hán, xâm nhập mặn kỷ lục trong 100 năm qua. Để đối phó với tình trạng này, theo Bộ trưởng cần triển khai giải pháp gì?

Trước hết, phải nghiên cứu giống cây chịu mặn cao, ví dụ, như lúa có thể chịu được độ mặn tới 10 ppt - độ mặn để nuôi tôm. Thực tế, Đại học Cần Thơ đã nghiên cứu thành công giống lúa chịu được độ mặn tương đối tốt nhưng chất lượng của loại gạo này chưa cao, do đó chưa được người tiêu dùng ưa chuộng. Tuy nhiên, đây cũng là giải pháp khởi đầu để sau này, chúng ta có thể phát triển nhằm bảo đảm an ninh lương thực.

Thứ hai, phải quy hoạch lại diện tích canh tác. Những vùng trồng lúa tốt, giữ để cho mặn không xâm nhập. Vùng đất đã bị xâm nhập mặn tấn công và ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, sẽ nghiên cứu giống cây trồng, vật nuôi cho phù hợp.

Để ngăn việc xâm nhập mặn và điều tiết nước ngọt, đòi hỏi phải đầu tư xây dựng hệ thống thủy lợi. Các công trình nghiên cứu trong lĩnh vực này thời gian qua có thể ứng dụng trong tình hình hiện nay không, thưa Bộ trưởng?

Trong tương lai, ĐBSCL sẽ còn đối mặt với tình trạng thiếu nước ngọt trầm trọng và càng ngày ngập mặn càng lớn, nếu tất cả các đập thủy điện thượng nguồn sông Mê Kông từ Trung Quốc đến Lào, Campuchia được xây dựng thiếu tính toán. Do đó, ngoài biện pháp làm đê ngăn mặn, đê chắn sóng, tạm thời chúng ta có thể dùng kết quả nghiên cứu của ngành thủy lợi Việt Nam về đập xà lan - khi mực nước xuống thấp, dùng đập đó chắn nhằm dâng cao mực nước ở hạ nguồn các con sông, giúp cho có thể giữ được nước ngọt và chống ngập mặn. Tuy nhiên, đây là giải pháp tạm thời, biến đổi khí hậu rất phức tạp, chắc chắn phải tiếp tục nghiên cứu, để làm sao đảm bảo được nguồn nước ngọt cho sản xuất và sinh hoạt.

Một số nhà khoa học cho rằng, Việt Nam nên sử dụng cây trồng biến đổi gen trong bối cảnh biến đổi khí hậu. Trước vấn đề này, quan điểm của Bộ trưởng như thế nào?

Hiện nay, trong giới khoa học vẫn có 2 quan điểm trái ngược nhau. Một quan điểm mong muốn có cây trồng biến đổi gen và phát triển loại cây trồng này để thích ứng với biến đổi khí hậu, dịch bệnh... Quan điểm ngược lại, người ta cho rằng cây trồng biến đổi gen vẫn chưa được đánh giá đầy đủ về ảnh hưởng đối với loài người. Do đó, nhiều nước trên thế giới vẫn cấm cây trồng biến đổi gen, ví dụ châu Âu.

Vì vậy, chúng ta cũng phải rất thận trọng. Mặc dù, công trình nghiên cứu về cây trồng biến đổi gen nhiều, giống cây này đưa vào Việt Nam cũng không ít, giống do Việt Nam tạo ra đã có nhưng chưa thể trở thành một cây trồng chính trên diện tích rộng và đại trà.

Bộ Khoa học và Công nghệ có chỉ đạo gì cho các đơn vị tuyến dưới tập trung vào nghiên cứu đẩy lùi hạn mặn?

Qua làm việc với các Bộ: Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Công Thương, Xây dựng, Tài nguyên và Môi trường, chúng tôi có định hướng, để các viện nghiên cứu, tập đoàn tập trung nghiên cứu vào những nội dung trọng điểm. Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ lo bố trí kinh phí nghiên cứu và tìm cách phối hợp các đơn vị nghiên cứu của các Bộ, ngành với nhau để có thể tạo ra các kết quả nghiên cứu ứng dụng vào thực tế một cách hiệu quả hơn.

Xin cảm ơn ông!